واکاوی مبانی عرفانی ابن‏عربی در توسعه مصادیق انسان آرمانی

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 78، دی 1402، صفحه 23-38   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.708523

نویسنده

عباس بخشنده بالی^*

دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه مازندران،ایران. [e-mail]

چکیده

یکی از موضوعاتی که در مکاتب و اندیشه­های گوناگون مورد بررسی قرارگرفته، موضوع انسان کامل است. هرچند عرفای مسلمان نیز به این بحث توجه­داشتند ولی ابن­عربی توانست غنای کافی به آن ببخشد که در نوشته­هایش مورد مشهود است. فراوانی تعاریف انسان کامل موجب آسیب به این موضوع شده که عدم تعیین حد و مصادیق آن است. لذا، این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با بررسی مبانی عرفانی ابن­عربی به این سؤال خواهدپرداخت که آیا وی به محدود بودن مصادیق انسان آرمانی به انبیا و اولیای الهی معتقد است و یا به توسعه در مصادیق آن و صدق بر انسان­های سالک دیگر که به مقاماتی مشخص رسیدند اعتقاددارد؟ یافته­های تحقیق حاکی از آن است که هرچند رسولان الهی در بالاترین درجه چنین انسان­هایی قراردارند، ولی با توجه به تعریف ابن­عربی انسان آرمانی، اضافه­کردن خود به­عنوان خاتم ولایت مقیده، معرفی مصادیق متعددی از انسان­های آرمانی و تفسیری که از وُسع و ظرفیت هریک از انسان­ها برای رسیدن به کمال معرفی­می­نماید، کثرت در مصادیق انسان آرمانی نتیجه­گرفته­می­شود.

کلیدواژه‌ها

ابن ‌عربی؛ انسان آرمانی؛ رجال الله؛ وُسع؛ ختم ولایت

مراجع