کارکرد اضطرار عرفانی در رشد و تعالی روانی

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 78، دی 1402، صفحه 39-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.708525

نویسندگان

یداله نصراللهی^{* 1}؛ رحیم یوسفی²؛ جعفر غیبی³

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان،تبریز، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

²دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

³دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی(گرایش ادبیات عرفانی)، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز،ایران

چکیده

یکی از مفاهیم برجسته در عرفان اسلامی که جزو سنن الهی برای اصلاح و تربیت بشر است، سنت ابتلا است که عصاره آن در واژه «اضطرار» تبلور یافته­است. درحقیقت، شخص مبتلا، به اضطرار افکنده­می­شود تا درصورت توجه و توبه، ضمن نجات از آن موقعیت خطیر، بصیرتی نو بیابد و در ادامه مسیر رشد و تعالی، از آن بهره­مند­شود. ما این موضوع را با مفاهیمی مانند «عقده یونس» و «خودشکوفایی» که از روان­شناسی مکتب انسان­گرایی وام­گرفته­ایم، تقویت­کرده­ایم، تا نقش و کارکرد ویژۀ اضطرار در عرفان اسلامی را که به نظر ما کشف ویژه عرفا از متون دینی و مؤلفۀ اصلی برای غلبه بر عقدۀ یونس و رسیدن به خودشکوفایی در عرفاست، معرفی­نماییم. مطالب این مقاله به شیوۀ کتابخانه­ای- اسنادی جمع­آوری­شده و به روش توصیفی- تحلیلی، صورت حصولی پذیرفته­است. حاصل اینکه برآورده­شدن نیاز فرد مضطر در سخت­ترین شرایط به­خاطر بریدن از دستاویزهای مادی و توکل کامل به­وقوع­می­پیوندد که درنهایت موجب غلبه بر عقدۀ یونس و خودشکوفایی وی می­شود.

کلیدواژه‌ها

اضطرار؛ عرفان؛ عرفا؛ عقدۀ یونس؛ خودشکوفایی

مراجع