شناسایی و رتبه بندی ابعاد تبیین‌کننده تاثیر مدیریت تدریس پژوهش‌محور بر مدیریت فراشناخت و جو سازمانی در مدارس دوره دوم متوسطه استان مازندران

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 65، آذر 1402، صفحه 96-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدیه رضازاده¹؛ بابک حسین زاده^{* 2}؛ سیده زهرا حسینی درون کلایی³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

²استادیار گروه علوم تربیتی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

³استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی ابعاد تبیین ­کننده تاثیر مدیریت تدریس پژوهش ­محور بر مدیریت فراشناخت و جو سازمانی در مدارس دوره دوم متوسطه استان مازندران انجام شد.
روش: روش تحقیق مدل آمیخته اکتشافی بود. جامعۀ آماری در بخش کیفی، گروهی از خبرگان آکادمیک و خبرگان سازمانی و در بخش کمی معلمان مدارس دخترانه و پسرانه دوره دوم متوسطه استان مازندران، در 400 مدرسه به‌تعداد 6420 نفر و در بخش اولویت بندی مدیران عالی آموزش و پرورش و اعضاء هیئت علمی رشته مدیریت آموزشی استان مازندران بودند. در بخش کیفی از روش نمونه­ گیری غیرتصادفی هدفمند، 20 نفر، در بخش کمی با روش نمونه­ گیری خوشه ­ای نسبی چندمرحله ­ای، تعداد 364 نفر و در بخش اولویت­ بندی، 35 نفر با روش نمونه­ گیری هدفمند، انتخاب شدند. در بخش کیفی برای تعیین روایی، محتوای چک لیست خبره سنجی، مورد تائید چند تن از خبرگان دانشگاهی قرار گرفت. در مرحله کمی، روایی پرسشنامه­ به سه روش صوری، محتوایی و سازه تأیید شد. پایایی هم به سه روش تعیین ضریب بارهای عاملی گویه ­ها، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی برآورد و تأیید شد.
یافته ها: یافته­ های کیفی نشان داد، «مدیریت تدریس پژوهش ­محور»، دارای نه بعد، «جو سازمانی»، دارای هفت بعد و «مدیریت فراشناخت»، دارای هشت بعد، بوده ­است. نتایج بخش کمی نشان داد که مدیریت تدریس پژوهش­ محور بر مدیریت فراشناخت و جو سازمانی و جو سازمانی بر مدیریت فراشناخت، تاثیر معناداری داشته و جو سازمانی در تاثیر مدیریت تدریس پژوهش­ محور بر مدیریت فراشناخت، نقش میانجی را ایفا نمود.
نتیجه گیری: نتایج حاکی از اهمیت بیشتر متغیر «مدیریت فراشناخت» و بعد «راهبردهای حل مسئله در یاددهی–یادگیری» داشته است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت تدریس پژوهش‌محور؛ مدیریت فراشناخت؛ جو سازمانی

مراجع

امینی، محمد. رحیمی، حمید. صمدیان، زهره. غلامی علومی، صدیقه. (1393). ارزیابی مهارتهای فراشناختی دانشجویان در دروس معارف اسلامی، بازاندیشی در کارکردهای نظام آموزش عالی، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 21(2):120-103.

ایجادی، زهرا. سیف ­نراقی، مریم و نادری، عزت اله. (1397). طراحی برنامه درسی پژوهش محور در علوم تجربی پایه ششم دوره ابتدایی، پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 15(3): 60-49.

ایرجی راد، ارسلان. (1398). اعتباریابی پرسشنامه آگاهی فراشناختی از دیدگاه مدرسان و فارغ التحصیلان بخش کشاورزی، فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 10(3): 96-85.

جاویدی زهره. (1393). بررسی محتوای کتاب تفکر و پژوهش و تاثیر آن بر ارتقای مهارت پژوهشی و روحیه پژوهشگری و گرایش به تفکر انتقادی دانش آموزان ششم ابتدایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

جعفری، پریوش. مکتبی، سیدحبیب. (1387). ارائه مدل مدیریت آموزشگاهی مبتنی بر فراشناخت برای مدیران مدارس ابتدایی، رهبری و مدیریت آموزشی، 2(4): 52-35.

حاجی ­زاده، محمد. جعفری رستمی، سیده محبوبه. (1398). تأثیر شیوه تدریس پژوهش محور بر تفکر نقادانه دانشجویان کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی آموزشی دانشگاه آزاد واحد ساری، پژوهش در برنامه ­ریزی درسی، 16(4): 172-159.

حاجی­زاده، سجاد. (1390). رابطه بین جوسازمانی مدرسه و دلبستگی شغلی معلمان تربیت بدنی مدارس شهر رشت، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه گیلان.

حسین­ پور طولازدهی، شهره. زین­ آبادی، حسن ­رضا. (1398). مدرسه پژوهش ­محور: تدوین و آزمون یک الگوی علی به روش ترکیبی اکتشافی، خانواده و پژوهش، 16(1): 47-27.

حسین­پور طولازدهی، شهره. زین ­آبادی، حسن­رضا. عبدالهی، بیژن. عباسیان، حسین. (1396). آموزش و یادگیری پژوهش-محور در محیط ساختن­ گرا:  طراحی مدلی بر اساس پژوهش پدیدارنگارانه، تعلیم و تربیت، 33(4):30-9.

حلاجی، محسن. (1397)، رابطه جو سازمانی مدرسه با اثربخشی دبیران تربیت بدنی شهرستان رشت، توسعه حرفه­ ای معلم، 3(1): 36-19.

خوش گفتارمقدم، علی اکبر. خرازی، سیدکمال. (1395). مدلی برای آموزش مهارت‌های فراشناختی در تربیت‌معلم آینده، سیاست‌های راهبردی و کلان، 4(3): 26-1.

قاضی اردکانی، راحله. ملکی، حسن. صادقی، علیرضا. درتاج، فریبرز. (1396). طراحی الگوی برنامه درسی پژوهش محوری در مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی برای پرورش تفکر و خلاقیت در دانش آموزان، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(3): 106-63.

عادلی­پور، زکیه. مهرام،  بهروز. کارشکی، حسین. (1395). جایگاه پژوهش محوری در فرایند تدریس معلمان ابتدایی، اولین کنفرانس ملی پژوهش های نوین در روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شادگان.

عزت­پناه مرضیه. (1397)، مقایسه تاثیر سبک های مدیریت کلاس بر روی رشد فراشناخت دانش آموزان دختر شهراهواز، سیزدهمین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران، شرکت همایشگران مهر.

کرمی، ابوالفضل. (1384)، تدوین ابزار سنجش راهبرهای یادگیری و مطالعه و تعیین رابطۀ آن با پیشرفت تحصیلی، مجله روانشناسی، 9(4): 412-399.

کلاهدوزی، احمد. کوثری، مریم. (1390). مبانی و الگوی آموزشهای پژوهش محوردر دانشگاه جامع امام حسین (ع)، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19(3): 168-139.

کوچی، علی. (1394). تاثیر تعارض در محیط کار بر فرسودگی شغلی، پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاداسلامی.

Al-Kurdi O F, El-Haddadeh R, Eldabi T. (2020). The role of organisational climate in managing knowledge sharing among academics in higher education, International Journal of Information Management, 50 : 217–222.

Amabile T M. (1997). Motivating creativity in organizations: on doing what you love and loving what you do, California. Management Review, 40(1): 39- 58.

Amabile T M, Conti R, Coon H, Lazenby J, Herron M. (1996). Assessing the work environment for creativity, Academy of Management Journal, 39(5): 1154-1184.

Cross D R, Paris S G. (1988). Developmental and instructional analysis of children’s metacognition and reading comprehension, Journal of Educational
Psychology, 80:131-142.

Dawn T L. (2015). Effects of using inquiry-based learning on science achievement for fifth-grade students, Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 16(1):1-2.

Gul H. (2008). Organizational climate and Academic staffs perception on climate factors, Humanity & Social Sci J, 3(1): 37-48.

Halpin A W, Croft D B. (1963). The Organizational Climate of Schools, Chicago:U. of Chicago.

Kuo Y, Tuan H, Chin C. (2020). The Influence of Inquiry-Based Teaching on Male and Female Students’ Motivation and Engagement, Res Sci Education, 50: 549–572.

Li M, Yuan R. (2022). Enhancing students’ metacognitive development in higher education: A classroom-based inquiry, International Journal of Educational Research, 112: 101-147.

Litwin G H, Stringer R A. (1968). Motivation and organizational climate. Boston: Harvard Business School, Division of Research.

Meijer J, Elshout-Mohr M, Van Daalen-Kapteijs M, Meeus,W. (2003). Measuring metacognitive knowledge, skills and attitude by selfreport, Paper presented at the EARLI Conference at the University of Padova, Abstracts p. 273.

O’Neil H F, Abedi J. (1996). Reliability and validity of a state metacognitive inventory: Potential for alternative assessment, The Journal of Educational Re-search, 89 (4): 234-245.

Sussmaan L, Deep S. (1989). The communicaton experience in human relatons, 2nd ed. Cincinnati Ohio: South – Western Publishing Co

Urban K, Pesout O, Kombrza J, Urban M. (2021). Metacognitively aware university students exhibit higher creativity and motivation to learn, Thinking Skills and Creativity, 42: 125-141.

Wells A, Cartwright-Hatton s. (2004). A short form of the meta-cognitions questionnaire: properties of the mcq-30, Behavior Therapy, 42: 385-396.