بررسی اثرات فرهنگی و اجتماعی گذار از سنت به مدرنیته برساختار کالبدی خانه‌های تاریخی تبریز

تغییرات اجتماعی - فرهنگی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 دی 1402

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jscc.2023.1991293.2122

نویسندگان

لیلا فیروزفر¹؛ میرسعید موسوی^{* 2}؛ نیما ولیزاده³؛ اسدالله شفیع زاده⁴

¹دانشجوی دکترای معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران

²گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³استادیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

⁴استادیار گروه معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران

چکیده

خانه، به منزله یکی از مهمترین گونه های ساختمانی، همواره بستر تغییرات اجتماعی و فرهنگی بوده و بخش مهمی از تحولات جامعه را می توان در آن مشاهده کرد. از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، معماری خانه ها در بیشتر شهرها از جمله تبریز تحت تاثیر تحولات اجتماعی و فرهنگی قرار گرفت. با توجه به اینکه اکثر خانه های تاریخی تبریز مربوط به اواخر دوره قاجار و پهلوی هستند، که مصادف با جریان گذار از سنت به مدرنیته در ایران می باشد. در این پژوهش، نحوه اثرپذیری این گذار بر تحول ساختار خانه ها از دید معماران بررسی گردید. راهبرد اصلی این تحقیق، تحلیلی- تاریخی بود و گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی از روش اسنادی، میدانی انجام شد. بدین منظور، پرسشنامه ای برای سنجش میزان تاثیر( گذار از سنت به مدرنیته) در سه مولفه خانه های تاریخی تبریز شامل روابط فضایی، تزئینات داخلی و نمای اصلی به صورت طیف پنج مرحله ای لیکرت تنظیم شده و در اختیار متخصصان معماری که شناخت کافی از خانه های این دوره داشتند قرار گرفت. نتایج در نرم افزار Expert Choice و با تکنیک AHP مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد شاخص تزیینات داخلی در سیر این روند یک رابطه نسبتا معناداری وجود دارد. در شاخص روابط فضایی تغییر معنادار در بناهای منتهی به پهلوی اول مشهود است و در شاخص سوم نمای اصلی این بنا ها رابطه معنادار مشخصی دیده نمی شود. آنچه که قابل تامل است در این سیر تحول بیشترین تاثیر در مساحت عرصه ها می باشد.

کلیدواژه‌ها

تغییرات فرهنگی و اجتماعی؛ خانه های تاریخی؛ سنت و مدرنیته؛ جامعه؛ معماری

مراجع