بازنمایی قدرت در تولید فضای اجتماعی شهر تبریز عصر مشروطه و پهلوی اول

تغییرات اجتماعی - فرهنگی

دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 77، شهریور 1402، صفحه 179-201   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jscc.2024.1994017.2130

نویسندگان

شهاب آدم نوه سی¹؛ آتوسا مدیری^{* 2}؛ واراز مسیحی مرادی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

²دانشیار گروه شهرسازی ،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه شهرسازی،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران

چکیده

مفهوم فضای شهری همواره با پیچیدگی های فراوانی روبرو است. بخش مهمی از فضاهای شهری را فضاهای عمومی تشکیل می دهند. مواجهه با فضا بعنوان یک کالا، مداخله دولتی و برنامه حکومتی سبب انحصار فضاهای عمومی گردیده است. هدف از این پژوهش شناخت فرایند تولید فضاهای عمومی شهر از خلال روابط قدرت می باشد. بدین منظور تعارضات قدرت در بستر سیاسی ، فرهنگی – اجتماعی و اقتصادی فضای های تبریز در دو دوره مورد بررسی قرار گرفته و از منابعی چون اسناد و متون و نقشه ها و عکس های تاریخی استفاده گردیده است. روش شناسی مطالعه حاضر در دو مرحله می باشد، در مرحله اول تعیین شاخص ها براساس تکنیک شبکه ANT و کدگذاری نظری متون و اسناد هر دوره ودر مرحله دوم تحلیل این شاخص ها براساس تکنیک های مکانیسم قدرت و نهایتاً تعیین تکنولوژی قدرت می باشد.با وجود دو گسست در این بازه آن چه که از این پژوهش حاصل می شود این است که در اواخرقاجار و پهلوی اول، برخلاف آنچه که از یک جامعه مدنی انتظار می رود، اغلب بازنمایی های فضایی، به غیر از مشروطه، به جای درگیر نمودن تمامی افراد و کنشگران در فرایند تولید فضا، در تسلط حاکمان بوده اند. با این حال به دلیل خاصیت شبکه ای قدرت، مقاومت های تولید شده از جانب سایر کنشگران به شکل تولید نشانه شناسی و تولید اجتماعی، توانسته اند تا حدودی در فرایند تولید فضا مداخله نموده و حق خود را نسبت به فضاهای شهری احراز نمایند.

کلیدواژه‌ها

فضای شهری؛ قدرت؛ تولید فضا؛ تبریز؛ قاجار(مشروطه) و پهلوی اول

مراجع