اهمیت و خصوصیات رقیق‌کننده‌های اسپرم

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1402

نوع مقاله: مقاله مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jvcp.2024.1984584.1411

نویسندگان

غلامعلی مقدم^{* 1}؛ پریسا شفاعتی²

¹استاد گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

²گروه علوم دامی داشگاه تبریز

چکیده

با وجود پیشرفتهای چشمگیری که در روشهای نگهداری انجمادی اسپرم در طول سالهای اخیر صورت گرفته است، تحقیقات ثابت کرده که نگهداری طولانی مدت اسپرم در حالت انجماد و نگهداری سرمایی آسیب جدی به اسپرم وارد میکند. به وجود آمدن پراکسیداسیون چربی و متابولیسم خود اسپرماتوزوئیدها در هنگام انجماد و نگهداری سبب از بین رفتن اسپرماتوزوئیدها می‌شود. شوک دمایی، شکل کریستالهای یخ داخل سلولی، دهیدراتاسیون سلولی، افزایش غلظت نمکها و شوک اوسموتیک در طول فرآیند انجماد و یخ‌گشایی ممکن است صورت گیرد. علاوه بر این، نگهداری انجمادی تغییرات مضر ساختاری در غشای پلاسما ایجاد میکند. تغییرات در نفوذپذیری غشا نسبت به برخی از یونها مثل کلسیم در طول فرآیند انجماد و یخ‌گشایی گزارش شده است. همچنین در هنگام نگهداری انجمادی تشکیل یخ داخل و خارج سلولی سبب تخریب و مرگ سلولی می‌شود. غشای پلاسمایی اسپرم محل اصلی آسیب در طی فرآیند انجماد و ذوب است و به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب غیراشباع زیاد، در مقابل پراکسیداسیون لیپیدها بسیار حساس است. این تغییرات ممکن است در تجمع محصولات سمی ناشی ازمتابولیسم، به طور عمده از گونه‌های فعال اکسیژن (Reactive oxygene species) که از طریق پراکسیداسیون لیپیدی غشاهای اسپرم ایجاد می شوند، نقش داشته باشد. گونه های فعال اکسیژن در مقادیر کم، نقش مهمی در کاپاسیته شدن اسپرم، افزایش تحرک اسپرم، واکنش آکروزوم و لقاح تخمک را در انسان، گاوها، اسب ها، خوک ها و قوچ ها دارد. بدین منظور جهت رفع این مشکلات از مواد مختلف آنتی‌اکسیدانی، حفاظت‌کننده‌ها و همچنین کلاتورها در رقیق‌کننده‌های اسپرم استفاده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

افزودنی‌ها؛ نگهداری انجمادی؛ نگهداری سرمایی؛ اسپرم؛ سمینال‌پلاسما