تحلیل نقش شاخص‌های کارکرد اجتماعی و فرهنگی مساجد ایرانی – اسلامی در توسعه گردشگری، مطالعه‌ی موردی: مسجد جامع اصفهان

طراحی و برنامه ریزی در معماری و شهرسازی

دوره 1، شماره 2، دی 1402، صفحه 47-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): https://doi.org/10.30495/dpau.2024.708854

نویسندگان

احسان قربانی¹؛ مرجان خانمحمدی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری دانشگاه ازاد واحد اراک

²استادیار-گروه معماری-دانشگاه ازاد واحد کرج

چکیده

امروزه نهاد مقدس مسجد، از نقش‌آفرینی و تعاملات اجتماعی خود فاصله گرفته و از نقش محوری در نظام اجتماعی دور شده است و لایه‌های فرهنگی و مذهبی آن نیز کمرنگ شده است. با توجه به اهمیت ورود توسعه گردشگری در شناسایی فرهنگ بومی، باور و اعتقادات سنتی ساکنان، و شناخت و ترویج مذهب، این مقاله با هدف توسعه گردشگری در نمونه مورد مطالعه مسجد جامع شهر اصفهان نگاشته شده است. مقاله حاضر به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. داده‌های مورد نیاز با مراجعه به منابع معتبر علمی و مشاهدات میدانی پیمایشی گردآوری‌شده است. جامعه آماری شامل اساتید دانشگاهی و متخصصان معماری شاغل در مراکز علمی شهر اصفهان است و نتایج پرسشنامه به‌ وسیله آزمون‌های آماری تی تک نمونه‌ای و همبستگی پیرسون و با نرم‌افزار spss تحلیل گردید. با توجه به یافته‌های پژوهش، شاخص‌هایی مانند برگزاری جشن‌ها و مناسبت‌های عمومی با امتیاز 4.83، آموزش معماران اسلامی با امتیاز 4.77، تشکیل جلسات فرهنگی با امتیاز 4.73 و احیای مناسبت‌های اجتماعی با امتیاز 4.70 بیشترین تاثیر را در بین شاخص‌های کارکرد اجتماعی و فرهنگی مسجد جامع اصفهان دارند. نتایج حاصله نشان می‌دهد که بین سیزده شاخص کارکرد اجتماعی و فرهنگی مسجد جامع اصفهان با توسعه گردشگری، رابطه همبستگی مثبت و مستقیم وجود دارد. و هر چه این شاخص ها در مسجد ارتقا یابند،؛ گردشگری نیز توسعه بیشتر خواهد بود. لذا توجه به شاخص‌های کارکرد اجتماعی و فرهنگی مسجد جامع اصفهان، توسعه گردشگری را تسهیل و باعث ارتقای فعالیت‌ها و رویدادهای جامعه محلی در مسجد جامع شهر اصفهان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مسجد؛ توسعه گردشگری؛ کارکرد اجتماعی؛ کارکرد فرهنگی؛ مسجد جامع اصفهان