ارزیابی توان ژئوتوریستی ژئوسایت‌های حوضه بابل‌رود با استفاده از مدل M GAM

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

دوره 12، شماره 48، آذر 1402، صفحه 95-118   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صیاد اصغری سراسکانرود^{* 1}؛ پرستو خوشخو²؛ جواد معدنی³

¹استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³استادیار گروه مدیریت دولتی و گردشگری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

امروزه ژئوتوریسم و ژئوسایتها بعنوان یک راهکار مهم جهت توسعه اقتصادی و یکی از راه‌های مهم درآمدزایی برای مناطق مختلف و کشورها هستند که کمتر به آن پرداخته شده است و از این‌جهت مهجور و ناشناخته مانده است براین‌اساس باتوجه‌به اهمیت موضوع، در پژوهش حاضر حوضه بابل‌رود به علت برخورداری ژئوسایت‌های فراوان و پتانسیل‌های ژئوتوریستی مورد بررسی قرار گرفت که جهت شناخت و مطالعه مناطق توریستی آن در این تحقیق 8 ژئوسایت شامل (پل معلق بابلسر، پل کابلی بابلسر، سد لاستیکی بابلسر (عرب‌خیل)، هفت آبشار تیر‌کن، سجاد‌‌رود، آبگرم گرو، آبشار ترز، سد خاکی سنبل‌رود) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته شده است. باتوجه‌به آنچه که گفته شد پژوهش حاضر کاربردی و از نوع توصیفی - پیمایشی است که شیوه گردآوری داده‌ها در آن اسنادی و پیمایشی با استفاده از پرسش‌نامه کارشناسان و گردشگران بوده است؛ همچنین جهت تحلیل داده‌ها از مدل M-GAM و آزمون‌های آماری با استفاده از SPSS.26 استفاده شده است که یافته‌ها نشان می‌دهد، باتوجه‌به میانگین کلی و رتبه‌بندی حاصل، ژئوسایت سد خاکی سنبل‌رود در رتبه اول پتانسیل ژئوتوریسم قرار گرفته و پس از آن آبشار ترز، آبشار گرو و پل معلق قرار گرفته‌اند و پل کابلی با امتیاز 74.87 رتبه آخر را از نظر ویژگی‌های ژئوسایت برای توسعه ژئوتوریسم در حوضه بابل‌رود به خود اختصاص داده است و نتایج نهایی نشان داده است که فضای زیادی برای بهبود ژئوتوریسم در این مکان‌ها به‌ویژه از نظر ارزش‌های گردشگری وجود دارد و سرمایه‌گذاری برای بهبود زیرساخت‌های گردشگری مبتنی بر توسعه گردشگری و همچنین ارتقای مدی

کلیدواژه‌ها

ژئوتوریسم؛ ژئوسایت؛ حوضه بابل‌رود؛ مدل M-GAM

مراجع

 

• ابراهیم پور، ح.، نعمتی، و.، نظافت تکله، ب. 1401. شناسایی پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین با استفاده از مدل پارک ملی و مدل هادزیک. جغرافیا و روابط انسانی، 5(3): 161-183. https://doi.org/22034/GAHR.2023.381439.1795
• احمدی، م.، ضیائی، م.، واعظی، ر.، کاظمیان، غ. 1402. تحلیل مضامین عقلانیت در سند چشم انداز توسعه میراث فرهنگی و گردشگری کشور. مطالعات مدیریت گردشگری، 18(62): 29-1. https://doi.org/10.22054/tms.2023.72287.2804
• اصغری سراسکانرود، ص.، نظافت تکله، ب، 1399. توان ژئوتوریستی و تحلیل رقابت پذیری مناطق ژئوتوریستی منطقه سرعین، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 35(3)، 203-193. http://georesearch.ir/article-1-915-fa.html
• اکبریان، م. 2021. ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسعه ژئوتوریسم در جزیره هرمز. پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی، 10(1): 20-39. 22034/GMPJ.2021.266888.1248
• تهمک، ر.، یمانی، م.، مقصودی، م 1401. پتانسیل‏ سنجی توسعة ژئوتوریسم در مناطق پیرامونی شهرهای مناطق خشک (مطالعة موردی‏: شهر جدید ایوانکی). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 54(2): 753-767. 22059/JHGR.2021.317726.1008242
• جهان تیغ مند، س.، کرم، ا.، قنواتی، ع 2022. تبیین توانها و مدیریت گردشگری ژئوسایتها بر پایه ارزیابی محوطه های تنوع زمینی (مطالعه موردی: منطقه گردشگری تنگه واشی در شهرستان فیروزکوه). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 22(65): 303-323. http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2758-fa.html
• سلیمانی، خ.، عامریون، م.، سلیمانی، ز 1401. آموزش برای توسعه گردشگری پایدار با تأکید بر آموزش مجازی. جغرافیا و روابط انسانی، 5(3): 44-52.
• شاهدی نیری، م.، شجاعی، ع.، انصاری گبلو، ا. 1401. اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری استان اردبیل با توجه به پتانسیل جذب با رویکرد توسعه پایدار گردشگری. جغرافیا و روابط انسانی، 4(4): 653-637. 1001.1.26453851.1401.4.4.34.6
• شفیعی، ن.، نصیری، ا.، نوروزی، س.، شاه پسندی، م. 1401. بررسی نقش ژئو دایورسیتی در توسعه گردشگری شهرستان فیروزآباد. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 11(43): 117-130 https://journals.iau.ir/article_695627.html
• ضیایی، م.، شجاعی، م. 1389. ارزیابی ظرفیت جامعه‌ محلی برای توسعه‌ی پایدار گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری،­5(13):­46-25.

  https://doi.org/20.1001.1.23223294.1389.5.13.2.2

• عابدینی، م.، همتی، ط.، نظافت تکله، ب.، خیاطی، آ. 1401. ارزیابی توانمندیهای توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مدل کومانسکو و مدل پائوولووا (مطالعه موردی: مسیر توریستی سبالن تا گردنه حیران). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 11(44): 19-38. https://journals.iau.ir/article_698502.html
• Abedini, M., Hemti, T., Nazaft Tekle, B., Khayati, A. (2022) Evaluation of the capabilities of sustainable tourism development of geomorphosites using the Komanescu model and the Pavlova model (case study: Sablan tourist route to Hiran pass). Geographical Journal of Tourism Space, 11(44):19-38. [In Persian]
• Abedini, M., Khoshkho, P. (2023). Investigating and analyzing the geotourism and geomorphological potentials of Babolsar city using the Kobalikova and Hadzik model (case study: Kerfun, Mirud, Efratakht coastal villages). natural geography. [In Persian]
• Adolfo Quesada, R. Lidia Torres, B. Maynor, A. Manuel Rodríguez, M. Gema Velázquez, E. Catalina Espinosa, V. Jaime, T. Hugo Rodríguez, B (2021). Geodiversity, Geoconservation, and Geotourism in Central America.
• Ahmadi, Morteza; Ziaee, Mahmood; Vaezi, Reza; Kazemian, Gholamreza (2023). Thematic Analysis of Rationality in the Vision Plan of Heritage and Tourism Development in Iran, Journal of Tourism Management Studies, 18(62): 1-29. https://doi.org/10.22054/tms.2023.72287.2804 . [In Persian]
• Akbarian, Mohammad. (2021). Assessing the environmental effects of geotourism development in Hormuz Island. Quantitative Geomorphology Research, 10(1): 20-39. [In Persian]
• Antić, A., and Tomić, N. (2017). Geoheritage and geotourism potential of the Homolje area (eastern Serbia). Acta Geoturistica, 8(2): 67-78.‏
• Asghari Saraskanrood S, Nezafat B. (2020). Geotourism Potential and Analysis of Competitiveness of Geotourist Areas of Sarein Region, Iran. GeoRes 2020; 35(3): 193-203. http://georesearch.ir/article-1-915-fa.html [In Persian].
• Banik, S., & Mukhopadhyay, M. (2020). Model-based strategic planning for the development of community based tourism: a case study of Ayodhya Hills in West Bengal, India. GeoJournal, 1-17.‏ 1007/s10708-020-10314-0
• Dowling, R. K. (2011). Geotourism’s global growth. Geoheritage, 3(1): 1-13.‏ 1007/s12371-010-0024-7
• Ebrahimpour, H, Nemati, V, Neazaft Tekle, B (2023). Identifying the geotourism potentials of Sarein city using the national park model and Hadzik model. Geography and Human Relations, 5(3): 161-183. 10.22034/GAHR.2023.381439.1795 [In Persian]
• Geneletti, D., & Dawa, D. (2009). Environmental impact assessment of mountain tourism in developing regions: A study in Ladakh, Indian Himalaya. Environmental impact assessment review, 29(4): 229-242.‏ 1016/j.eiar.2009.01.003
• Gordon, J. E. (2018). Geoheritage, geotourism and the cultural landscape: Enhancing the visitor experience and promoting geoconservation. Geosciences, 8(4): 136.‏
• Grover, A. K., and Mahanta, B. N. (2018). Geotourism potential in Arunachal Pradesh—A preliminary appraisal. Indian J. Geosci, 72, 345-360.‏
• Hamoud, A., El Hadi, H., Tahiri, A., Chakiri, S., Mehdioui, S., Baghdad, B., ... & Aoufa, M. (2021). Mauritanian geological resources: A lever for sustainable regional development via geotourism. International Journal of Geoheritage and Parks, 9(4): 415-429.‏
• Jahan Tighmand, Samia, Karam, Amir, Qanawati, Ezzatullah (2022). Explanation of geo-sites tourism capabilities and management based on the assessment of land diversity sites (case study: Vashi Gorge tourism area in Firuzkoh city). Applied Research Journal of Geographical Sciences, 22(65): 303-323. [In Persian]
• Jonić, V. (2018). Comparative analysis of Devil's town and Bryce canyon geosites by applying the modified geosite assessment model (M-GAM). Zbornik radova Departmana za geografiju, turizam i hotelijerstvo, (47-2): 113-125.‏
• Jonić, V. (2018). Comparative analysis of Devil's town and Bryce canyon geosites by applying the modified geosite assessment model (M-GAM). Zbornik radova Departmana za geografiju, turizam i hotelijerstvo, 47 (2):113-125.‏
• Kale, V. S. (2010). The Western Ghat: the great escarpment of India. Geomorphological landscapes of the world, 257-264.‏ https://doi.org/10.4000/geomorphologie.337
• Ólafsdóttir, R., & Tverijonaite, E. (2018). Geotourism: a systematic literature review. Geosciences, 8(7): 234.‏
• Li, Q. J., Ng, Y., & Wu, R. R. (2022). Strategies and problems in geotourism interpretation: A comprehensive literature review of an interdisciplinary chinese to english translation. International Journal of Geoheritage and Parks, 10(1): 27-46.‏
• Mahato, M. K., & Jana, N. C. (2021). Exploring the potential for development of Geotourism in Rarh Bengal, Eastern India using M-GAM. International Journal of Geoheritage and Parks, 9(3): 313-322.‏
• Mastika, I. K., Harsono, S. S., Khristianto, W., Oktawirani, P., & Hutama, P. S. (2023). Creative strategies of local resources in managing geotourism in the Ijen Geopark
• Newsome, D., & Dowling, R. (2018). Geoheritage and geotourism. In Geoheritage (pp. 305-321). Elsevier.‏
• Reynard, E., & Panizza, M. (2005). Geomorphosites: definition, assessment and mapping. An introduction. Géomorphologie: relief, processus, environnement, 11(3): 177-180.‏
• Saadati Far, Zanganeh Asadi, Goli Mokhtari, & Lili. (2021). The importance of tourism land and a proposal for a geopark: a priority in the economy of the northwest region of Neishabur-Khorasan Razavi. Sustainable development of geographical environment, 3(4): 58-72. [In Persian]
• Shafiei, Najmeh, Nasiri, Abuzar, Nowrozi, Samira, Shah Pasandi, Mehsa (2022). Investigating the role of geo-diversity in the development of tourism in Firozabad city. Geographical Journal of Tourism Space, 11(43): 117-130. [In Persian]
• Shahidi Niri, Shojaei, Ansari Gable. (2022). Prioritization of tourism sample areas of Ardabil province according to the attraction potential with the approach of sustainable development of tourism. Geography and Human Relations, 4(4): 637-653. [In Persian]
• Soleimani, Khadijah, Amerion, Mehdi, Soleimani, Ziba (2023). Education for sustainable tourism development with emphasis on virtual education. Geography and Human Relations, 5(3): 44-52. [In Persian]
• Tamang, L., Mandal, U. K., Karmakar, M., Banerjee, M., & Ghosh, D. (2023). Geomorphosite evaluation for geotourism development using geosite assessment model (GAM): A study from a Proterozoic terrain in eastern India. International Journal of Geoheritage and Parks, 11(1): 82-99.‏
• Tehamak, Rahale, Yamani, Mojtabi, Maqsoodi, Mehran (2022). Measuring the potential of geotourism development in the peripheral areas of cities in dry regions (case study: Ivanki New City). Human Geography Research, 54(2): 753-767. [In Persian]
• Zarouki, S., & Oliaei Nasab, M. (2017). Study of Factors Affecting Tourism Growth with Emphasis on Applied Destination Competitiveness from Dynamic Panel Data Estimator and GMM-Sys Estimator. Quarterly Journal of Tourism Planning and Development, 6, 77-104.‏
• Ziaee, M & Shojaee, M. (2010). Classification of Tourism Destinations; Analyzing a New Concept in Tourism Spatial Planning. Journal of Tourism Management Studies, 5(13): 46-25.

https://doi.org/20.1001.1.23223294.1389.5.13.2.2 . [In Persian].

• Zgłobicki, W., & Baran-Zgłobicka, B. (2013). Geomorphological heritage as a tourist attraction. A case study in Lubelskie Province, SE Poland. Geoheritage, 5, 137-149.‏