ارزیابی مولفه های تاثیرگذار فرهنگ معماری غرب در دوران مدرن بر ساختار کالبدی و تزئینی عمارت باغ های دوره قاجار شهر شیراز

دو فصل‌نامه فضای زیست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 دی 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22094/lsj.2024.1986447.1097

نویسندگان

فاطمه نکویی مهر¹؛ حسین سلطان زاده^{* 1}؛ شروین میرشاهزاده²

¹گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران

²گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در دوره قاجاریه به دلیل ارتباط ایران با سایر کشورها و تحولاتی که در زمینه‌های فرهنگی و سیاسی رخ داد، تفاوت‌هایی نیز در تفکرات، گرایش و شیوه‌های هنر و معماری ایران ایجاد شد. این تأثیرات که بیشتر در بناهای مسکونی اشراف نمود پیدا کرده بود، در تمامی اجزای بنا از کالبد تا تزئینات رخ داده است. این تأثیرپذیری تا به حدی بوده ‌است که در اواخر دوره ناصری سبک معماری بناها تلفیقی از معماری سنتی ایران و غرب بود. لذا این پرسش مطرح می‌شود که چه مؤلفه‌هایی از فرهنگ و معماری غرب بر ساختار کالبدی و تزئینی عمارت باغ‌های دوره قاجار در شیراز تأثیرگذار بوده است؟ بنابراین در پژوهش انجام‌شده سعی بر آن است تا با بررسی ویژگی‌های کالبدی و تزئینی عمارت باغ‌های دوران قاجار موجود در شهر شیراز تأثیر هنر و فرهنگ معماری غرب را بر آن‌ها بررسی شود نماید. طرح پژوهشی ترکیبی مورداستفاده در این پژوهش از نوع طرح همسوسازی و مدل همگرا است. در بخش کیفی مطالعه موردی چهارباغ عمارت مربوط به عصر قاجار در شهر شیراز (عمارت باغ ارم، عمارت باغ عفیف‌آباد، عمارت باغ نارنجستان قوام و عمارت باغ منشی باشی) صورت گرفته است. داده‌های مربوطه از طریق مراجعه پژوهشگر و مشاهده سازه‌ها و ثبت ویژگی‌های کالبدی و تزیینی متناسب با سؤال پژوهش گردآوری گردیدند. تحلیل یافته‌ها نشان داد در مؤلفه تزئینات نتایج یافته‌های کیفی و کمّی مؤید یکدیگر هستند و نشان می‌ دهند عناصر معماری غربی در اجزای تزئینی این عمارت‌ها به شکل گسترده‌ ای مورد استفاده قرار گرفته است. درعین‌حال، در مورد مؤلفه کالبدی هرچند یافته‌های کیفی نشان از حضور قابل‌ ملاحظه عناصر غربی در معماری کالبدی این عمارت‌ها دارد، بااین‌حال به‌زعم پاسخگویان عناصر معماری غربی تا حدودی در ترکیب حجمی و عناصر این عمارت‌ ها مشاهده گردید اما حضور پررنگی در کالبد عمارت‌ها نسبت به مؤلفه‌های تزئینات ندارد.

کلیدواژه‌ها

هنر و معماری غرب؛ هنر و معماری دوران قاجار؛ عمارت باغ های قاجار شیراز؛ کالبد و تزئینات بنا

مراجع