بازخوانی تعریف و اصول علم تربیت بر پایۀ انسان شناسی صدرایی

اندیشه های فلسفی و کلامی

مقاله 1، دوره 3، شماره 6، دی 1402، صفحه 9-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حامد کمیجانی

دانشگاه باقر العلوم ع

چکیده

صدرالمتألهین بر این باور است که  حقیقت سیّال و ناپایدار آدمی واجد مراتب طبیعی،معدنی،نباتی،حیوانی وانسانی می‌باشد و انسان در بستر این وجود  ناآرام خود گام به گام به سبب افعال، احوال و ملکاتش در حال سامان دادن به هویّت خویش است. از این‌رو تربیت انسان أمری ضروری قلمداد می‌گردد و توصیفی بدیع پیدا می‌کند که عبارت است از:« پرکردن تدریجیِ مقاطع بالقوۀ وجود آدمی و ساختن گوهرِ ذات او به سبب فضایل و کمالات اخلاقی در فرآیندِ خلق مدام، به منظور وصول آدمی به کمال ایمان و قرب نسبت به خداوند.» نگرش این چنینی در ارتباط با فرآیند تربیت موجب پدیدار گشتن اصولی نوین برای این علم می‌گردد‌که عبارتند از: تحول پذیریِ ذات انسان در فرآیند تربیت، تدریجی بودن فرآیند تربیت، پیوستگی فرآیند تربیت،سَهل بودن تربیت انسان در أیام کودکی، تشکیل فصل مَلَکی و الهی و تحقق عنصر ایمان در نهاد انسان در فرآیند تربیت، دو سویه بودن فرآیند تربیت، لزوم صحت جسمانی و توجه به تمایلات طبیعی در فرآیند تربیت، اصالت داشتن بُعد روحانی انسان در فرآیند تربیت، قرب نسبت به خداوند کمال مطلوب و معیار ارزش عمل اخلاقی در فرآیند تربیت. در پژوهش حاضر مطلوب ما آن است‌که با بهره‌گیری از روش تحلیلی توصیفی و پیش فرض قرار دادن انسان‌شناسیِ عرضه شده در حکمت متعالیه به توصیف أمر تربیت و تحلیل اصول مذکور بپردازیم.                                                                                                       
                                                                                
 

کلیدواژه‌ها

وجود سیّال؛ نفس انسانی؛ فرآیند تربیت؛ تحوّل ذاتی؛ قرب إلهی