تحلیل و بررسی علل تقابل یهودیان حجاز نسبت به دعوت اسلامی در عصر پیامبراسلام(ص)

فقه و تاریخ تمدّن

دوره 9، شماره 3، آذر 1402، صفحه 48-61   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ارسلان ایلکا¹؛ محسن حیدرنیا^{* 2}؛ صابر اداک³

¹دانشجوی دکتری گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد یادگارامام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران

². استادیارگروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد یادگارامام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد یادگارامام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

چکیده:
یهودیان‌معاصر‌پیامبر(ص)با‌پندارراست‌کیشی و باور به‌خدای‌یگانه،انتظار‌پیامبرومنجی‌‌موعودی‌را داشتند که درعهد‌عتیق به‌نام و ویژگی‌های او اشاره شده‌بود. به‌نظر می‌رسد چنین‌شناختی تعیین‌بخش شیوه‌کنشگری هم‌گرایانه باپیامبر(ص) باشد. اما باخوانش روایت‌های‌تاریخی و روایی، نحوه روی‌آوری‌یهودیان به‌گونه‌دیگر گزارش شده‌است که همین‌امر ضرورت بحث را بیشترآشکار کرده است. سوال‌اساسی این‌ است که با‌وجود این‌شناخت چرا بیشتریهودیان درهم‌کنشی با‌پیامبر(ص) رویه‌خصمانه‌را پیشه‌ساختند و درگامی فراتر علی‌‌رغم پیمان ترک‌تعرض باپیامبر(ص)، چرا به آن وفادار نماندند؟ یافته‌های این‌پژوهش نشان می‌دهد، یهودیان که روح حاکم بر کیش‌آنان مبتنی بر نژاد و قومیت‌خواهی است با درک استقلال اسلام از یهود از طریق مجادلات با پیامبر(ص) و بروز تعارضات فکری ازجمله الوهیت حضرت عزیز، بشری‌خواندن قرآن ،میکائیل به جای جبرئیل به عنوان مأمور وحی و غیره ،شیوه کنش‌گری‌خصمانه‌رادرپیش‌گرفته‌اند.ترس ‌ازبیرون‌ رانده‌شدن‌ رسالت ‌ازخاندان ‌بنی‌اسرائیل‌وانتقال ‌به‌ خاندان‌‌ا‌سماعیل‌بسترساز شیوه‌ مواجهه‌آنان‌با‌ اسلام‌وآموزه‌های‌آن‌را ایجادکرد.این‌مقاله ‌بارویکردی ‌توصیفی‌تحلیلی‌و با شیوه‌کتابخانه‌ای‌ به‌روایت‌های‌تاریخی‌ نگریسته و باعنایت ‌به ‌قرینه‌های‌همبسته‌ به‌ متن‌و زمینه،انگیزه‌های‌حسادت‌جویانه ‌برخاسته‌از قومیت‌گرایی‌و تعارضات‌فکری‌ را به‌ عنوان ‌دوعامل‌ کنش‌گری‌یهودیان بررسی‌کرده است.

بنابراین هدف‌اصلی مقاله حاضر تبیین این‌تقابل و بررسی‌علل واقعی آنها در قالب متغیرهای اصلی و مستقل می‌باشد به‌نحوی که بتوان درپرتو آنها توجیهی منطقی برای همه انواع تقابلی که با رسول‌خدا داشتند به‌دست داد. از همین‌رو تقابلاتی که ازآنها یاد خواهدشد همه در قالب متغیرهای وابسته‌ای قلمداد می‌شوند که ناشی از آن علل می‌باشند. بنابراین نکته کانونی در تبیین این‌تقابل‌ها اثبات علل اصلی این تقابل‌ها با ادله و شواهد و مستندات معتبرتاریخی‌است.
در راستای تحقق فرضیه و اهداف از پیش گفته، ناگزیر مسایلی که در طول مقاله مطرح می‌گردند به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته نخست انواع تقابل‌هایی است که میان یهود و مسلمین و پیامبر( ص) ایجاد شده و دسته دوم انواع دلایلی‌است که می‌توانند ریشه آن تقابل‌ها به شمار آیند. عللی که متوجه یهود بوده و شاید خود ریشه در روانکاوی شخصیت فردی و اجتماعی ایشان و نیز معرفت شناسی تفکرات و تفاسیر خاصی است که در تقابل با اندیشه‌های قرآنی داشته‌اند. بنابراین دو دسته از مسایل فوق هم معلولها و تقابلها و متغیرهای وابسته را نشان‌می‌دهند و هم علت تقابل‌ها و به دیگر سخن متغیرهای اصلی و مستقل را باز می‌نمایند که محقق می‌کوشد رابطه معنا داری میان این متغیرهای دو گانه ایجاد نموده و به نتایج منطبق با راهبرد و الگوی نظری و نیز معطوف بر عنوان اصلی مقاله دست یابد

کلیدواژه‌ها

دعوت اسلامی؛ پیامبراسلام(ص)؛ یهودیان حجاز؛ نژادپرستی

مراجع

کتابنامه

1. قرآن‌کریم

2.کتاب‌مقدس

3.ابن‌ابی‌الحدید،عزالدین‌عبدالحمیدبن‌هبة‌الله(656هـ..ق)،شرح نهج‌البلاغه،تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: داراحیاء‌الکتب‌العربیه،1965م.

4.ابن‌الاثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد الجزری(630هـ .ق)، اسدالغابة فی معرفةالصحابة، بیروت: دار الفکر،دار صادر،1989،1965م.

5.ابن‌اسحاق، محمد(151هـ .ق)، سیرت رسول الله، ترجمه و انشای رفیع الدین اسحاق‌بن‌محمد همدانی قاضی ابرقوه، تحقیق اصغر مهدوی، خوارزمی، 1377.

6. ابن‌سعد، محمدبن سعد(230هـ . ق)، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر،1968م.

7.ابن‌عبری، غریغوریوس ابوالفرج‌اهرون(685هـ . ق) ، تاریخ مختصرالدول، ترجمه محمدعلی تاج پور و حشمت الله ریاضی، چاپ اول،تهران:موسسه اطلاعات، 1364.

8. ابن‌عبدالبر، ابو عمر یوسف بن عبدالله بن محمد )، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی ، ، بیروت: دارالجیل،1992م.

9.ابن‌قتیبه، ابو محمد عبدالله بن مسلم(276هـ . ق)، الامامة والسیاسیة، تحقیق علی شیری، بیروت: دارالأضواء، 1990م.

10.ابن‌قتیبه، ابو محمد عبدالله بن مسلم، المعارف(276هـ . ق)، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1992م.

11. ابن‌منظور ، ابوالفضل جمال الدین ، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزة، 1363.
12. ابن‌هشام، عبداالملک(218هـ . ق) ، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و .عبدالحفیظ شلبی، بیروت : دار المعرفة،بی تا.
13. بلاذری ، احمد بن یحیی بن جابر(289هـ . ق)، فتوح البلدان ، بیروت: دار و مکتبه الهلال،1988م.
14. جعفریان، رسول، سیره رسول خدا(ص)، قم: دلیل ما،1382.

15.جماعة‌من‌اللاهوتیین،تفسیرالکتاب‌المقدس،چاپ دوم، بیروت: ارمنشورات‌النفیر، 1990م.

16.الحاج، سالم ، نقد الخطاب‌الاستشراقی، بنغازی: دارالمدار‌الاسلامی، 2002م.

17. حتی ، فیلیپ خلیل )، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده ، مؤسسه انتشارات آگاه،1366.

18.دینوری، عبدالله بن مسلم(276هـ . ق)،غریب‌الحدیث، بغداد، 1397هـ..ق.

19. ذهبی، شمس الدین محمدبن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتاب العربی، ط الثانیه،1413 ق/1993م.

20.زیدان، جرجی، تاریخ تمدن‌اسلام، ترجمه علی جواهرکلام، تهران: امیرکبیر. 1372.

21. سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت ، قم: انتشارات دفتر تبلیغات‌اسلامی، بی تا.

22.صفائی حائری، عباس، تاریخ اسلام، انتشارات مسجد جمکران. 1388.

23.طالب‌خان ، مائة صورة مشرقة من حیاة المصطفی(ص)، ، بیروت: دارالارشاد، 2006م.

24. طبرسی، احمد‌بن علی(قرن ششم)، الاحتجاج علی اهل‌اللجاج، مشهد: مرتضی، 1403هـ..ق.

25.طبری، محمد بن جریر(310هـ . ق)، تاریخ الأمم والملوک، بیروت: دار الکتب العربیة،1415هـ.ق. .

26.ماوردی، أبوالحسن علی‌بن محمد(450هـ . ق)، أعلام النبوة، بیروت: دارالکتاب العربی،1987م.

27. مرتضی‌عاملی، جعفر، الصحیح من‌سیرة النبی الاعظم، قم: دارالحدیث. 1426هـ.ق.
28. مطهری، مرتضی، سیری در سیره نبوی، تهران: صدرا،1385.

29.میلز، سارا، گفتمان، ترجمه فتاح محمدی، تهران: هزاره سوم،1382.

30. واقدی، محمد بن عمر(207هـ . ق)، المغازی، تحقیق مارسدن جونس ، بیروت : مؤسسه الاعلمی، 1989م.

31.یارمحمدی، لطف‌الله، درآمدی به گفتمان‌شناسی، تهران: هرمس. 1391.

32. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن جعفر بن وهب واضح الکاتب العباسی (م بعد292هـ )، تاریخ یعقوبی، دارصادر، بیروت، بی­تا.

 

 

List of sources With English handwriting

Sources in persian

.The Holy Quran

. Al-Hajj, Salem,(2002), Critique of the Oriental Address, Benghazi: Dar al-Madara al-Islami.

. Blazeri, Ahmad Ibn Yahya Ibn Jaber,(1988), The Conquest of Countries, Beirut, Dar and Maktab Al-Hilal.

.Collection of the best theologians, (1973),Al-Sunnah Al-Qawaym Fi Tafsir Asfar Al-Ahd Al-Qadim, vol2, Beirut, Al-Kanayas, Association, in the Eastem East.

.Dhahabi, Shams al-Din Muhammad ibn Ahmad, Tarikh al-Islam, researched by Omar Abd al-Salam Tadmari, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi, 1413 AH/1993 AD.

.Dinvari, AbdullahIbn Muslem,( 1397AH),Gharib Al-Hadith, Baghdad..

. Hitti, Philip Khalil,( 1987), Arab history, translated by Abolghasem Payendeh, Agah Publishing Institute .

. Ibn Abd al-Barr, Abu Umar Yusuf ibn Abdullah ibn Muhammad,( 1992), Acquisition in the knowledge of the companions, research on Muhammad Muhammad al-Bajawi, Dar al-Jail, Beirut .

.Ibn Abial-Hadid, Sharh Nahj al-Balaghah, research by Abu al-Fadl Ibrahim, Beirut, Darahiyah al-Kitab al-Arabiya, 1965.

.Ibn al-Athir, Izz al-Din Abu al-Hasan Ali ibn Muhammad al-Jazri ,( 1989, 1965). Asad al-Ghaba fi Maarefa al-Sahaba, Dar al-Fikr, Dar Sader, Beirut, Lebanon .

,Ibn Ebari, Grigorios Abul Faraj Ahron (685 AH), Tarikh al-Dawl, translated by Mohammad Ali Tajpour and Heshmatullah Riazi, first edition, Tehran: Information Institute, 1364.

. Ibn Hisham, Abdul Malik Al-Humairi Al-Maafari ,(n.d), Al-Nabawiyyah biography, research by Mustafa Al-Saqqa and Ibrahim Al-Abyari and Abdul Hafiz Shalabi, Beirut , Dar Al-Ma'rifah.

. Ibn Ishaq, Muhammad ,(1998), The biography of the Messenger of God, translation and composition by Rafi al-Din Ishaq ibn Muhammad Hamedani Qazi Abarquh, research by Asghar Mahdavi, Kharazmi .

. Ibn Manzoor, Abu al-Fadl Jamal al-Din, Muhammad ibn Makram ,(1984), Lesan al- Arab, Arabic Language, Qom , Publication of Field Literature.

,Ibn Saad, Muhammad ibn Saad (230 AH), Al-Tabataq al-Kabri, Beirut: Dar Sader, 1968.

. Ibn Qutaybah, Abu Muhammad Abdullah ibn Muslim ,( 1990 ), Imamate and politics, research on Ali Shiri, Beirut , Dar al-Azwa.

. Ibn Qutaybah, Abu Muhammad Abdullah ibn Muslim ,(1992), Knowledge, research on the wealth of Akkasheh, Cairo, the Egyptian Egyptian public for the book .

. Jafarian, Rasool ,(2003), The biography of the Messenger of God (PBUH), Qom , Dalil Ma.

. Mawardi, Abu al-Hasan Ali ibn Muhammad,(1986), Announcement of the Prophet, Beirut, Dar al-Kitab al-Arabi.

. Mills, Sara,(2003), Goftman, translated by Fattah Mohammadi, Tehran: Third Millennium

. Morteza Ameli, Ja'far ,(2004), Al-Sahih from the biography of the Great Prophet, Qom  , Dar al-Hadith.

. Motahari, Morteza,(2006), A Journey in the Prophetic Biography, Tehran , Sadra.

. Safaei Haeri, Abbas ,(2009), History of Islam, Jamkaran Mosque Publications . Sobhani, Jafar,(n.d), Forough Eternity, Qom, Islamic Propaganda Office Publications.

.Tabari,Abu Ja'far Muhammad ibn Jarir,(1967), THE Tarikh al-Rosol wa al-Moluk(The History of the Messengers and Kings), research by Mohammad Abu al-Fadl Ibrahim Dar al-Tarath, Beirut.

 

.Tabarsi, Ahmad ibn Ali ,(1983), Protest against the people of Lajaj, Mashhad, Morteza.

.Talib Khan,( 2006),One hundred brilliant images from the life of Muhammad (PBUH), Beirut , Dar al-Arshad.

. Waqidi, Muhammad ibn Umar ,(1989), Al-Maghazi, research by Marsden Jones, Beirut , Scientific Institute.

.Yarmohammadi, Lotfollah,(2012), Introduction to Discourse Studies, Tehran: Hermes..

.Yaqoubi, Ahmed bin Abi Yaqoob bin Ja'far bin Wahb, the clear book of Al-Abasi (AD 292 AH), Tarikh Yaqoubi, Dar Sadr, Beirut, N.D.

. Zidan, George,( 1993), History of Islamic Civilization, translated by Ali Javaherkalam, Tehran, Amirkabir..