الگویابی و تحلیل همدیدی امواج گرمایی استان اردبیل

جغرافیای طبیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 دی 1402   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

برومند صلاحی^{* 1}؛ مهناز صابر²؛ فاطمه وطن پرست قلعه جوق³

¹گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²پژوهشگر پسادکتری آب و هواشناسی سینوپتیک، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

³دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی امواج گرمایی استان اردبیل و واکاوی الگوهای همدیدی آن‌ها به روش محیطی به گردشی انجام گرفته است. برای این منظور، از داده روزانه متوسط حداکثر دمای ایستگاه‌های سینوپتیک اردبیل، پارس‌آباد و مشکین‌شهر در دوره آماری 1980-2020 استفاده شد. شاخص صدک 95 ام به‌عنوان معیار شناسایی روز گرم تعیین و تداوم حداقل 3 روزه آن به‌عنوان مبنای تعریف موج گرم در نظر گرفته شد. بررسی روند SLP، HGT و Tmax این موج‌ها نشان داد در گرم‌ترین روزهای امواج گرمایی، روند SLP نزولی و روند HGT و Tmax صعودی است. خوشه‌بندی الگوهای مولد امواج گرمایی بر مبنای داده‌های بازتحلیل فشار تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای و روش خوشه‌بندی Ward به شناسایی 5 خوشه منجر شد که در دو گروه اصلی ارائه شدند. در الگوی اول، کم‌فشار در سطح زمین و پرارتفاع در تراز میانی جو و در الگوی دوم، قرارگیری منطقه مورد مطالعه در غرب بلوکینگ شبه‌امگایی غرب روسیه در تراز 500 هکتوپاسکال به‌عنوان عوامل سینوپتیکی ایجاد امواج گرمایی استان اردبیل شناسایی شدند. وجه مشترک هر دو الگو، ضخامت زیاد جو بر روی منطقه در روزهای وقوع این رخداد است.

کلیدواژه‌ها

امواج گرمایی؛ استان اردبیل؛ تحلیل همدید؛ خوشه‌بندی

مراجع