تحلیل انتقادی دیدگاه علامه مجلسی پیرامون اجتهادی بودن ترتیب آیات قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 بهمن 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2024.1950371.2795

نویسندگان

مجتبی آقاجانی¹؛ حمید قربان پور^{* 2}

¹دانشجوی دکتری دانشگاه مازندران

²دانشگاه گیلان. رشت. ایران

چکیده

در مورد توقیفی بودن ترتیب آیات درون سور قرآن، آرای متفاوتی وجود دارد. عده ای ترتیب مصاحف کنونی را توقیفی، برخی آن را اجتهادی و از جانب صحابه و عده ای حداقل بخشی از نظم قرآن را به اجتهاد صحابه می دانند. بررسی آرای علامه مجلسی نشان می دهد که قائل به اجتهادی بودن ترتیب آیات است. او با تکیه به حوادث قبل و بعد از جمع قرآن توسط عثمان و استناد به دلایلی چون: پیشی گرفتن آیات ناسخ از منسوخ، ترتیب نادرست آیات با توجه به تاریخ نزول آنها، مطابقت نداشتن برخی از آیات با سیاق پیش و پس‌شان و وجود آیات مکی و مدنی در یک سوره، قائل به چنین نظری است. با دقت نظر در مستندات علامه و در نظر گرفتن گرایش های حدیثی او، به نظر می‌آید که ایشان از مستندات قوی بهره نجسته و در بسیاری از موارد به علت دیدگاه اخباری و احیانا فراوانی مشغله، مستندات ایشان، به صورت ناتمام نقل شده اند که پذیرش دیدگاه او را از جانب اهل تحقیق منتفی می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

ترتیب آیات؛ ترتیب توقیفی؛ علامه مجلسی؛ ترتیب اجتهادی؛ آیه‌ی تطهیر