پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,005 |
| تعداد مقالات | 83,625 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,444,607 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,462,780 |
شناسایی و ارائه مدل عوامل اثرگذار بر پیادهسازی فین تک در نظام بانکی کشور | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 16، شماره 61، فروردین 1403، صفحه 105-126 اصل مقاله (762.77 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/faar.2024.709445 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| فریده محمدی1؛ رویا دارابی* 2؛ حسین بدیعی3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1گروه مالی – بیمه، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده امروزه بانکها با چالشهایی نظیر تغییر انتظارات مشتریان، تحولات فن آوری، الزامات قوانین و مقررات و بحران در اقتصاد مواجهاند و این مسئله منجر به تغییر و تحول در نظام بانکی شده است، بنابراین بهتر است بانک ها از توسعهی شرکتها یا استارتاپهای حوزهی فن آوری مالی(فین تک) به نفع خود بهره ببرند. هدف اصلی تحقیق حاضر، شناسایی و ارائهی مدل عوامل اثرگذار بر پیادهسازی فین تک در نظام بانکی کشور با استفاده از رویکرد ترکیبی میباشد. محقق با استفاده از روش ترکیبی، در مرحلهی اول در بخش کیفی، به تجزیه و تحلیل مصاحبههای 30 نفر از متخصصان عرصهی بانکی و طی مراحل مختلف تحلیل مضمون پرداختند. در مرحلهی دوم در بخش کمّی با استفاده از نرم افزار smart PLS و رویکرد معادلات ساختاری نحوهی تأثیرگذاری متغیرها توسط توزیع پرسشنامه بین 267 نفر از کارکنان بانک های رفاه کارگران ، پارسیان ،پاسارگاد ،ملت و ملی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل مضمون حاکی از آن داشت که " حکمرانی اقتصادی دولت " ، "فرهنگسازی و آموزشی"، " تمهیدات ساختاری"، " شفافسازی سیستم بانکی" و "تسهیلات و مشوقها" بر پیادهسازی فین تک در نظام بانکی تأثیرگذار هستند. همچنین بررسیهای مرحله کمّی نشان داد که تمامی سازههای تحقیق در قالب پنج فرضیه بر پیادهسازی فین تک در نظام مالی تأثیر معنادار مستقیم دارد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| واژه‌های کلیدی: استارتاپهای مالی؛ فین تک؛ پیادهسازی؛ نظام بانکی؛ اعتبارسنجی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
https://doi.org/10.30495/faar.2023.1968568.3558
شناسایی و ارائه مدل عوامل اثرگذار بر پیادهسازی فین تک در نظام بانکی کشور
چکیده امروزه بانکها با چالشهایی نظیر تغییر انتظارات مشتریان، تحولات فن آوری، الزامات قوانین و مقررات و بحران در اقتصاد مواجهاند و این مسئله منجر به تغییر و تحول در نظام بانکی شده است، بنابراین بهتر است بانک ها از توسعهی شرکتها یا استارتاپهای حوزهی فن آوری مالی(فین تک) به نفع خود بهره ببرند. هدف اصلی تحقیق حاضر، شناسایی و ارائهی مدل عوامل اثرگذار بر پیادهسازی فین تک در نظام بانکی کشور با استفاده از رویکرد ترکیبی میباشد. محقق با استفاده از روش ترکیبی، در مرحلهی اول در بخش کیفی، به تجزیه و تحلیل مصاحبههای 30 نفر از متخصصان عرصهی بانکی و طی مراحل مختلف تحلیل مضمون پرداختند. در مرحلهی دوم در بخش کمّی با استفاده از نرم افزار smart PLS و رویکرد معادلات ساختاری نحوهی تأثیرگذاری متغیرها توسط توزیع پرسشنامه بین 267 نفر از کارکنان بانک های رفاه کارگران ، پارسیان ،پاسارگاد ،ملت و ملی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل مضمون حاکی از آن داشت که " حکمرانی اقتصادی دولت " ، "فرهنگسازی و آموزشی"، " تمهیدات ساختاری"، " شفافسازی سیستم بانکی" و "تسهیلات و مشوقها" بر پیادهسازی فین تک در نظام بانکی تأثیرگذار هستند. همچنین بررسیهای مرحله کمّی نشان داد که تمامی سازههای تحقیق در قالب پنج فرضیه بر پیادهسازی فین تک در نظام مالی تأثیر معنادار مستقیم دارد. واژه‌های کلیدی: استارتاپهای مالی ، فین تک ، پیادهسازی ، نظام بانکی ، اعتبارسنجی
1- مقدمه امروزه بانکها با چالشهایی نظیر تغییر انتظارات مشتریان، تحولات فن آوری، الزامات قوانین و مقررات و بحران در اقتصاد مواجهاند و این مسئله منجر به تغییر و تحول در نظام بانکی شده است، بنابراین بهتر است بانک ها از توسعهی شرکتها یا استارتاپهای حوزهی فن آوری مالی(فین تک) به نفع خود بهره ببرند(هابر و همکاران،2018). به عبارتی سودآوری بانکهای تجاری، موضوعی بسیار مهم و پیچیده است که تحت تأثیر مدیریت سرمایه فکری و سرمایه مالی به‌عنوان عوامل حسابداری و شاخصهای صنعت بانکداری و اقتصاد کلان به‌عنوان عوامل محیطی قرار دارد (شاهرضا و همکاران، 1401). پیشرفتهای اخیر در فن آوری اطلاعات منجر به توسعه سریع خدمات مالی جدید و نوآورانه به نام فین تک شده است(ژائو و همکاران،2019). از طرف دیگر، بانکهای سنتی به خاطر بیتحرکی و ساختار بروکراتیک مجبور به انطباق با فین تکها شدهاند(فرلنگر و نیوتن،2018). از اینرو بانکها به اتخاذ راهبردهای مختلفی برای مهار تهدید احتمالی فین تک روی آوردهاند که از مهمترین آنها میتوان به تشکیل همکاری راهبردی اشاره کرد. از جمله مزایای ورود فین تک به نظام بانکی، کارایی از نظر سرعت، هزینه و دستیابی به مشتریان جدید است. به عبارتی استفاده بهینه از سرمایه‌های انسانی دخیل در فن آوری اطلاعات تعیین‌کننده‌ای در بهبود سودآوری دارند (باغانی و همکاران، 1401). مسائل و مشکلات بانکهای سنتی شامل داشتن ساختارهای پیچیده، بالا بودن میزان رسمیت، افزایش هزینهی عملیاتی، ارائه خدمات بانکی با هزینه و زمان بیشتر، عدم نوآوری در خدمتدهی و عدم برآورد انتظارات مشتریان میباشد(سلطانی و طهماسبی،2020). جهت همکاری و تعامل مؤثر راهبردی میان صنعت بانکداری و فین تک، نیاز است عوامل و پیشنیازهایی مورد نظر قرار گیرد. جاگتیانی و لمیوکس(2019) در مطالعهی خود نشان داد که یکی از عوامل مؤثر بر استفادهی بانکها از فن آوری فین تک، وجود قوانین و مقررات مدون و مشخص در جهت شکلگیری ارتباط آنهاست. قانونگذاران و تنظیمکنندگان مقررات از پتانسیل شرکت های با فن آوری مالی در حل مشکلات مربوط به مشارکت کنندگان مالی و سرمایه گذاران آگاهی دارند و در حال افزایش دانش و کاهش هزینه و مشارکت بیشتر با ارائه دهندگان فن آوری مالی هستند تا بتوانند در مواجهه با هرگونه ریسک موثر تر عمل نمایند و بتوانند اطلاع رسانی و قانون گذاری در جهت استفاده ازمزایای فن آوری نوین که سرمایه گذاران و مصرف کنندگان آن بدست می آورند را ارائه نمایند. (کروکس و همکاران،2021). یکی از عوامل موفقیت کلیدی برای پیشبُرد اهداف فین تک، حفظ ویژگی های نوآورانه این فن آوری در سطح بانکها است(دراش ، شوریزر و اورباچ[4]، 2018). صنعت فین تک در ایران صنعتی نوظهور هست و چند سال است که به حوزه خدمات مالی کشور راه یافته است. علیرغم رشد و توسعه این صنعت در ایران و ظهور شرکتهای موفق و فعال شاهد چالشهایی مانند وجود انحصار در برخی خدمات بانکی مانند نظام های پرداخت کشور، نبود یا عدم بلوغ ابزارهای مختلف مالی مانند سیستم های اعتبار سنجی مالی، تسهیلات دهی فرد به فرد، نبود قوانین جامع و کامل در حوزه فن آوریهای مالی به عنوان نمونه هایی از موانع رشد و توسعه فین تک ها در ایران هستند. به نظر می رسد فین تک در ایران مبحثی چالش برانگیز است که این خود نیازمند سازماندهی و برقراری روابط استاندارد و درست بین شرکتها، ارائه دهندگان خدمات، بانکها و موسسات اعتباری است.(رضایی و پاک پور،1397) با نگاهی به اکوسیستم فین تک در ایران ، می توان وضعیت این صنعت را مورد ارزیابی قرار داد. متاسفانه در کشور و حتی در میان دولتمردان و متخصصان ،حوزه فین تک محدود به حوزه پرداخت و سامانه های متمرکز کننده پرداخت شده است.در صورتی که حوزه ها و کاربردهای فین تک ، فراتر از تنها این بخش است. حوزه هایی مانند پرداخت تسهیلات، جمع سپاری مالی، ارزهای دیجیتال ، پرداخت های بین المللی،مدیریت پول ،سرمایه گذاری و پس انداز ،بیمه و بورس بخش های مختلف فن آوری های فین تک را درجهان تشکیل می دهند که در ایران این حوزه ها نیاز به توجه ویژه دارند.نامشخص بودن قوانین و مقرارت فین تک ها ،عدم و جود زیرساخت های حقوقی ،فنی و بانکی برای گسترش امنیت بهره برداران ،آگاهی کم از قابلیت های این صنعت در میان فعالان اقتصادی و مالی ،نبود مکانیزم مشخص و تعریف شده از نحوه و شکل همکاری بین فین تک ها و سازمان های مالی و بانک ها و عدم وجود رشد متوازن در صنعت فین تک کشور از مهم ترین چالش های موجود در صنعت فین تک ایران هستند.(رضایی و پاک پور ،1397). بنابراین در بررسی منصفانه ، فین تک ها و بانک ها به یکدیگر نیازمند هستند و رشد و شکوفایی فین تک ها و از طرف دیگر بقا و ادامه حیات بانک ها در همکاری و مشارکت این دو صنعت است. در بحث ورود فین تکها به عرصهی بانکداری، بانکها چهار گزینه برای نحوه پاسخ به تغییرات ساختاری خدمات مالی دارند که نتیجه ی شکوفایی نوآورانی فین تک است که این گزینهها شامل موارد ذیل است(بالیوک و و داودنکو،2019):
یک نظر سنجی که توسط شرکت حقوقی جهانی«میر براون[5]» انجام شد، نشان داد سه ناحیه کلیدی وجود دارد که بانکهای متعارف و رایج امروزی معتقد هستند شراکت و همکاری آنها با فین تک ها در این مناطق منتج به سود میشود که شامل:
اکثر بانکها در حال چالش با پیچیدگیهای مرتبط با سناریوهای مختلف همکاری با فین تک ها هستند و تحقیقات از تحولات جاری و در بخش فن آوری عقب می باشد، به خصوص در زمینه همکاری بانک-فین تک ها (تورنجسکی و همکاران، 2015). اگر چه تحقیقات قبلی در حل کردن و پاسخ دادن به پرسش های مختلف پژوهش در حوزه های شناسایی عوامل مؤثر بر پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری پاسخ داده اند، ولی این نظریه به طور کامل به ماهیت همکاری بانک-فین تک منجر نشده است(دراش ، شوریزر و اورباچ[7]، 2018). همانطوری که اشاره شد تنوع متغییرهای تاثیر گذار در شکل همکاری، جدید بودن موضوع همکاری بین بانک ها به عنوان سازمانهای بزرگ، ثروتمند و دارای ساختار اداری پیچیده و فین تک ها به عنوان شرکت ها ی استارتاپی با ساختار ساده و بنیه مالی ضعیف و در نهایت محدود بودن مطالعات در سطح ملی و بین المللی اهمیت پرداختن به این موضوع را دو چندان می کند. برای بررسی این موضوع و ایجاد یک ساختار و مدل برای موضوع مورد علاقه، محقق به دنبال بررسی بهتر و تجزیه و تحلیل این مسئله چند بعدی است که حداقل برای اولین بار در کشور انجام می گیرد. بر این اساس، سوال تحقیق ما این است: مدل پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری چگونه است و چه عواملی در پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری کشور تأثیرگذار است؟ در همین راستا، به منظور پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری، ضرورت دارد تا نسبت به شناسایی و بررسی اثرگذاری عوامل مؤثر بر پیادهسازی اقدام شود تا مسیر استقرار و بهرهبرداری از فین تک هموار شود. در بررسی مطالعات قبلی در زمینه فین تک ملاحظه میشود که عوامل مؤثر بر پیادهسازی فین تک به صورت عملیاتی از منظر سیاستهای مورد نیاز، زمینههای اجرایی و ... مورد بررسی قرار نگرفته است که از منظر کاربردی ضرورت دارد برای بررسی این موضوع و ایجاد ساختار و مدلی برای موضوع مورد بحث، مدلی جامع ارائه شود. از دیگر جنبه‌های مهم این مطالعه توجه و تمرکز اصلی مطالعه به جامعه هدفی است که بیشترین ارتباط را با موضوع مطالعه دارند، بدین صورت که به بررسی عوامل در صنعت بانکداری که بیشترین سابقه را در عرصه بانکداری دارد پرداخته شده است به طور کلی هدف از انجام این مقاله، ارائهی یک مدل پیادهسازی در راستای بهرهگیری مطلوب از فین تک در نظام بانکداری کشور و بررسی اثرگذاری عوامل میباشد. مبانی نظری و پیشینه تحقیق فین تک برجسته شدن نقش اطلاعات در فرآیند تصمیم گیری ره آورد گذار از عصر صنعت به عصر فن آوری اطلاعات است (علی پور و همکاران، 1401). فین تک به معنای فن آوری مالی است که به استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای تولید محصولات و ارائه خدمات و در صنعت مالی اشاره دارد. فین تک از دو واژه «finance» به معنی مالی و «technology» به معنای فن آوری تشکیل شده است و به هر کسب‌وکاری اطلاق میشود که برای ارتقا یا خودکارسازی خدمات و فرآیندهای مالی از فن آوری استفاده میکند. فین تک یک صنعت در حال رشد است که با بهرهگیری از روش‌های مختلف هم به نفع مصرف‌کنندگان و هم به نفع کسب و کارها فعالیت می کنند (هرتزبرگ و همکاران،2018). فین تک کاربردهای فراوانی دارد، از موبایل بانک و بیمه گرفته تا اپلیکیشن‌های ارز دیجیتال و سرمایه گذاری. این صنعت بسیار بزرگ است و در سال‌های آینده به گسترش خود ادامه خواهد داد. یکی از عوامل تاثیرگذار بر رشد روزافزون فین تک این است که بسیاری از بانکهای سنتی، حامی فن آوری هستند و در استارتاپهای فین تکی سرمایه‌گذاری میکنند، آنها را می‌خرند یا با آنها شریک می‌شوند، زیرا از این طریق به مشتریانی که ذهنیت دیجیتالی و آنلاین دارند دسترسی پیدا میکنند. از سوی دیگر، خدمت رسانی به این مشتریان آسان تر است و در عین حال میتوانند صنعت خود را به فن آوری تجهیز کنند و این فن آوری مرتبط با صنعت مالی است(هاگس و همکاران،2022). تحول دیجیتال چالش هایی در تمام صنایع و کسب و کارها ایجاد می کند.شکی نیست که توسعه و تحول دیجیتال باعث ظهور ابتکارت فین تک (فن آوری مالی) نیز شده است که از جمله مهم ترین نوآوری ها در صنعت مالی به شمار می روند. این ابتکارات به سرعت در حال رشد هستند و تا حدی تحت تاثیر اقتصاد مشارکتی ،قوانین و مقررات و فن آوری اطلاعات قرار دارند. اما پژوهش در حوزه فین تک دوران آغازین خود را طی می کند. فین تک خدمات زیادی ارائه می دهد از جمله تامین مالی پرداخت (شامل کیف پول الکترونیک) خدمات ابری برا ی انجام خدمات مالی، معاملات الکترونیک و بیمه الکترونیکی ورمز رزها (رایان و همکاران2020). بهانداری (2021) معتقد است، در نظر گرفتن استراتژیها و سیاستهای تأمین مالی جمعی و ایجاد شبکههای اجتماعی در دسترسی سریع به خدمات بانکی موجب توسعه فین تک در نظام بانکداری میشود. لی و شین(2018) در مقاله خود به بررسی اکوسیستم ،مدل ها ی کسب و کار، تصمیم گیری ها ، سرمایه گذاری و چالش های فین تک پرداختند. این مقاله پارادایم جدیدی را با استفاده ار نوآ وری مخرب ، بانکداری آنلاین ،مدل های کسب و کار فین تک ، فن آوری اطلاعات و نوآوری در صنعت خدمات مالی معرفی نمود . گای و همکاران (2018) به مطالعه و پیمایش فین تکها جهت ارائهی راه حلهای پویا برای فین تکها در قالب پنج بُعد فنی که شامل امنیت و حریم خصوصی ، تکنیکهای داده، سختافزار و زیرساختها، برنامههای کاربردی و مدیریت مدل های خدماتی است، پرداختند. اسدالله و همکاران (1400) در مقاله خود به ارائهی الگوی کسب و کار بانکداری مبتنی بر ظهور فین تک و استارتاپهای مالی پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که از نظر خبرگان در حوزهی پیشرانهای مدل کسب و کار بانکداری الکترونیک به ترتیب شاخص های ساختار مؤسسات مالی ، بخش بندی مشتریان ، توسعه دهندگان فن آوریهای مالی و محیط کسب و کار دارای بیشترین اهمیت میباشند. پاینده و همکاران (1400) در مطالعه خود به واکا وی و کشف الگوهای همکاری بانکهای ایران با فین تکها پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که الگوی همکاری بانکهای مورد مطالعه در پنج خوشه بهینه تقسیم بندی میشود که شامل الگوی سرآمدانه، الگوی تحول طلبانه، الگوی شتابانه، الگوی زیرکانه و الگوی سرمایه گذارانه است. دوم اینکه به دلایل گوناگونی از جمله عدم توسعه گونه‌های مختلف فینتک و مدل‌های کسب وکار مربوط به آن، اکثر بانکهای موردمطالعه در یک خوشه قرار می‌گیرند و رفتار نسبتاً مشابهی دارند. سوم اینکه نتایج خوشه بندی نشان میدهد عامل دولتی و خصوصی بودن بانک ها نمی‌تواند به‌عنوان عامل متمایزکننده در رابطه بین بانک و فینتک مطرح شود. ریاحی (1400) در مقاله خود به بررسی موانع و چالشهای توسعه و یکپارچه سازی فن آوریهای مالی در ارائه خدمات بانکی به مشتریان پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که عمده ترین این چالش‌ها عبارتند از: 1. عدم وجود قوانین مرتبط، 2. حاکمیت دولتی در بانک ها، 3. نگرانی بانکها از کمرنگ شدن نقش خود یا خارج شدن بانکهای سنتی از چرخه بازار مالی کشور، 4. ضریب پائین همکاری نهادهای دولتی جهت ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه فینتکها و 5. مسائل مرتبط با محرمانگی و ضریب امنیت حساب‌ها و اطلاعات شخصی مشتریان میباشد. ورشوساز و شوشتری (1400) در مقالهی خود به بررسی ابعاد اقتصادی کسب و کارهای فین تک و ارائهی الگوی گسترش آن در راستای استحکام بخشی به دفاع اقتصادی پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل اقتصادی و اشتغالی، نوآوری در اقتصاد و تغییر رفتار مصرف کنندگان به عنوان شرایط علّی، توسعه فن آوری دیجیتال به عنوان شرایط زمینه ای و شکل گیری بازار خدمات بانکی مبتنی بر فن آ وری مالی به عنوان مقوله مرکزی استخراج شدند.
استارت آپ یک کسب و کار جدید و نوپاست که حول محور فن آوری شکل گرفته و در حوزهی فن آوریهای نوین فعالیت میکند. دارای پتانسیل رشد بالا، ولی فاقد مدل کسب و کار و عمدتاً با مشکل کمبود بودجه و تأمین سرمایه مواجه هستند. این شرکتها دارای ساختاری منعطف و چابک، چرخهی کوتاه توسعهی محصول و ورود به بازار می باشند و در صورت همکاری با سیستم بانکی، میتوانند از حمایتهای مالی و اعتبار برند بانکها نیز برخوردار شوند که این موضوع منجر به ارائهی ارزش بیشتر به مشتریان و بهبود مزیت رقابتی برای بانکها میگردد (لئونگ و همکاران،2017). مرکز کسب و کارهای کوچک آمریکا یا USSBA استارتاپها را کسب و کارهایی در نظر میگیرد که دو ویژگی دارند. نخست اینکه معمولاً حول محور تکنولوژی شکل گرفته‌اند و دیگر اینکه پتانسیل رشد بالایی دارند(تانگ و همکاران،2019). این مرکز تأکید میکند که پتانسیل رشد بالا باعث میشود که استارتاپها دغدغه‌ی تأمین مالی هم داشته باشند و بیشتر از کسب و کارهای کوچک غیراستارتاپی به دنبال جذب منابع مالی باشند. چون بنیان گذاران آنها معمولاً بر این باورند که با جذب سرمایه میتوانند به سرعت سهم بیشتری از بازار بالقوهی خود را به دست آورده و در اختیار بگیرند. استیو بلنک که او را از پیشگامان نظریه پردازی در حوزهی استارتاپ میدانند، استارتاپ را چنین تعریف میکند: سازمانی که شکل گرفته تا مدل کسب و کار خود را جستجو کند. مدل کسب و کاری که قابل تکرار و مقیاس پذیر است. در تعریف استیو بلنک سه نکتهی کلیدی دربارهی ویژگیهای استارتاپ وجود دارد (وی و لین،2016): نخست این که مجموعه‌های استارتاپی هنوز در وضعیت ابهام هستند و مدل کسب و کار خود را کشف نکرده‌اند. یعنی هنوز دقیقاً نمی‌دانند محصول‌شان چیست و مشتریان شان چه کسانی هستند و چگونه قرار است با ارائهی محصول به مشتریان خود، ارزش ایجاد کنند. دومین ویژگی استارتاپ این است که شرکتهای استارتاپی به دنبال یک مدل تکرارپذیر می‌گردند. یعنی مدلی که بتوانند به سادگی آن را از یک محصول به محصول دیگر توسعه دهند (به دیجی کالا فکر کنید که توانست ایده استارتاپی خود را از فروش لوازم دیجیتالی را به لوازم خانه و بعداً انواع محصولات توسعه دهد و همان بازی را در بازارهای دیگر تکرار کند). سومین ویژگی استارتاپها این است که مدل کسب و کار آنها مقیاس پذیر است. یعنی همان کاری را که امروز مثلاً برای ۵۰ مشتری انجام می‌دهند، به صورت بالقوه بتوانند برای ۵۰۰۰ یا ۵۰۰۰۰۰ مشتری هم انجام دهند.
روش تحقیق این مقاله، از نظر هدف کاربردی و از نظر رویکرد تحقیق، ترکیبی است. در این تحقیق در مرحلهی اول از روش تحقیق کیفی و از بین استراتژیهای مختلف تحقیق کیفی از راهبرد تحلیل مضمون استفاده شده است. مراحل شش گانهی تحلیل مضمون با رویکردی که برون و کلارک(2006) ارائه دادهاند در ادامه توضیح داده شده است: مرحله اول: آشنا شدن با دادهها در این مرحله، محقق به شناسایی ، پالایش و دسته بندی موضوعی مقالات و تحقیق های مرتبط با موضوع تحقیق و مصاحبه با خبرگان سازمانی و نخبگان دانشگاهی جهت شناسایی کدهای مصاحبه میپردازد. مرحله دوم: ایجاد کدهای اولیه و کدگذاری در این مرحله، کدهای استخراج شده از مقالات و تحقیق های مرتبط و متن مصاحبه با خبرگان در قالب فهرستی اولیه تهیه میشود. مرحله سوم: جست وجو و شناخت مضامین در این مرحله، پس از این که دادهها، کد گذاری اولیه و گردآوری شدند و فهرستی طولانی از کدهای مختلف در مجموعه دادهها، تهیه شدند، محقق به تحلیل در سطحی کلان تر از کدها تمرکز مینماید و کدهای مختلف در قالب مضامین مرتب میشود و همه داده های کد گذاشته مرتبط با هر یک از مضامین ، شناخته و گردآوری میشود. به عبارت دیگر، در این مرحله، کدها به صورت جدول(4) به صورت مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر قالب بندی و تجزیه و تحلیل میشود و به نحوه ترکیب و تلفیق کدهای مختلف جهت تشکیل مضمون پایه ، توجه میشود. مرحله چهارم: ترسیم شبکه مضامین در این مرحله شبکه های مضامین رسم خواهد شد. البته باید توجه داشت که شبکه های مضامین رسم شده ابزاری برای تحلیل هستند و نه خود تحلیل . پس از ایجاد شبکه های مضامین محقق باید مجدداً به متن اصلی مراجعه و آن را به کمک این شبکه ها تفسیر کند. مرحله پنجم: تحلیل شبکه مضامین در این مرحله، شبکههای مضامین رسم شده، بررسی و تجزیه و تحلیل میشود. به عبارت دیگر، شبکههای مضامین، ابزاری برای تحلیل هستند ، نه خود تحلیل، این شبکهها به محقق کمک میکند تا به درک عمیق تری از معانی متون برسد و بتواند مضامین به دست آمده را تشریح کند و الگوهای آن ها را بشناسد. مرحله ششم: تدوین گزارش در این مرحله، تحلیل و تدوین گزارشِ نهاییِ تحقیق ، صورت می گیرد. هدف از نوشتن تحلیل مضمون این است که حکایت کامل و پیچیده موجود در داده ها به گونه ای بیان شود که خواننده درباره اعتبار و صلاحیت تحلیل محقق، متقاعد شود. در این تحقیق، در مرحلهی اول ، انتخاب مصاحبه شوندگان به صورت هدفمند (نمونهگیری جهتدار یا نظری) بوده است. فرآیند جمع آوری دادهها تا جایی ادامه پیدا میکند که محققان در دادهها به مرز اشباع برسند و مطلب جدیدی به مدل اضافه نشود. درجدول(1)اطلاعات افراد مصاحبه شونده قابل مشاهده است. اکثر روششناسان کیفی به جای استفاده از واژگان روایی و پایایی که اساساً و از لحاظ مبانی فلسفی ریشه در پارادایم کمّی دارند، از معیار اعتمادپذیری یا قابلیت اعتماد جهت ارجاع به ارزیابی کیفیت نتایج کیفی استفاده میکنند(توینینگ،2000). گویا و لینکلن قابلیت اعتماد را شامل چهار معیار قابل قبول بودن، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تأییدپذیری میدانند(سینکوبکس و همکاران،2008). در این تحقیق از استراتژیهای ذکر شده برای تأمین اعتمادپذیری استفاده شد.
جدول 1. اطلاعات افراد مصاحبهشونده
منبع: یافته های پژوهشگر
برای اندازهگیری شاخصهای تحقیق در مرحلهی دوم(کمّی) که از پرسشنامه برآمده از الگوی طراحی شده استفاده شد. در این مرحله پس از تنظیم پرسشنامه با ارائهی آن به 5 نفر از اساتید و همچنین کارشناسان مربوطه مطابقت و بررسی اعتبار صوری ابزار اندازهگیری، مورد توجه قرار گرفت. در تحقیق، مفهوم جامعه دربرگیرنده تمام افرادی است که قرار است نتایج تحقیق به آنها تعمیم داده شود و همچنین ماهیت تحقیق تعیین کننده دامنه جامعه است. (دلاور،1386) در این تحقیق جامعهی آماری عبارت بود از تمام کارمندانی که در بخشهای مختلف بانک رفاه کارگران ،پاسارگاد،پارسیان، ملی و ملت مشغول به کار هستند که با توجه به محاسبهی حجم نمونه با فرمول کوکران تعداد 276 نفر به عنوان نمونهی تحقیق برآورد شد. مشخصات نمونهی آماری در جدول (2) ارائه شده است. بارهای عاملی گویهها که نشان دهندهی پایایی مدل اندازهگیری است نیز از طریق محاسبهی مقدار همبستگی شاخصهای یک سازه با آن سازه محاسبه شد که اگر این مقدار برابر و یا بیشتر از 4/0 شود، نشان دهندهی پایایی قابل قبول است. در این تحقیق مقادیر بار عاملی برای کلیهی گویهها بیشتر از مقدار 5/0 بوده و قابل قبول هستند. همچنین پایایی با دو شاخص آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی و روایی سازه با دو شاخص روایی واگرا و روایی همگرا سنجیده میشود. بررسی روایی و پایایی مدل اندازهگیری در جدول(3) نشان داده شده است.
جدول(2): آمار جمعیت شناختی بخش کمّی
منبع: یافته های پژوهشگر
جدول3. روایی همگرا و پایایی متغیرها
منبع: یافته های پژوهشگر
تحلیل عاملی تأییدی به منظور سنجش اعتبار و روایی مقیاس اندازهگیری مورد استفاده قرار میگیرد. در تحلیل عاملی تائیدی هر چه میزان بار عاملی به عدد یک نزدیک تر باشد در واقع گویای این مساله است که سوالات پرسشنامه ارتباط قویتری با متغیرهای مکنون دارند و اگر میزان بار عاملی استاندارد صفر باشد به معنای عدم ارتباط بین سوالات پرسشنامه با متغییر مکنون است. بار عاملی منفی به معنای معکوس بودن جهت اثرگذاری سوالات پرسشنامه بر متغییر مکنون است. فرنل و لاکر(1981) دو معیار برای تحلیل عاملی به کار بردهاند، اول آن که بارهای عاملی برای متغیر های مشاهده شده باید بزرگتر از 5/0 باشد و ثانیاً پایایی مجموع متغیرهای بیان کننده عامل مورد نظر باید بزرگتر از 6/0 باشد. نتایج حاصله از تحلیل عاملی تأییدی در جدول شماره (3) نمایش داده شده است. تمامی بارهای عاملی متغیرها تقریباً برابر 5/0 و یا بالاتر از 5/0 میباشد و ضریب آلفای کرونباخ که نشانگر پایایی یا اعتبار درونی است همگی بالاتر از 6/0 است. پس میتوان ادعا کرد که گویهها نشان دهنده عاملها میباشند. بر اساس نتایج به دست آمده میتوان گفت از همبستگیها و جذر AVE، روایی و واگرایی مدل در سطح سازه از نظر معیار فورنل لارکر مورد تأیید است.
یافتههای تحقیق همان طور که قبلا، بیان شد، پاسخ دهندگان در پاسخ به سؤالات مرتبط با هر یک از ابعاد مدل، پرداختند. کدهای به دست آمده از مجموعه 30 مصاحبه، 416 کد بود که محقق با چند دور بازنگری در کدها و ادغام کدهای بسیار مشابه ، تعداد کدهای باز به 380 کد رسید. پس از انجام انجام فرایند تحلیل مضمون در نهایت به پنج مضمون اصلی که عبارتند از حکمرانی اقتصادی دولت، شفاف سازی، ساختارمندی و یکپارچگی، تسهیلات و مشوقها و فرهنگ سازی و آموزش دست یافت. در جدول(4) مضامین پایه ، سازمان دهنده، فراگیر و کدهای مصاحبه شونده نشان داده شده است:
جدول4. نتایج تحلیل مصاحبهها
منبع: یافته های پژوهشگر پس از طی مراحل ذکر شده، بین مقولههای حا صله از مراحل کد گذاری باز، ارتباط برقرار شده و پس از بسط و گسترش یکی از مقولهها در کدگذاری محوری، که اساس فرآیند ارتباط دهی است، در نهایت خروجی مدل "پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور" به صورت شکل (1) ترسیم شد:
برای آزمون فرضیههای تحقیق برگرفته از مدل مفهومی تحقیق، از تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد، شکل (2) مدل ضرایب مسیر آزمون فرضیات تحقیق را نشان میدهد:
شکل2. مدل تحقیق در حالت ضرایب مسیر استاندارد منبع: یافته های پژوهشگر
برای بررسی معنادار بودن ضرایب مسیر، باید مقدار آماره T هر مسیر نشان داده شود. اگر مقدار آماره T در سطح اطمینان 95/0 درصد بزرگتر از 96/1 باشد، ضریب مسیر تأثیر معنادار است. همانطور که در جدول (5) نشان داده شده است، تمامی فرضیههای تحقیق مورد تایید است. بر اساس آنچه که در شکل (2) نشان داده شده است، میزان تأثیر حکمرانی اقتصادی دولت بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور برابر است با 880/0، ساختاردهی و یکپارچگی بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور برابر است با 619/0، شفاف سازی بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور برابر است با 796/0، آموزش و فرهنگ سازی بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور برابر است با 396/0 و تسهیلات و مشوق ها بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور برابر است با 905/0. همانطور که در جدول نشان داده شده است، مقادیر R2 برای سازه های مختلف تحقیق در حد قابل قبولی است. همچنین با توجه به مقادر Q2 قدرت پیش بینی سازه های تحقیق، دارای ارتباط پیش بینی متوسط یا بزرگ هستند و به طور کلی میتوان گفت مدل قدرت پیشبینی خوبی دارد.
جدول5.مقادیر ضرایب مسیر و اعداد معناداری آزمون فرضیات
منبع: یافته های پژوهشگر
برای بررسی برازش کلی مدل از معیار GOF استفاده میشود. این معیار از جذر میانگین اشتراکی سازههای انعکاسی در مقدار ضریب تعیین سازههای درون زا حاصل میشود:
میانگین مقادیر اشتراکی سازهها (AVE) 698/0 و میانگین ضریب تعیین متغیر پنهان درون زا نیز 741/0 است ، بنابراین مقدار GOF ، برابر با 651/0 حاصل میشود. با توجه به این که سه مقدار، 01/0، 25/0 و 36/0 که به ترتیب به عنوان مقادیر ضعیف ، متوسط و قوی برای GOF معرفی شدهاند و حصول مقدار 398/0 برازش قوی مدل تحقیق را نشان میدهد.
بحث و نتیجهگیری محقق در راستای احصاء و شناسایی عوامل مؤثر بر پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری ، در ابتدا اقدم به مصاحبه با خبرگان نمود. به این منظور، 10 سؤال تخصصی طراحی گردید و با 30 نفراز خبرگان بانک های رفاه کارگران، پارسیان ،پاسارگاد، ملت و ملی و استادان و نخبگان دانشگاهی در نظام بانکی طی سال های 1400-1399 مصاحبه بعمل آمد و پس از توزیع پرسشنامه بین 267 نفر از متخصصان و فعالان عرصه بانکی ، منتج به شناسایی عوامل در قالب پنج بُعد اساسی گردید. این ابعاد شامل 1- حکمرانی دولت که ناظر بر تصمیمات و الزامات راهبردی به منظور جهت دهی، همسویی و هم راستایی کلیهی اقدامات واحدهای اجرایی در صنعت بانکداری با فرآیندهای فین تک میباشد، 2- ساختارمندی و یکپارچگی که ناظر بر عواملی است که زیرساختها ، زمینههای اجرایی و ساز و کارهای رسمی جهت عملیاتی نمودن فرآیندهای فین تک در سطوح کلان و خرد سازمانی را ایجاد مینماید، 3- تسهیلات که ناظر بر عواملی است که پیشبرد اهداف، راهبردها و فعالیتهای برنامه ریزی شده در راستای فین تک را تسهیل و هموار میسازد، 4- فرهنگ سازی و آموزش ناظر بر توسعه و ترویج استارتاپ های مالی در بین آحاد جامعه است و 5- شفاف سازی ناظر بر مجموعه اقداماتی است که باعث ایجاد شفافیت در ساز و کارهای صنعت بانکداری میشود. با توجه به ارتباط بین مضامین ، نسبت به تهیهی شبکهی مضامین اقدام گردید. به همین منظور، در چارچوب ارائه شده ، سطوح تأ ثیرگذاری عوامل بر پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری مشخص گردید. محقق در راستای اتخاذ راهکا رها و راهبردهای مؤثر در زمینهی پیادهسازی فین تک در صنعت بانکداری ، نیازمند تعیین اولویت عوامل شناسا یی شده بود به همین منظور به نسبت به اولویتبندی عوامل فرعی به تفکیک عوامل اصلی پرداخت. عملیات مورد استفاده در اولویتبندی از منظر میزان اثرگذاری، از طریق روش معادلات ساختاری انجام شد. نتایج این بخش در قالب پنج فرضیه ی اصلی بررسی میشود. بر اساس یافته های به دست آمده از تجزیه و تحلیل معادلات ساختاری، مشخص شد که فرضیه اول با عنوان" حکمرانی اقتصادی دولت بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور تأثیر مثبت و معنا داری دارد." با ضریب مسیر 880/0 و در سطح معناداری 001/0 مورد تأیید قرار گرفت. نتایج این بخش با تحقیق جا گتیانی و لمیوکس (2019) ، مونیکا و شارما (2018) از منظر سطح تأثیرگذار اقدامات دولتها بر پیاده سازی فین تک همسو میباشد. فرضیه دوم با عنوان" ساختاردهی و یکپارچگی بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور تأثیر مثبت و معناداری دارد." با ضریب مسیر 619/0 و در سطح معنا داری 015/0 مورد تأیید قرار گرفت که با نتایج تحقیقات هرتبرگ و همکاران(2018) و هاگس و همکاران(2022) از منظر میزان تأثیرگذاری ساختارهای بانکی دارای همسویی اما در نحوهی محاسبه و تجزیه و تحلیل دادهها غیرهمسو میباشد. فرضیهی سوم با عنوان " شفاف سازی بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور تأثیر مثبت و معنا داری دارد." با ضریب مسیر 796/0 و سطح معنا داری 027/0 مورد تأیید قرار گرفت که با نتایج تحقیق رایان و بودی و همکاران (2020) از منظر میزان تأثیرگذاری شفافیت در نظام بانکی همسو میباشد. فرضیهی چهارم با عنوان " آموزش و فرهنگ سازی بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور تأثیر مثبت و معناداری دارد." با ضریب تأثیر 396/0 و سطح معناداری 001/0 مورد تأیید قرار گرفت که با نتایج تحقیق مونیکا و شارما(2018) ، لی و شین (2018) از منظر اهمیت آموزش دارای همسویی میباشد. فرضیهی پنجم با عنوان " تسهیلات و مشوق ها بر پیاده سازی فین تک در نظام بانکی کشور تأثیر مثت و معناداری دارد." با ضریب تأثیر 905/0 و سطح معنا داری 022/0 مورد تأیید قرار گرفت که نتایج این فرضیه با نتایج تحقیق بالیوک(2019) و بیکر و همکاران(2017) از منظر تمهیدات و سیاست های اجرایی جهت تسهیلات و مشوقهای بانکی همسو میباشد.
پیشنهادات تحقیق
[1] گروه مالی – بیمه، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.farideh49_mohammadi@yahoo.com [2] گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول):royadarabi110@yahoo.com [3] گروه حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.badiei@iau.ac.ir [4] . Benedict J. Drasch, Andr´e Schweizer, Nils Urbach [5] . Mayer Brown [6] . king [7] Drasch, Andr´e Schweizer, Nils Urbach | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
فهرست منابع
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 836 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 325 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||