تبیین استقرار مالکیت موقت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران

پژوهش های بازاریابی اسلامی

دوره 2، شماره 3، خرداد 1403، صفحه 18-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عبدالله رحیم خانی¹؛ رحیم سیاح^{* 2}؛ یونس واحد یاریجان³

¹دانشجوی دکتری، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران / عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت، دانشکده

³استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مالکیت موقت با توجه به خصوصیت ویژگى دوام مالکیت به عنوان یکی از موضوعات نقش‌پرداز در فقه فریقین قابل طرح می‌باشد. مالکیت موقت به نوع ویژه‌اى از قرارداد انتقال مالکیت اعیان اطلاق مى‌شودکه درآن مالکیت برعین از ابتدا به‌صورت زمان‌دار و موقت به خریدار منتقل مى‌شود. بر مبنای این تعریف، مالکیت فرد همیشگى است و پیوسته با گذشت دوره زمانى خاصى تکرار مى‌شود. پژوهش با هدف تبیین جوهر مالکیت در نظام حقوقی اسلام بر پایه‌ی سلطنت، درصدد پاسخدهی به فقهایی است که مالکیت موقت را مورد تردید قرار داده‌اند. قائلین به مالکیت موقت با استدلال به مبانی عمومات و اطلاق ادله، قواعد فقهی با محوریت تسلیط و اباحه، سیره و ارتکاز عقلایی مشروعیت آن را پذیرفته‌اند. در مقابل، قائلین به عدم مشروعیت ملکیت موقت به مستنداتی مانند غیرمعقول بودن مالکیت موقت، استناد به قاعده تسلیط، عدم امکان تفکیک مالکیت از مملوک و بی‌سابقه بودن ملکیت موقت در شرع استناد کرده‌اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی قصد دارد تا پندار ناصواب از مالکیت زمانی و اتخاذ تدابیری در مواجه با مفاهیم مشابه همچون قرارداد زمانی، مالکیت موقت در معیت تبیین یکسانی و ناهمگونی نقطه نظرات فقها در عرصه مذکور را تشریح نماید. برآیند اینکه، مالکیت موقت عرضه‌کننده‌ی کامل‌ترین نوع مالکیت بدون قید و شرط بوده و برای دارنده‌ی آن، تمامی حقوق مالکانه را داراست و امروزه نیز در قالب تحدید مصادیقی از جمله مالکیت تحصیصی و مالکیت مشاع، وقف، صلح اعیان و اجاره امکان‌سنجی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

مالکیت موقت؛ قرارداد زمانی؛ مالکیت تحصیصی؛ سلطنت

مراجع