اثر توانایی مدیران بر رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران

قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری

دوره 3، شماره 9، فروردین 1403، صفحه 1-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jdaa.2024.709473

نویسندگان

کیوان عزیزی¹؛ فرزاد ایوانی^{* 2}؛ حدیث عبدی³؛ سید جواد دلاوری⁴

¹گروه حسابداری، دانشگاه غیرانتفاعی کبیر غرب، کرمانشاه، ایران

²گروه حسابداری، گروه حسابداری، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³گروه حسابداری، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

⁴گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

چکیده
در پارادایم مالی رفتاری، فرضِ انسان به‌عنوان موجودی منطقی که همواره در بهینه­سازی منافع­اش کامیاب است، موردتردید قرار می­گیرد. طرفداران دانش مالی رفتاری اعتقاد راسخی دارند که آگاهی از "تمایلات روانشناختی" در عرصۀ سرمایه­گذاری، کاملاً ضروری و نیازمند توسعه جدی دامنه مطالعاتی است. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین نسبت­های مالی به‌عنوان معیاری از اطلاعات حسابداری بر الگوی رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران و همچنین بررسی تأثیر توانایی مدیران بر این رابطه بوده است. به‌منظور دستیابی به هدف پژوهش، تعداد 105 شرکت از میان شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران ، به روش حذف سیستماتیک انتخاب و با استفاده از نرم‌افزار ایویوز و استاتا آزمون گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌‌ها نشان داده است که از بین مؤلفه‌های نسبت­های مالی؛ بین نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام، نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم با رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معنادار وجود داشته است. نتایج حاضر نشان داد که در محتوای اطلاعات حسابداری به‌ویژه با استفاده از برخی نسبت­های مالی می­توان رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران را پیش‌بینی نمود. از طرفی یافته­ها حاکی از تأثیر معنادار توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت‌های مالی (نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص و نسبت سود هر سهم) و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران بوده است

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: اطلاعات حسابداری؛ نسبت‌های مالی؛ رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران؛ توانایی مدیران

اصل مقاله

 

اثر توانایی مدیران بر رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و

رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران

تاریخ دریافت: 15/09/1402                  تاریخ پذیرش: 08/11/1402

کیوان عزیزی[1]  فرزاد ایوانی*[2] حدیث عبدی[3] سید جواد دلاوری[4]

چکیده

در پارادایم مالی رفتاری، فرضِ انسان به‌عنوان موجودی منطقی که همواره در بهینه­سازی منافع­اش کامیاب است، موردتردید قرار می­گیرد. طرفداران دانش مالی رفتاری اعتقاد راسخی دارند که آگاهی از "تمایلات روانشناختی" در عرصۀ سرمایه­گذاری، کاملاً ضروری و نیازمند توسعه جدی دامنه مطالعاتی است. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین نسبت­های مالی به‌عنوان معیاری از اطلاعات حسابداری بر الگوی رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران و همچنین بررسی تأثیر توانایی مدیران بر این رابطه بوده است. به‌منظور دستیابی به هدف پژوهش، تعداد 105 شرکت از میان شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران ، به روش حذف سیستماتیک انتخاب و با استفاده از نرم‌افزار ایویوز و استاتا آزمون گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌‌ها نشان داده است که از بین مؤلفه‌های نسبت­های مالی؛ بین نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام، نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم با رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معنادار وجود داشته است. نتایج حاضر نشان داد که در محتوای اطلاعات حسابداری به‌ویژه با استفاده از برخی نسبت­های مالی می­توان رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران را پیش‌بینی نمود. از طرفی یافته­ها حاکی از تأثیر معنادار توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت‌های مالی (نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص و نسبت سود هر سهم) و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران بوده است.

واژه‌های کلیدی: اطلاعات حسابداری، نسبت­های مالی، رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران، توانایی مدیران.

 

1- مقدمه

وجود بازار سرمایه قوی، یکی از ارکان مهم رشد و توسعه اقتصادی است. این بازار با استفاده از مکانیسم­های درونی خود به تعیین قیمت عادلانه سهام و تخصیص بهینه سرمایه می­پردازد و پیشرفت و گسترش آن معیاری جهت رتبه­بندی کشورها ازلحاظ توسعه اقتصادی تلقی می­شود. امروزه با توجه به محدودیت منابع اقتصادی در کشورهای جهان، تمام تلاش مدیران و مسئولین بر این است تا با صرف کمترین منابع به حداکثر نتایج مطلوب دست یابند؛ لذا دراین‌بین توجه و اولویت­بندی عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری در هر بخش از اقتصاد یکی از کلیدی­ترین مسأله‌های هر کشور بوده و به امری انکارناپذیر تبدیل شده است. امروزه سیستم­هـای اطلاعـاتی حسـابداری نقـش بسیار مهمی در گردش فعالیت سازمان­ها دارند، دراین‌بین گزارش­های مالی از مهم­ترین محصولات سیستم حسابداری می­باشند که هدف آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد، توانایی کسـب سود، پیش­بینی آینده و غیره است. با چنین رویکردی، اطلاعات حسابداری منبع اطلاعاتی غنی در تصمیم‌گیری‌ها و سرمایه­گذاری می­باشند (ستایش و رحیمی، 1402) و در مجموعه محـیط اقتصـادی کشـورها وظیفـه­ای بـا اهمیت بر عهده دارند، زیرا بسیاری از تصمیمات اقتصادی اتخاذ شده بر اساس اطلاعات حاصـل از ایـن سیسـتم­هـا، سهم عمده­ای از مبادلات اوراق بهادار به خریدوفروش سهام شرکت­ها اختصاص دارد که آن نیز بـه نوبه خود مـی­توانـد تحـت تأثیر ارقـام و اطلاعـات حسـابداری باشـد (ثقفی و عرب مازار یزدی، 1389). از طرفی هرگونـه پژوهش در زمینـۀ نحـوه اثرگذاری اطلاعات حسابداری بر طیف وسیع تصمیم‌گیرندگان ذینفـع در شـرکت­هـا، بـه درک بهتـر از چگـونگی نقـش ایـن اطلاعـات و ضـرورت افشـای بیشتر و بهتر آن­ها کمک می­کند. اطلاعات حسابداری برای سرمایه­گذاران زمینه­ای ایجاد می­کند که بتوانند به ارزیابی سودها و توان رشد و همچنین ریسک در سیاست سرمایه­گذاری شرکت بپردازند. از طرفی اطلاعات حسابداری با کیفیت بالا برای سرمایه­گذاران زمانی مفید خواهد بود که بر روی قیمت سهام یا حجم معامله اثرگذار باشد. معمولاً زمانی که اطلاعات تازه­ای از وضعیت شرکت­ها در بازار منتشر می­شود این اطلاعات توسط تحلیل­گران، سرمایه­گذاران و سایر افراد تجزیه‌وتحلیل می­شود و بر مبنای آن تصمیمات مربوط به خریدوفروش سهام اتخاذ می­گردد، این اطلاعات و نحوه تأثیر آن­ها بر رفتار استفاده­کنندگان، به‌ویژه سهامداران باعث تغییر قیمت و حجم معاملات سهام می­شود؛ زیرا نحوه برخورد افراد با این اطلاعات جدید نوسانات قیمتی را شکل می­دهد؛ بنابراین در صورت نشت اطلاعات، واکنش­های متفاوتی از سوی سرمایه­گذاران به‌واسطه وجود عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه قابل‌مشاهده می­باشد که این امر تحلیل­های نادرست و گمراه­کننده­ای را از وضعیت جاری بازار به همراه خواهد داشت (حسین پور و باغبانی، 1400).

از طرفی ادﺑﻴﺎت ﻣﺎﻟﻲ رﻓﺘﺎری ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺮد را ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ­ﮔﺬاران ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲ­ﮔﺬارد، را بررسی می­کند و از یک‌سو ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺮﻳﻒ­ﻫﺎی ﭼﺸﻤﮕﻴﺮی در اﻃﻼﻋﺎت ارائه‌شده ﺗﻮﺳﻂ شرکت­ﻫﺎ (اطلاعات حسابداری) به‌ویژه از ﻃﺮﻳﻖ صورت‌های ﻣﺎﻟﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﺸﺌﺖ گرفته از ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻃﻼﻋـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری می‌داند و از سوی دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺮح ﺑﻮدن پدیده‌هایی ﻣﺎﻧﻨـﺪ ویژگی‌های ذاﺗـﻲ ﻛﺴﺐ روﻳﻪ و کار، اﻓﺸﺎ رویه­های شرکت، پیش‌بینی‌ناپذیری روﻳـﺪادﻫﺎ، ﻣﺤـﺪودﻳﺖ اﻃﻼﻋـﺎت و ﺗﻀـﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻴﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ­گذاران و مدیران برآمده از عدم تقارن اطلاعاتی می­پندارد؛ بنابراین می­توان نتیجه گرفت که افشای اطلاعات حسابداری به‌موقع و باکیفیت موجب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی شده و این اطلاعات می­توانند بر تمایلات و رفتار سرمایه­گذاران در بازار سهام تأثیرگذار باشند (بهار مقدم و جوکار، 1397). همچنین برخی محققین اظهار نموده­اند که تأثیر اطلاعات حسابداری می­تواند از طریق افشای اطلاعاتی نظیر نسبت­های مالی و سایر اطلاعات دیگری بر رفتارهای سرمایه­گذاران صورت گیرد؛ درنتیجه بررسی عوامل تأثیرگذار بر رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران می‌تواند بر ارزش­گذاری سهام تأثیر بسزایی داشته باشد. از طرفی برخی محققین ابراز نموده­اند که، شرکت‌های دارای قابلیت و توانایی مدیریتی برتر، توانایی سرمایه‌گذاری بهتری در طول دوره بحران دارند که منجر به خلق سوددهی بالا و عرضه اوراق بهادار بیشتر خواهد شد. درمجموع، نتایج بررسی­ها نشان داده است که توانایی مدیریتی با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، عملکرد شرکت را تقویت کرده، رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران را بهبود می‌دهد، سوددهی و ظرفیت استقراض را بهبود می­بخشد. همچنین توانایی مدیران می‌تواند بر رابطه بین کیفیت گزارش‌های مالی و کارایی سرمایه­گذاری تأثیر بگذارد و از این طریق هم بر بهبود رفتارهای سرمایه‌گذاران در انتخاب تصمیمات بهینه و سودمند مؤثر باشد (خوشکار و همکاران، 1400). درواقع مدیران با توانایی بالاتر، قادر به پیش­بینی تغییرات در شرایط اقتصادی که می­تواند بر فعالیت­های شرکت تأثیرگذار باشد، هستند و به‌منظور جلب اعتماد سرمایه­گذاران، اطلاعات باکیفیت­تری را در اختیار آن­ها قرار می­دهند. با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، کارایی اطلاعاتی قیمت سهام و به‌تبع آن کارایی معاملاتی سرمایه‌گذاران افزایش یافته و پس‌ازآن تأخیر در تعدیل قیمت سهام کاهش می­یابد (فیل سرائی، 1402).

پرداختن به تحقیقات جدید بیشتر در خصوص شکل­گیری رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار می­باشد. در اکثر کشورها، شناخت و بررسی فرآیند تصمیم­گیری مشارکت­کنندگان در بورس، همواره موضوعی مهم برای تحلیل­گران و سرمایه­گذاران در بازار بوده است. در این راستا، محققان تلاش­های قابل‌توجهی جهت مطالعه و درک رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران و به دنبال آن تأثیرپذیری این عوامل از افشای اطلاعات حسابداری و شفافیت اطلاعات مالی داشته­اند، چراکه رفتارهایی که متأثر از شفاف­سازی اطلاعات صورت­های مالی هستند از اهمیت ویژه­ای برخوردارند (یوسفی و شهرآبادی، 1388). پژوهش­ﻫﺎی انجام‌شده اﻏﻠـﺐ ﺑﻴـﺎن کرده­اند که کیفیت اﻃﻼﻋـﺎت ﺣﺴـﺎﺑﺪاری و ﻋـﺪم اﻃﻤﻴﻨـﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﺗﻮرش­ﻫﺎی رﻓﺘﺎری سرمایه‌گذاران ارﺗﺒﺎط دارد و می‌تواند ﺑﻪ واﻛﻨﺶ ﻛﻤﺘـﺮ و بیش‌ازحد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ­ﮔﺬاران در موقعیت­های مختلف تصمیم­گیری منجر ﺷﻮد (بهار مقدم و جوکار، 1397). باوجوداین، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻏﻠﺐ از ﻃﺮﻳﻖ تجزیه‌وتحلیل واﻛﻨﺶ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺑـﺎزار و ﺑﺮرﺳـﻲ روﻧـﺪ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﻴﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ­اند و به‌طور ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن نسبت­های مالی به‌عنوان معیار اطلاعات حسابداری ﺑﺮ رﻓﺘﺎر و عملکرد ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ­­ﮔـﺬاران نپرداخته­اند و یا ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﻧﺪﻛﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اراﺋﻪ ﻛﺮده­اﻧﺪ؛ بنابراین جا دارد سودمندی کیفیت اطلاعات حسابداری در حوزه­های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد، تا بتوان از این طریق از جایگاه فعلی این منبع اطلاعاتی در بررسی احساسات سرمایه­گذاران در بازار سرمایه مطلع شد. درواقع هدف این پژوهش این است که به این پرسش پاسخ داده شود که اطلاعات مالی و حسابداری چگونه بر رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران به‌منظور سرمایه­گذاری تأثیر دارد و تأثیر توانایی مدیران به‌عنوان متغیر تعدیل­کننده بر این رابطه چگونه است. بدین منظور از نسبت­های مالی به­عنوان اطلاعات حسابداری جهت بررسی این اثر استفاده خواهد شد. پاسخ به این پرسش می­تواند اطلاعات مهمی را در جهت بررسی رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران فراهم سازد و با بررسی عوامل تأثیرگذار بر رفتار معاملاتی سرمایه­گذاران موجبات رونق بازار سرمایه را از طریق افشای به‌موقع و قابل‌اتکای اطلاعات حسابداری فراهم سازد.

 

2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2. 1. تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران

بازار سرمایه با هدف تأمین منابع بلندمدت برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی، نقش عمدهای را در رشد و توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته ایفا نموده که در این میان، بورس اوراق بهادار به­عنوان اصلی‌ترین بخش بازار سرمایه نقش اصلی در تشکیل بازار سرمایه، جذب و هدایت پس‌اندازها و نقدینگی سرگردان و پراکنده جامعه به مسیرهای بهینه و جهت دادن آن به‌طرف سرمایه‌گذاری مولّد را دارد (احمدی و همکاران، 1389). اگرچه مباحث رفتاری در دنیای سرمایه‌گذاری و موضوعات مالی قدمت دارد، اما از حدود 30 سال گذشته تاکنون شاهد رشد و تبدیل این مباحث به یک رشته مستقل بوده‌ایم. ترکیدن حباب قیمتی سهام در اواخر دهة 1990 در آمریکا بر اهمیت درک رفتار غیر عقلایی سرمایه‌گذاران افزود و موجب رواج واژه‌هایی نظیر انسان "نرمال" در برابر انسان "عقلایی" گردید. در دانش مالی رفتاری انسان "نرمال"، بیانگر توصیف رفتار واقعی انسان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی است (آسیابی اقدم و همکاران، 1400: 157). موضوع مالی رفتاری ازجمله مباحث جدیدی است که در طول دو دهه گذشته توسط برخی اندیشمندان مالی مطرح گردید و به‌سرعت موردتوجه اساتید صاحب‌نظران و دانشجویان این رشته در سراسر دنیا قرار گرفت. در مباحث سرمایه‌گذاری، نوع تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. توجه روزافزون به نقش نگرش‌ها و فاکتورهای درونی افراد و روانشناسی بازار در بررسی‌های مالی باعث شده است که تمرکز بسیاری از مباحث مالی در دو دهه اخیر به سمت روانشناسی انسانی و حذف چارچوب‌های عقلی و منطقی صرف تغییر نموده و با استفاده از مفروضات واقعی‌تر به تبیین و توضیح رفتار بازارهای مالی پرداخته شود (حسینی و مرشدی، 1398: 2).

اطلاعات حسـابداری مهم‌ترین بخـش اطلاعاتی در ارزیابی عملکرد محسـوب می‌شود و در تمام معیارها و مبانی، اصـل اساسـی و انکارناپذیر اسـت. یکـی از پیامدهـای سـیر تحـول حسـابداری، اسـتفاده از نسبت‌های مالی جهـت ارزیابـی عملکرد و تجزیه‌وتحلیل صورت­های مالی اسـت؛ درواقع تجزیه‌وتحلیل نسبت‌های مالـی اسـت کـه خـود نوعی معیـار ارزیابـی عملکرد است که بنیـان آن به‌طور کامل به ‌صورت­های مالـی شـامل ترازنامـه، صـورت سـود و زیان و صـورت گردش وجـه نقـد بسـتگی دارد (محسنی و ره نورد، 1397). همچنین نسبت‌های مالـی به‌عنوان بخشی از اطلاعات حسابداری یکـی از ابزارهای ارزیابی بنگاه‌ها توسـط سرمایه‌گذاران و ابزاری بـرای مدیریت به‌منظور ارزیابـی وضعیـت موجـود و پیش‌بینی وضعیـت آتی واحد تجـاری می‌باشد که رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران در بورس، نحوه تصمیم‌گیری، تخصیص منابع پولی، قیمت‌گذاری و ارزیابی بازده شرکت‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. شرایط مبهم و اشـتباهات شـناختی که در روانشناسی انسان ریشه دارد، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران اشتباهاتی در شکل‌دهی انتظارات خود داشته باشند و درنتیجه رفتارهای ویژه در هنگام سرمایه‌گذاری در بازارهـای مالی از خود بروز دهند. رفتار سرمایه‌گذاران متأثر از عوامل بسیاری است که یکـی از علـل اصلی این ابهامات رفتاری، موضوع اطلاعات حسابداری و نسبت­های مالی و نحوه استفاده از این اطلاعات بر رفتار سرمایه‌گذاران است. این مسئله مهم باعث می‌شود زمانی که اطلاعاتی تازه منتشر می‌شود شرکت‌کنندگان در بازار به آن‌ها واکنش نـشان داده و موجـب تغییـرات و نوسـانات قیمـت اوراق بهـادار و حجـم مبـادلات می‌شود. درصورتی‌که اطلاعات محرمانه و ناهمگون منتشر گردد واکنش‌های متفاوتی را در بازارهای مالی مشاهده خواهیم کرد که این امر تحلیل‌های نادرسـت و گمراه‌کننده را بـه همراه خواهد داشت (سینایی و داودی، 1388).

 

2. 2. تأثیر توانایی مدیران بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران

سرمایه‌گذاری در سهام، دارایی‌های ثابت و پروژه‌های سرمایه‌گذاری امری اجتناب‌ناپذیر در تمامی شرکت‌ها است. درواقع سرمایه‌گذاری در فرآیند ارزش‌آفرینی شرکت یکی از موضوعات مهم تلقی می‌گردد و می‌تواند به‌عنوان ابزاری مناسب در جهت بسط و توسعه شرکت و هم‌چنین جلوگیری از عقب‌ماندگی و رکود شرکت تلقی گردد؛ اما کارایی و مؤثر بودن سرمایه‌گذاری‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است که در رفتار و عملکرد سرمایه‌گذاران جهت تصمیمات سرمایه‌گذاری عوامل بسیاری می‌تواند تأثیرگذار باشد. در این راستا یکی از ارکان شرکت که تأثیری عمدهای بر کارایی چنین تصمیماتی دارد، مدیران شرکت هستند. مدیر یک شرکت با توجه به جایگاه، نقش، نفوذ و قدرتی که دارد می‌تواند تصمیمات سرمایه‌گذاری را تحت‌الشعاع خودش قرار دهد (فروغی و ساکیانی، 1395). از طرفی عامل مهمی که می‌تواند هر فردی را به موفقیت برساند، توانایی و قابلیت‌های فردی است. در یک واحد تجاری مدیران زمانی می‌توانند ادعا کنند توانمند هستند که به‌صورت بهینه و کارا از منابع شرکت در جهت اهداف آن شرکت گام برداشته باشند. همچنین مدیران کارا توانایی استفاده بهتر از منابع موجود را در فرآیند تحقق اهداف سازمانی دارند. با توجه به آنکه توسعه بازارهای سرمایه با افزایش آگاهی سهامداران، فشار روی شرکت‌ها برای عملکرد بهتر را افزایش داده است، مدیران شرکت‌ها در حال حاضر دورانی را پیش روی دارند که آن‌ها را ملزم می‌سازد با تقویت توانایی خود، چارچوب اقتصادی جدیدی در شرکت‌های خود مستقر کنند که ارزش و سودآوری را بهتر منعکس کند (نیکبخت و قاسمی، 1397). همچنین نتایج برخی پژوهش‌ها نشان داده است که توانایی مدیریتی بالاتر می‌تواند منجر به مدیریت کاراتر عملیات روزانه شرکت شود، به‌ویژه در دوره‌های بحرانی عملیات که تصمیم‌گیری‌های مدیریتی می‌تواند تأثیر بسزایی بر عملکرد شرکت داشته باشد. از طرفی مدیران توانمندتر به‌احتمال بیشتر در طرح‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که ارزش فعلی خالص مثبت بالاتری دارد و همچنین توانایی بیشتری در اجرای مناسب آن خواهند داشت. افزون بر این، در دوره‌هایی که شرکت با بحران روبه‌رو است، مدیران توانمندتر، تصمیم‌گیری مناسب‌تری در ارتباط با تأمین منابع موردنیاز خواهند داشت. توانایی مدیران باید به حدی باشد که هم تخمین‌های قابل‌اعتمادی ارائه کنند و هم این‌که سودی باکیفیت را از عملیات گذشته ارائه کنند. درنتیجه، مدیران توانمند با تأثیرات خاص و تصمیم‌های حساسی که می‌گیرند می‌توانند در سطح خرد (شرکت) روند سرمایه‌گذاری و در سطح کلان تخصیص بهینه سرمایه‌گذاری و توسعه ملی را تحت تأثیر قرار دهند. در همین راستا هوتا و همکاران (2021) دریافتند که مدیران با توانایی بهتر، ابتکارات و اقدامات نوآورانه‌ای را برای استفاده از منابع شرکت برای پایداری مالی بلندمدت انجام می‌دهند و  ویژگی‌های شخصیتی و شایستگی‌های یک مدیر باعث استفاده بهینه از منابع می‌شود. درواقع مدیران با توانایی بالا پذیرای ریسک‌پذیری هستند که با افزایش ارزش شرکت همراه است (وانگ و چن[5]، 2019).

 نظر به این‌که بازارهای مالی در سال‌های اخیر توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است، بازار سرمایه نقش مهمی در تخصیص بهینه منابع اقتصادی جامعه دارد. همچنین، گزارشگری مالی باکیفیت بالا، اتخاذ تصمیم‌های آگاهانه‌تر سرمایه‌گذاران را تسهیل می‌کند و در هدایت این سرمایه‌ها به فرآیند تخصیص بهینه منابع (سرمایه‌گذاری کارا) و پیش‌بینی عملکرد آتی شرکت کمک می‌کند (مشایخ و همکاران، 1402: 61)؛ از طرفی نتایج برخی تحقیقات در بررسی تأثیر قدرت و توانایی مدیرعامل بر رابطه بین معاملاتی مدیریتی و عملکرد شرکت­ها در تخصیص بهینه منابع در سرمایه‌گذاری نشان داده است که توانایی و قدرت مدیران بر رابطه بین عملکرد شرکت و معاملات مدیریتی اثر معنادار و منفی دارد. از طرفی گزارشگری مالی باکیفیت می‌تواند متأثر از توانایی‌های مدیریتی باشد و ازآنجاکه ممکن است شرکت‌ها و مدیران آن‌ها به علت تفاوت در ویژگی‌های مالی و اقتصادی شرکت‌ها، دارای توانایی‌های مدیریتی متفاوت و سرانجام کیفیت گزارشگری مالی متفاوتی باشند؛ بنابراین انتظار می‌رود این تفاوت‌ها در رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران از طریق کیفیت در گزارشگری مالی نیز تأثیر بگذارد.

 

2. 3. پیشینه

زئو و نیو[6] (2016) در پژوهشی با عنوان "احساسات سرمایه­گذار، اطلاعات حسابداری و قیمت سهام: شواهدی از چین" به این نتیجه دست یافتند که احساسات سرمایه­گذاران می­تواند بر رشد سود مورد انتظار و هم بر نرخ بازده موردنیاز اثر معنادار داشته باشد؛ بنابراین بر قیمت سهام نیز تأثیر معناداری دارد. بااین‌حال، تأثیر احساسات در دوره بدبینانه آشکارا متفاوت از احساساتی است که احساسات نسبتاً بالا است، به‌خصوص برای نرخ بازده موردنیاز. علاوه بر این، اطلاعات حسابداری و احساس سرمایه­گذار می­توانند هر دو بر قیمت سهام تأثیر معناداری داشته باشند. بااین‌حال، اطلاعات حسابداری برای سهامی با سود پایدار، قابل‌اطمینان‌تر است، درحالی‌که احساسات سرمایه‌گذار تأثیر نامتقارن را بر قیمت سهام دارد.

هاپ و همکاران[7] (2016) در پژوهشی با عنوان "تقاضای سرمایه­گذاران برای اطلاعات باکیفیت و سودمندی اطلاعات حسابداری" به این نتیجه دست یافتند که بین کیفیت اقلام تعهدی و تقاضای سرمایه­گذاران رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.

یانگ و همکاران[8] (2017) در پژوهشی با عنوان "عدم تقارن اطلاعات و رفتار معاملات سرمایه­گذار پیرامون اطلاعیه­های تغییر رتبه اوراق" به این نتیجه دست یافتند که بازده سهام غیرعادی مثبت (منفی) پیرامون به‌روزرسانی‌ها (نزولات) وجود دارند، اگرچه واکنش قیمت سهام به کاهش قیمت­ها ازنظر آماری قابل‌توجه‌تر از موارد به‌روزرسانی هستند، اما حجم غیرعادی قابل‌توجهی و نامتعادلی در اطراف تغییرات رتبه مشاهده شد. از طرفی میزان واکنش هر گروه از سرمایه­گذاران (افراد داخلی، مؤسسات داخلی یا سرمایه­گذاران خارجی) در مورد تغییر رتبه متفاوت بود. درواقع بین واکنش و رفتار سرمایه­گذاران و تغییر رتبه اوراق رابطه معناداری دیده شد. همچنین نتایج آن­ها حاکی از آن بود که سرمایه­گذاران نهادی داخلی و خارجی نسبت به سرمایه­گذاران انفرادی نسبت به این تغییرات بهتر مطلع هستند.

وانگ و همکاران  (2019) در پژوهشی تحت عنوان "رفتار سرمایه­گذار، استراتژی افشای اطلاعات و انتقال ریسک اعتباری رفتار طرف مقابل" به نتایج زیر دست یافتند که: اولاً، رفتار سرمایه­گذار یا استراتژی افشای اطلاعات فقط بر ریسک اعتباری طرف مقابل در شبکه دارایی اعتبار محلی تأثیر می­گذارد، درحالی‌که به‌تدریج در شبکه دارایی­های اعتباری جهانی، این اثر ناپدید می­شود. دوم اینکه، میزان شایعات محلی و سروصدا می­تواند شدت تأثیر رفتار سرمایه­گذار یا استراتژی افشای اطلاعات را بر روی ریسک اعتباری طرف مقابل تقویت کند و منجر به گسترش ریسک اعتباری طرف مقابل به‌صورت همزمان در شبکه­های دارایی اعتباری محلی و جهانی شود و سوم، نرخ انتقال اطلاعات اثر معناداری بر رفتار سرمایه­گذار دارد. زمان انتشار اطلاعات و تمایل به افشای اطلاعات، "تأثیر سرکوب جهانی" را بر رفتار سرمایه‌گذاران اعمال می­کند و سرمایه­گذاران توانایی تصمیم­گیری در مورد سرمایه­گذاری و "اثر سرکوب محلی" در زمان انتشار اطلاعات را دارند. همچنین از طریق تنظیم جامع رفتار سرمایه­گذار و استراتژی افشای اطلاعات می­توان با پیشگیری و کنترل انتقال ریسک اعتباری طرف مقابل در شبکه­های دارایی اعتباری محلی و جهانی محقق کرد.

سون کیم و همکاران[9] (2019) در پژوهشی با عنوان "کیفیت اقلام تعهدی، ریسک اطلاعات و رفتار تجاری سرمایه­گذاران نهادی: شواهدی از بازار سهام کره" به این نتیجه دست یافتند که سرمایه­گذاران نهادی در شرکت­هایی که کیفیت اقلام تعهدی پایین­تر است، فروش خالص خود را در سال­های بعد افزایش می­دهند. علاوه بر این، فروش خالص این سرمایه­گذاران به عوامل ذاتی و اختیاری کیفیت اقلام تعهدی مرتبط است. این رابطه برای مؤسسات خارجی نسبت به مؤسسات داخلی قوی‌تر است و بیشتر در شرایط مطلوب اقتصاد کلان مشاهده می­شود.

فان و همکاران[10] (2020) در پژوهشی با عنوان " اهمیت توانایی مدیریتی بر رابطه عدم قطعیت قیمت نفت خام و عملکرد شرکت" دریافتند که مدیران توانمندتر درک بهتری از محیط عملیاتی شرکت و معاملات سرمایه­گذاری خود دارند؛ درنتیجه این امکان برای آن­ها فراهم می­گردد که تصمیمات سرمایه‌گذاری بهتری اتخاذ گیرند و عملکرد شرکت خود را بهبود بخشند.

کینگ تینگ و همکاران[11] (2021) در پژوهشی با عنوان "اثرات توانایی مدیریتی بر عملکرد شرکت و نقش میانجی ساختار سرمایه: شواهدی از تایوان" نشان دادند که (1) سطوح پایین (بالا) بدهی احتمالاً در شرکت‌هایی با مدیران عامل با توانایی بالا (کم) مشاهده می‌شود، (2) توانایی مدیریت بر عملکرد شرکت تأثیر مثبت می‌گذارد، و (3) ساختار سرمایه بر رابطه بین توانایی مدیریت و عملکرد شرکت اثر معناداری دارد.

چن و همکاران[12] (2021) در پژوهشی با عنوان"توانایی مدیریتی، کنترل داخلی و کارایی سرمایه­گذاری" به این نتیجه دست یافتند که توانایی مدیریتی، سرمایه­گذاری کم ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش می­دهد؛ اما سرمایه­گذاری بیش از حد ناشی از مشکلات نمایندگی را تشدید می­کند. از طرفی یافته­ها بیانگر وجود رابطه معنادار و مثبت بین توانایی مدیریتی و سرمایه­گذاری بیش از حد و رابطه معنادار و منفی بین توانایی مدیریتی و سرمایه‌گذاری کم بود؛ درواقع در جایی که رئیس شرکت و مدیر کل یک شخص باشند، کنترل داخلی اثر ضعیفی بر رابطه بین توانایی مدیریت و سرمایه­گذاری بیش از حد دارد.

السمدی[13] (2022) در پژوهشی با عنوان "اثر کیفیت اطلاعات حسابداری و اجتناب مالیاتی بر شواهد فرصت­های سرمایه­گذاری کشورهای عضو  شورای همکاری خلیج فارس" نشان داد که که اجتناب مالیاتی اثر معنادار و منفی بر فرصت‌های سرمایه‌گذاری دارد، درحالی­که کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیر معنادار و مثبتی بر فرصت‌های سرمایه‌گذاری دارد. در راستای دیدگاه تئوری نمایندگی، مکانیزم کیفیت اطلاعات حسابداری بالا منجر به کنترل رفتار فرصت طلبانه مدیران، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در مدیران و افزایش فرصت­های سرمایه­گذاری می­شود. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل بیشتر نشان داد که کیفیت اطلاعات حسابداری به طور مثبت رابطه بین اجتناب مالیاتی و فرصت­های سرمایه گذاری را تعدیل می­کند.

اسد و همکاران^[14] (2023) در پژوهشی با عنوان "تأثیر متقابل کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه گذاری: شواهدی از ایالات متحده آمریکا" به این نتیجه دست یافتند که رابطه معنادار و مثبتی بین کیفیت اطلاعات حسابداری با کارایی سرمایه­گذاری وجود دارد؛ به طوری که یک رابطه معنادار و منفی بین سرمایه­گذاری کم و یک رابطه معنادار و مثبت بین بیش­سرمایه­گذاری با کیفیت اطلاعات حسابداری دیده می­شود. درواقع یافته­های آنان نشان داد افزایش کیفیت اطلاعات مالی یکی از محرک‌های کلیدی سرمایه­گذاری است و کسب‌وکارها می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های خود را بهتر بهینه نمایند.

خیاط بهبهان و خیاط بهبهان (1397) در پژوهشی با عنوان "بررسی رابطه بین شفاف­سازی اطلاعات حسابداری و رفتار سرمایه­گذاران در شرکت­های صنعتی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران" به این نتیجه دست یافتند که بین شفاف­سازی اطلاعات مالی و رفتار سرمایه­گذاران در شرکت­های صنعتی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد و همه ابعاد شفاف­سازی اطلاعات مالی با رفتار سرمایه­گذاران در شرکت­های صنعتی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری دارند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه که میزان اثرگذاری متغیرهای تحقیق بر رفتار سرمایه­گذاران در شرکت­های صنعتی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران را مشخص می­کند، نشان داد که از میان متغیرهای مستقل، ساختار مالکیت با بتای 455/0 شفافیت مالی با بتای 178/0 و ساختار هیئت­مدیره با بتای 161/0 به ترتیب بیشترین نقش را بر روی رفتار سرمایه­گذاران در شرکت­های صنعتی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران داشته­اند.

بهار مقدم و جوکار (1397) در پژوهشی با عنوان "بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و عدم اطمینان اطلاعاتی بر تمایلات سرمایه‌گذاران" نشان دادند که کیفیت اطلاعات حسابداری با تمایلات سرمایه‎گذاران دارای رابطۀ معنادار و منفی و عدم اطمینان اطلاعاتی با تمایلات سرمایه‎گذاران دارای رابطۀ معنادار و مثبت است. همچنین نتایج پژوهش آن­ها نشان داد که افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری و کاهش عدم اطمینان اطلاعاتی، شدت رفتارهای احساسی سرمایه‌گذاران در قیمت‌گذاری سهام را کاهش می‌دهند.

وقفی و کامران راد (1399) در پژوهشی با عنوان "تحلیل معیارهای مدیریت کیفیت اطلاعات در شرکت‎های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران" با استفاده از روش آزمون مقایسه هم‎زمان میانگین‎ها نشان دادند که رتبه‎بندی معیارهای کیفیت اطلاعات حسابداری با معیارهای مختلف، نتایج متفاوتی دارد؛ در نتیجه، مدیران بورس، برای افشای کیفیت اطلاعات شرکت‎ها، باید از چند روش به‎صورت هم‎زمان استفاده کنند تا سرمایه‎گذاران بتوانند برای سرمایه‎گذاری، تصمیم‏های بهتری اتخاذ نمایند.

کامیابی و جوادی نیا (1400) در پژوهشی با عنوان "بررسی اثر تعدیل‌کننده توانایی مدیریت بر رابطه بین احساسات سرمایه‌گذاران و محافظه‌کاری حسابداری" نشان دادند که بین احساسات سرمایه‌گذاران و محافظه‌کاری حسابداری، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، به بیان دیگر، در دوره‌های زمانی که بازار سهام با احساسات سرمایه‌گذاران همراه است، بنگاه‌های اقتصادی، برای مقابله با این فرایند رفتاری سرمایه‌گذاران، به استفاده از سازوکارهای محافظه‌کاری حسابداری اقدام می‌کنند. افزون بر این، بر اساس یافته‌های پژوهش، توانایی مدیریت در رابطه بین احساسات سرمایه‌گذاران و محافظه‌کاری، نقش تعدیلی ایفا نمی‌کند.

خوشکار و همکاران (1400) در پژوهشی با عنوان" توانایی مدیریت، کیفیت کنترل داخلی و کارایی سرمایه‌گذاری"  به این نتیجه دست یافتند که نشان می‌دهد توانایی مدیریت بر بیش سرمایه‌گذاری تأثیر معنادار و مثبت دارد و بر کم سرمایه‌گذاری تأثیر معنادار و منفی دارد. همچنین کیفیت کنترل داخلی رابطه مثبت بین توانایی مدیریتی و بیش سرمایه‌گذاری را محدود می‌کند و باعث تقویت رابطه منفی بین توانایی مدیریتی و کم سرمایه‌گذاری می‌شود.

ظاهری عبده­وند و همکاران (1400) در پژوهشی با عنوان " تأثیر قدرت مدیرعامل بر رابطة بین معاملات مدیریتی و کیفیت گزارشگری مالی" نشان دادند که، معاملات مدیریتی بر کیفیت گزارشگری مالی شرکت­ها تأثیر منفی معناداری دارند. این بدان معناست که افزایش معاملات مدیریتی موجب کاهش کیفیت گزارشگری مالی شرکت­ها می­شود. همچنین یافته­های پژوهش  آن­ها نشان داد که قدرت مدیرعامل موجب تشدید رابطة منفی بین معاملات مدیریتی و کیفیت گزارشگری مالی شرکتها می­شود.

یادگاری و همکاران (1402) در پژوهشی با عنوان "تأثیر کیفیت کنترل داخلی بر رابطه بین توانایی مدیریت و کارایی سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران" به این نتیجه دست یافتند که توانایی مدیریت بر کارایی سرمایه‌گذاری تأثیر معنادار و مثبتی دارد، بدین صورت که با افزایش توانایی مدیریت، کارایی سرمایه‌گذاری افزایش می­یابد. همچنین نتایج پژوهش آن­ها نشان داد که کیفیت کنترل داخلی رابطه بین توانایی مدیریت و کارایی سرمایه‌گذاری را تقویت می‌کند.

فیل سرائی (1402) در پژوهشی با عنوان " کارایی مدیریت، تأخیر در تعدیل قیمت سهام و کارایی اطلاعاتی قیمت سهام" با استفاده از نمونه­ای شامل 113 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و استفاده از رگرسیون چندمتغیره جهت آزمون فرضیه­ها، نشان داد که افزایش کارایی و توانایی مدیران سبب کاهش تأخیر در تعدیل قیمت سهام می­شود. ضمن اینکه نتایج مبین تأثیر معنادار و مثبت کارایی مدیران بر کارایی اطلاعاتی قیمت سهام بوده است.

مشایخ و همکاران (1402) در پژوهشی با عنوان "رابطه کیفیت اطلاعات حسابداری و سرمایه‌گذاری حقوقی بر کارایی سرمایه‌گذاری در بانک‌های عضو بازار سرمایه ایران" به این نتیجه دست یافتند که بین کیفیت اقلام تعهدی و سرمایه‌گذارای حقوقی با کارایی سرمایه‌گذاری رابطه معنادار وجود دارد؛ همچنین یافته­های پژوهش آن­ها نشان داد که توانایی مدیران در سرمایه‌گذاری بیش از حد بر رابطه کیفیت اقلام تعهدی و سرمایه‌گذارای حقوقی با کارایی سرمایه‌گذاری اثر معناداری دارد.

 

فرضیه‌های پژوهش

فرضیه اصلی1: بین نسبت­های مالی بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.

1. 1. بین نسبت­ جاری بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
2. 2. بین نسبت آنی بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
3. 3. بین نسبت سود ناخالص بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
4. 4. بین نسبت خالص جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران ا رابطه معناداری وجود دارد.
5. 5. بین نسبت کل بدهی­ها به حقوق صاحبان سهام بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
6. 6. بین نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
7. 7. بین نسبت بازده دارایی­ها بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
8. 8. بین نسبت بازده حقوق صاحبان سهام بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
9. 9. بین نسبت سود هر سهم بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.
10. 10. بین نسبت قیمت به سود هر سهم بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه اصلی2: توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت­های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.

2. 1. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت­ جاری بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
3. 2. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت آنی بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
4. 3. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت سود ناخالص بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
5. 4. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت خالص جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران ا اثر معناداری دارد.
6. 5. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت کل بدهی­ها به حقوق صاحبان سهام بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
7. 6. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
8. 7. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت بازده دارایی­ها بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
9. 8. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت بازده حقوق صاحبان سهام بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
10. 9. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت سود هر سهم بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.
11. 10. توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت قیمت به سود هر سهم بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.

 

3- روش­شناسی پژوهش

3. 1. جامعه آماری و اندازه نمونه پژوهش

پژوهش حاضر ازلحاظ نوع نتیجه، کاربردی و به‌واسطه‌ی استفاده از داده­های تاریخی، این پژوهش جزو پژوهش­های پس رویدادی محسوب می­شود. همچنین ازلحاظ تحلیل آماری، رگرسیون خطی چند متغیره است و در حیطه پژوهش­های علّی-همبستگی قرار دارد. نمونه بررسی‌شده، شرکت­های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های 1394 تا 1399 بوده است و از بین شرکت­هایی انتخاب شده­اند که این شرایط را داشته‌اند؛ شرکت­ها باید اطلاعات کامل را برای همه صورت­های مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد را دارا باشند، پایان سال مالی شرکت­ها منتهی به پایان اسفندماه باشد، وقفه معاملات سهام شرکت بیشتر از 6 ماه نبوده است، طی بازه زمانی موردنظر سال مالی خود را تغییر نداده باشند، شرکت­ طی دوره­های مالی در قلمرو زمانی پژوهش، تغییر سال مالی نداده است و جزو شرکت­های سرمایه­گذاری و سایر واسطه­گری­های مالی نباشند؛ زیرا عمده فعالیت­های این شرکت­ها دارای ماهیت متفاوتی است. با در نظر گرفتن محدودیت­های بالا 105 شرکت در نمونه باقی ماند که در قالب 630 شرکت-سال موردبررسی قرار گرفته است.

در این پژوهش برای گردآوری داده­ها و اطلاعات، ابتدا از روش کتابخانه­ای استفاده شده است. در بخش کتابخانه­ای، مبانی نظری پژوهش از کتب، پایان­نامه­های تحصیلی و مجله­های تخصصی فارسی و لاتین گردآوری‌شده و سپس داده­های پژوهش از طریق داده­های شرکت­های منتخب با مراجعه به صورت­های مالی، یادداشت­های توضیحی، گزارش­های هفتگی و ماهانه بورس اوراق بهادار جمع­آوری شده است. اطلاعات موردنیاز شرکت­ها از طریق نرم‌افزار ره­آورد نوین، بانک­های اطلاعاتی تدبیر پرداز و سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران گردآوری شده است. سپس با جمع­بندی و محاسبات موردنیاز در صفحه گسترده نرم‌افزار اکسل برای تجزیه‌وتحلیل آماده شده و تجزیه‌وتحلیل نهایی به کمک نرم‌افزار آماری ایویوز⁹ نسخه 10  و نرم افزار استاتا صورت گرفته است.

 

3. 2. روش اندازه­گیری متغیرها
4. 2. 1. متغیر مستقل: اطلاعات حسابداری

به‌منظور بررسی تأثیر اطلاعات حسابداری از نسبت­های مالی ارائه‌شده در صورت­های مالی شرکت­ها استفاده می­شود. اطلاعات حسابداری که در این پژوهش مورداستفاده قرار گرفته­اند، مشابه پژوهش عرفانیان و همکاران (1395) شامل 10 نسبت مالی می‌باشد که عبارت‌اند از: نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت خالص جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی، نسبت بدهی­ها به حقوق صاحبان سهام، نسبت کل بدهی­ها به دارایی­­ها، نسبت بازده دارایی­ها، نسبت بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت سود هر سهم، نسبت قیمت به سهم می­باشد.

1. نسبت جاری (X1)؛ نسبت مربوط از تقسیم دارایی­های جاری شرکت بر بدهی­های جاری آن به دست می­آید.
2. نسبت آنی (X2)؛ این نسبت حاصل از تقسیم دارایی­های جاری بعد از کسر موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌ها بر بدهی­های جاری شرکت به دست می­آید.
3. نسبت سود ناخالص (X3)؛ این نسبت از تقسیم سود ناخالص شرکت بر فروش خالص شرکت به دست می­آید.
4. نسبت خالص جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی (X4)؛ این نسبت از تقسیم جریان نقد عملیاتی شرکت بر سود عملیاتی شرکت به دست می­آید.
5. نسبت بدهی­ها به حقوق صاحبان سهام (X5)؛ این نسبت از تقسیم کل بدهی­های شرکت بر حقوق صاحبان سهام شرکت به دست می­آید.
6. نسبت بدهی به دارایی (X6)؛ این نسبت از تقسیم نسبت کل بدهی­های شرکت بر کل دارایی­های شرکت به دست می­آید؛ اهرم مالی یکی از مقیاس­های نسبت اهرمی است. این نسبت به­طور بالقوه از قابلیت تفسیر بالایی برای پیش­بینی تغییرات غیرعادی در قیمت سهام برخوردار است؛ ازاین‌رو سرمایه­گذاران از این نسبت برای تفسیر وضـعیت آتـی شـرکت اسـتفاده می­کنند.
7. نسبت بازده دارایی­ها (X7)؛ این نسبت از تقسیم سود خالص شرکت بر کل دارایی­های شرکت به دست میآید.
8. نسبت­ بازده حقوق صاحبان سهام (X8)؛ این نسبت از تقسیم سود خالص شرکت بر ارزش دفتری حقوق صاحبان آن به دست می­آید.
9. نسبت سود هر سهم (X9)؛ این نسبت از تقسیم سود خالص متعلق به سهامداران عادی بر کل سهام عادی شرکت به دست می­آید.
10. نسبت قیمت به سود هر سهم (X10)؛ این نسبت از تقسیم قیمت هر سهم شرکت در بازار بورس اوراق بهادار بر سود هر سهم شرکت به دست می­آید.

 

جدول 1- نام کامل و اختصاری متغیرهای نسبت­های مالی

1.     نسبت­های نقدینگی	1. 1. نسبت جاری	دارایی­های جاری تقسیم بر بدهی­های جاری
	1. 2. نسبت آنی	حاصل دارایی­های جاری منهای موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌ها تقسیم بر بدهی­های جاری
2.     نسبت­های سودآوری	2. 1. نسبت سود ناخالص	سود ناویژه تقسیم بر فروش خالص
	2. 1. نسبت خالص جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی	جریان خالص وجه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی تقسیم بر سود عملیاتی
3. نسبت­های اهرمی	3. 1. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام	کل بدهی­ها تقسیم بر حقوق صاحبان سهام
	3. 2. نسبت بدهی به دارایی	کل بدهی­ها تقسیم بر کل دارایی­ها
4. نسبت­های بازده	4. 1.  نسبت بازده دارایی	سود خالص متعلق به سهامداران عادی تقسیم بر کل دارایی­ها
	4. 2. نسبت بازده حقوق صاحبان سهام	سود خالص متعلق به سهامداران عادی تقسیم بر حقوق صاحبان سهام عادی
5. نسبت­های ارزش بازار	5. 1. نسبت سود هر سهم	سود خالص متعلق به سهامداران عادی تقسیم بر میانگین تعداد سهام عادی
	5. 2. نسبت قیمت به سود	قیمت سهام تقسیم بر سود هر سهم

منبع: یافته­های پژوهشگر

 

3. 2. 2. متغیرهای وابسته: رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران

در پژوهش حاضر به‌منظور در نظر گرفتن رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران از شاخص عدم توازن خرید-فروش سهام استفاده شده است (مهرانی و معدنچی زاج، 1397):

(1)

 

 

که در آن:

BVi,t= حجم (تعداد) خرید سهام شرکتi  در سال t

SVi,t= حجم (تعداد) فروش سهام شرکتi  در سال t

 

3. 2. 3. متغیر تعدیل‌کننده: توانایی مدیریت

 در ادبیات حسابداری توانایی مدیریت یکی از ابعاد سرمایه‌ی انسانی شرکت است که به‌عنوان دارایی نامشهود طبقه­بندی می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال دمیرجان و همکاران[15] (2012)، توانایی مدیریت را به‌عنوان کارایی مدیران نسبت به رقبا در تبدیل منابع شرکت به درآمد تعریف می‌کنند. پژوهش­های اخیر نشان داده که محققان از اطلاعات حسابداری به­عنوان معیاری برای توانایی مدیریت، استفاده می­کنند.. برای تخمین توانایی مدیریت با استفاده از مدل دمیرجان و همکاران (2012) و مطابق با آنان از یک فرآیند دومرحله‌ای بهینه‌سازی خطی استفاده شده است. برای این منظور در گام نخست با استفاده از اجرای یک مدل تحلیل-پوششی داد­ه­ها، کارایی یک شرکت اندازه‌گیری شده است.

(2)

Maxvθ = (Sales) * (v₁CoGS + v₂SG&A + v₃PPE + v₄OpsLease + v₅R&D +v₆Goodwill + v₇OtherIntan) -1

Sales: درآمدهای حاصل از فروش که به‌عنوان خروجی می­باشد، CoGS: بهای تمام‌شده کالای فروش رفته، CG&A: هزینه­های عمومی و اداری، PPE: اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات،OpsLease: خالص اجاره عملیاتی، OtherIntan: دیگر دارایی‌های نامشهود، R&D: مخارج تحقیق و توسعه، Goodwill: سرقفلی.

کارایی محاسبه‌شده توسط این مدل عددی بین صفر و یک است. حداکثر کارایی شرکت برابر یک بوده و هرچه مقدار به‌دست‌آمده کمتر باشد، کارایی آن شرکت در صنعت کمتر است. دمیرجان و همکاران (2012)، بر این باورند که رقم کارایی محاسبه‌شده در بالا، دربرگیرنده دو جزء ویژگی­های ذاتی شرکت و توانایی مدیریت است؛ بنابراین در گام دوم، برای کنترل تأثیر ویژگی­های ذاتی شرکت، اقدام برای اجرای یک مدل رگرسیونی نمودند که شش ویژگی خاص شرکت شامل: اندازه شرکت، سهم بازار شرکت، میزان در دسترس بودن وجه نقد در شرکت، عمر بورسی شرکت، پیچیدگی­های عملیاتی شرکت و عملیات خارجی شرکت را از کارایی کل شرکت تفکیک نموده و درنهایت مقدار باقیمانده این مدل منعکس‌کننده توانایی مدیریت شرکت است.

 (3)

Firm Efficiency = α0 + α₁Ln(Total Assets) + α₂Market Share + α₃Positive Free Cash Flow + α₄Ln(Age) + α₅BusinessSegmentConcentration + α₆Foreign Currency Indicator+ ε

 

در مدل فوق Firm Efficiency: نشان‌دهنده‌ی کارایی شرکت است که از الگوی تحلیل پوششی داده­ها در گام نخست به دست می­آید، Total Asset: نشان‌دهنده‌ی لگاریتم طبیعی جمع دارایی­های شرکت است، Market Shar: سهم بازار شرکت و برابر است با نسبت فروش شرکت به فروش کل صنعت، Free Cash Flo: جریان وجوه نقد آزاد مثبت، Ln(Age): عمر پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار و برابر با لگاریتم طبیعی تعداد سال­های حضور شرکت در بورس اوراق بهادار است، Buseness Segment: نشان‌دهنده‌ی پیچیدگی عملیاتی شرکت است که در صورت ارائه صورت­های مالی تلفیقی توسط شرکت عدد 1؛ و در غیر این صورت عدد 0 را می­گیرد، Foreign Currency Indictor: یک متغیر دامی است و برای شرکت‌هایی که صادرات (فروش با ارز خارجی) داشته­اند برابر یک؛ در غیر این صورت صفر در نظر گرفته‌شده است و ε: باقیمانده مدل هست که نشان‌دهنده‌ی میزان توانایی مدیریت است.

از رابطه زیر برای محاسبه جریان نقد آزاد استفاده شده است:

 (4)

FCF_i,t=(CFO_i,t-INT_i,t-T_i,t-DIV_i,t/A_i,t)

 

که در مدل ذکرشده بالا FCF: جریان نقد آزاد، CFO: جریان نقد عملیاتی، INT: سود عملیاتی، T: مالیات پرداختنی، DIV: سود تقسیمی، A: ارزش دفتری دارایی‌ها.

3. 2. 4. متغیرهای کنترلی پژوهش: SIZE: نشان‌دهنده‌ی اندازه شرکت است که از لگاریتم طبیعی جمع دارایی­های شرکت به دست می­آید، QTB: نسبت کیونوبین است که و برابر است با تقسیم ارزش بازار دارایی­ها بر ارزش دفتری دارایی­ها و ازآنجایی‌که محاسبه ارزش بازار دارایی‌ها مشکل است این نسبت از مجموع ارزش بازار سهام با ارزش دفتری کل بدهی­ها تقسیم بر ارزش دفتری کل دارایی­ها به دست می­آید، GROWT: برابر با رشد فروش شرکت که از تغییرات سالانه‌ی فروش نسبت به سال قبل به دست می­آید، Ln(Age): عمر پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار و برابر با لگاریتم طبیعی تعداد سال­های حضور شرکت در بورس اوراق بهادار است، DUAL: نشان‌دهنده‌ی دوگانگی مدیرعامل است که اگر رئیس هیئت‌مدیره یا نائب رئیس هیئت‌مدیره، مدیرعامل نیز هست، (بله=1 خیر=0)

 

مدل­ آزمون فرضیه­های پژوهش

به‌منظور آزمون فرضیه­های پژوهش حاضر از مدل­های رگرسیونی زیر استفاده شده است.

فرضیه اصلی1: بین نسبت­های مالی بر رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری وجود دارد.

Ri,t= β₀ + β₁X1i,t + β₂X2i,t + β₃X1i,t + β₄X2i,t +β₅X1i,t + β₆X2i,t + β₇X1i,t + β₈X2i,t +β₉X1i,t + β₁₀X2i,t + β₁₁SIZEi,t + β₁₂QTBi,t + β₁₃GROWTHi,t + β14DUALi,t + ε

 (5)

فرضیه اصلی2: توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت­های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.

(6)

Ri,t= β₀ + β₁X1i,t + β₂X2i,t + β₃X1i,t + β₄X2i,t +β₅X1i,t + β₆X2i,t + β₇X1i,t + β₈X2i,t +β₉X1i,t + β₁₀X2i,t+β₁₁HI_ABILITYi,t+β₁₂HI_ABILITY*X1i,t+β₁₃HI_ABILITY*X2i,t+β₁₄HI_ABILITY*X3i,t+β₁₅HI_ABILITY*X4i,t+β₁₆HI_ABILITY*X5i,t+β₁₇HI_ABILITY*X6i,t+β₁₈HI_ABILITY*X7+β₁₉HI_ABILITY*X8i,t +β₂₀HI_ABILITY*X9i,t+β₂₁HI_ABILITY*X10i,t+β₂₂SIZEi,t+β₂₃QTBi,t+ β₂₄GROWTHi,t + β₂₅DUALi,t + ε

 

4- یافته­ها

4. 1. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

با توجه به جدول 2 متوسط بازده ماهانه سهام 15/0 و میانه برای این متغیر برابر 04/0 درصد است. کمترین و بیشترین میزان این متغیر نیز درکل بازده زمانی موردمطالعه به ترتیب برابر با 51/3 و 67/0- می­باشد. همچنین متوسط توانایی مدیران در بازه زمانی پژوهش برابر با 005/0- بوده است. بدین منظور که میانگین سطح توانایی مدیران به میزان بالایی نبوده است. انحراف معیار که معیاری برای تعیین میزان پراکندگی داده­هاست، معادل شده است و با توجه جدول 2 برای بازده ماهانه سهام برابر 38/0 و برای توانایی مدیران به میزان 33/0 بوده است.

 

جدول 2- یافته­های توصیفی مطالعه

متغیرهای پژوهش	نماد متغیرها	میانگین	میانه	انحراف معیار	حداکثر	حداقل
شاخص رفتار معاملاتی سرمایه­گذاران	BSI	005/0-	0	26/0	13/0	27/0-
نسبت­ جاری	X1	64/1	27/1	54/1	30/14	32/0
نسبت آنی	X2	03/1	73/0	20/1	43/10	02/0
نسبت سود ناخالص	X3	15/0	10/0	59/0	62/4	03/6-
نسبت جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی	X4	77/0	79/.0	55/2	87/8	27/42-
نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام	X5	88/1	14/1	05/7	17/89	43/63-
نسبت کل بدهی­ها به دارایی­ها	X6	65/0	59/0	46/0	61/4	01/0
نسبت بازده دارایی­ها	X7	10/0	08/0	24/0	35/1	43/1-
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام	X8	23/0	23/0	92/0	89/6	27/12-
نسبت سود هر سهم	X9	753	413	1609	10273	6277-
نسبت قیمت به سود	X10	36/38	97/6	723	8224	13118-
توانایی مدیران	HIABILITY	005/0-	03/0-	33/0	85/0	65/0-
اندازه شرکت	SIZE	45/14	26/14	62/1	83/19	32/10
نسبت کیوتوبین	QTB	73/1	52/1	10/0	57/6	84/0
رشد فروش	GROWTH	18/0	13/0	47/0	49/2	99/0-
دوگانگی مدیرعامل	DUAL	34/0	0	47/0	1	0

منبع: یافته­های پژوهشگر

 

4. 2. آزمون مانایی متغیرهای پژوهش

بر اساس آزمون ریشه واحد از نوع آزمون ایم پسران شین، اگر معناداری آماره آزمون، کمتر از 05/0 باشد، متغیرهای مستقل، وابسته، تعدیل­کننده و کنترل پژوهش، در طی دوره پژوهش پایا هستند. نتایج حاصل از بررسی پایایی متغیرهای پژوهش با استفاده از این آزمون در جدول 3 ارائه شده است. همانطور که مشخص است، در کلیه متغیرهای مستقل، وابسته و کنترل سطح معناداری در آزمون ریشه واحد ایم پسران شین کوچکتر از 05/0 است که نشان می­دهد متغیرهای پژوهش در سطح پایا هستند. این بدان معنی است که میانگین و واریانس متغیرها در طول زمان و کوواریانس متغیرها بین سال­های مختلف ثابت است؛ درنتیجه، شرکت­های موردبررسی تغییرات ساختاری نداشته و استفاده از این متغیرها در مدل باعث به وجود آمدن رگرسیون کاذب نمی­شود.

 

جدول 3- ایم پسران شین (آزمون پایایی متغیرها)

متغیرهای پژوهش	نماد متغیرها	سطح معناداری	آماره
شاخص رفتار معاملاتی سرمایه­گذاران	BSI	000/0*	69/11-
نسبت­ جاری	X1	000/0*	47/6-
نسبت آنی	X2	000/0*	07/6-
نسبت سود خالص	X3	000/0*	83/9-
نسبت جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی	X4	000/0*	77/5-
نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام	X5	000/0*	33/10-
نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها	X6	000/0*	81/5-
نسبت بازده دارایی­ها	X7	000/0*	65/7-
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام	X8	011/0*	09/4-
نسبت سود هر سهم	X9	000/0*	91/7-
نسبت قیمت به سود	X10	000/0*	57/81-
توانایی مدیران	HIABILITY	000/0*	25/6-
اندازه شرکت	SIZE	000/0*	92/12-
نسبت کیوتوبین	QTB	000/0*	39/3-
رشد فروش	GROWTH	000/0*	41/4-
دوگانگی مدیرعامل	DUAL	000/0*	83/8-

منبع: یافته­های پژوهشگر

 

4. 3. بررسی هم خطی بین متغیرهای پژوهش

به­منظور آزمون هم خطی بین متغیرهای مدل اول از معیار عامل تورم واریانس (VIF) استفاده شده است که نتایج آن در جدول نتایج مربوط به آزمون هر فرضیه ارائه شده است. با توجه به نتایج جدول رگرسیون هر فرضیه ازآنجاکه مقادیر VIF برای تمامی متغیرها کمتر از 10 است؛ بنابراین بین متغیرها مستقل در مدل­های موردبررسی، همبستگی شدیدی دیده نشده است (مقادیر مربوط به VIF در جدول نتایج آزمون فرضیه­ها ارائه گردیده است).

 

4. 4. گزینش مدل مناسب در داده‌‌های ترکیبی

با توجه به سطح معناداری آزمون چاو در جهت تعیین معناداری اثرات مقطعی در مدل پژوهش مشاهده می‌‌شود که سطح معناداری این آزمون کوچک‌تر از خطای 05/0 به‌دست‌آمده و نشان از معناداری اثرات مقطعی در این مدل دارد. ازاین‌رو به‌منظور تشخیص نوع اثرات در مدل از آزمون هاسمن استفاده شده است. با توجه به نتایج آزمون هاسمن به­منظور برآورد مدل اول از روش داده‌‌های تابلویی با اثرات تصادفی و برای برآورد مدل دوم از روش داده‌‌های تابلویی با اثرات ثابت استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون چاو و هاسمن به­ترتیب در جداول 4 و 5 ارائه شده است.

 

جدول 4-  نتایج آزمون چاو

آزمون چاو	آماره آزمون	p-value	نتیجه آزمون
فرضیه 1	298/1	043/0*	pool
فرضیه 2	352/1	018/0*	panel

منبع: یافته­های پژوهشگر

 

جدول 5- نتایج آزمون هاسمن

آزمون هاسمن	آماره آزمون	p-value	نتیجه آزمون
فرضیه 1	745/14	395/0	اثرات تصادفی
فرضیه 2	505/47	004/0*	اثرات ثابت

منبع: یافته­های پژوهشگر

4. 5. بررسی فروض کلاسیک

برای اینکه تفاسیر مربوط به تحلیل رگرسیون درست باشد و پیش‌بینی‌های انجام‌شده ضعیف نباشند، لازم است چهار فرض اساسی رگرسیون بررسی گردد؛ اما چنانچه مدل از نوع داده‌های پانل باشد، تنها بررسی دو فرض ناهمسانی واریانس و عدم خودهمبستگی کافی می‌‌شود. به‌منظور آزمون ناهمسانی واریانس متغیرهای این پژوهش از آزمون بروش-پاگان استفاده ‌شده است. همچنین به‌‌منظور آزمون خودهمبستگی بین متغیرها از آزمون وولدریج در استاتا استفاده شده است. نتایج جدول 6  نشان می‌‌دهد که احتمال به‌دست‌آمده برای فرضیه‌‌های برازش شده پژوهش کمتر از 05/0 می‌باشد؛ بنابراین بین متغیرها ناهمسانی واریانس وجود دارد. همچنین نتایج نشان داده است که بین متغیرهای پژوهش در مدل دوم مربوط به فرضیه اصلی دوم، خودهمبستگی دیده شده است.

 

جدول 6- نتایج آزمون ناهمسانی واریانس بروش-پاگان و خودهمبستگی وولدریج

نتایج آزمون خودهمبستگی
فرضیه‌ها	آماره	سطح معناداری	آماره	سطح معناداری
فرضیه 1	60/70	000/0*	577/3	0614/0
فرضیه 2	77/101	000/0*	035/4	0472/0*

منبع: یافته­های پژوهشگر

 

پس از بررسی آزمون‌های انجام‌شده به‌منظور تخمین نهایی مدل­های پژوهش به‌‌منظور رفع ناهمسانی واریانس و خودهمبستگی بین متغیرها از روش GLS (حداقل مربعات تعمیم‌یافته) استفاده ‌شده است.

 

4. 6. آزمون فرضیه اول

فرضیه اول: بین نسبت­های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری دارد.

براساس نتایج جدول 7، سطح معناداری (prob) مدل کمتر از سطح احتمال 05/0 است (000/0)؛ بنابراین معناداری کل مدل تأیید می‌گردد. از طرفی براساس نتایج کسب‌شده، به ترتیب برای متغیر نسبت جاری، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم سطح احتمال به‌دست‌آمده کمتر از 05/0 بوده است، بنابراین بین نسبت جاری، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معنادار وجود داشته است. از طرفی با توجه به ضریب مربوط به هریک از متغیرهای مذکور می­توان نتیجه گرفت که رابطه معنادار بین متغیر نسبت جاری، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران مثبت بوده است. همچنین با توجه به نتایج، به ترتیب برای متغیر نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام و نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها سطح احتمال به‌دست‌آمده کمتر از 05/0 و معنادار بوده است، از طرفی با توجه به ضریب مربوط به هریک از متغیرهای مذکور می­توان نتیجه گرفت که بین متغیر نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام و نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران رابطه معنادار و منفی وجود داشته­ است؛ بنابراین فرضیه اصلی اول مبنی بر اینکه بین نسبت­های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران رابطه معناداری دارد، براساس نتایج حاصله فرضیه­های فرعی اول، دوم، سوم، پنجم، ششم، هفتم و نهم تأیید می­گردد.

 

جدول 7- نتایج حاصل از فرضیه اصلی 1

Ri,t= β₀ + β₁X1i,t + β2X2i,t + β3X1i,t + β4X2i,t +β5X1i,t + β6X2i,t + β7X1i,t + β8X2i,t +β9X1i,t + β10X2i,t + β11SIZEi,t + β12QTBi,t + β13GROWTHi,t + β14DUALi,t + ε
متغیرها	نماد متغیرها	ضریب	آماره F	احتمال	VIF
نسبت­ جاری	X1	029/0	082/3	002/0*	48/6
نسبت آنی	X2	038/0-	935/2-	003/0*	16/6
نسبت سود ناخالص	X3	028/0-	065/4-	000/0*	89/1
نسبت جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی	X4	0003/0-	317/0-	75/0	02/1
نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام	X5	001/0-	364/3-	000/0*	24/1
نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها	X6	044/0-	563/2-	010/0*	84/1
نسبت بازده دارایی­ها	X7	314/0	317/5	000/0*	76/2
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام	X8	008/0-	371/1-	1172/0	32/1
نسبت سود هر سهم	X9	05-E28/1	162/2	031/0*	90/1
نسبت قیمت به سود	X10	06-E87/1-	265/0-	79/0	08/1
اندازه شرکت	SIZE	020/0	871/4	000/0*	02/1
نسبت کیوتوبین	QTB	022/0	444/2	014/0*	07/1
رشد فروش	GROWTH	027/0	967/2	003/0*	28/1
دوگانگی مدیرعامل	DUAL	052/0-	898/7-	000/0*	03/1
ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل‌شده سطح معناداری	38/0 36/0 000/0*

منبع: یافته­های پژوهشگر

 

 

 

4. 7. آزمون فرضیه دوم

فرضیه دوم: توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت­های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران اثر معناداری دارد.

براساس نتایج جدول 8، سطح معناداری (prob) مدل کمتر از سطح احتمال 05/0 است (000/0)؛ بنابراین معناداری کل مدل تأیید می‌گردد. از طرفی براساس نتایج کسب‌شده، به منظور بررسی تأثیر توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت‌های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران، مشاهده گردیده است که برای متغیر ضرب متقابل (توانایی مدیران*نسبت جاری) سهم سطح احتمال به‌دست‌آمده کمتر از 05/0 و معنادار بوده است، همچنین با توجه به ضریب مربوط به آن می­توان نتیجه گرفت که توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت جاری و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران اثر معنادار و مثبتی داشته است. همچنین برای متغیر ضرب متقابل (توانایی مدیران*نسبت آنی) سطح احتمال به‌دست‌آمده کمتر از 05/0 بوده است، از طرفی با توجه به ضریب مربوط به آن می­توان نتیجه گرفت که توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت آنی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران اثر معنادار و منفی داشته است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که سطح بالای توانایی مدیران، رابطه معنادار و منفی بین نسبت آنی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران (نتیجه کسب شده در فرضیه اول) را تعدیل می‌کند. از طرفی برای متغیر ضرب متقابل (توانایی مدیران*نسبت سود ناخالص) سطح احتمال به‌دست‌آمده کمتر از 05/0 و معنادار بوده است، از طرفی با توجه به ضریب مربوط به آن می­توان نتیجه گرفت که توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت سود ناخالص و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران اثر معنادار و مثبتی دارد، به‌طور مشابه برای متغیر ضرب متقابل (توانایی مدیران*نسبت سود هر سهم) سطح احتمال به‌دست‌آمده کمتر از 05/0 و معنادار بوده است، همچنین با توجه به ضریب مربوط به آن می­توان نتیجه گرفت که توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت سود هر سهم و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران اثر معنادار و مثبت دارد؛ بنابراین با توجه به نتایج کسب‌شده فرضیه دوم پژوهش مبنی بر تأثیر معنادار توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت­های مالی و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران براساس فرضیه­های فرعی اول، دوم، سوم و نهم بر مبنای رگرسیون برازش شده تأیید می­گردد.

 

جدول 8- تایج حاصل از فرضیه اصلی 2

Ri,t= β₀ + β₁X1i,t + β2X2i,t + β3X1i,t + β4X2i,t +β5X1i,t + β6X2i,t + β7X1i,t + β8X2i,t +β9X1i,t+β10X2i,t+β11HI_ABILITYi,t+β12HI_ABILITY*X1i,t+β13HI_ABILITY*X2i,t+β14HI_ABILITY*X3i,t+β15HI_ABILITY*X4i,t+β16HI_ABILITY*X5i,t+β17HI_ABILITY*X6i,t+β18HI_ABILITY*X7+β19HI_ABILITY*X8i,t+β20HI_ABILITY*X9i,t+β21HI_ABILITY*X10i,t+β22SIZEi,t+β23QTBi,t+ β24GROWTHi,t + β25DUALi,t + ε
متغیرها	نماد متغیرها	ضریب	آماره F	احتمال	VIF
نسبت­ جاری	X1	022/0	390/1	190/0	97/6
نسبت آنی	X2	013/0-	734/0-	462/0	43/6
نسبت سود خالص	X3	029/0-	852/2-	004/0*	27/2
نسبت جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی	X4	002/0	341/1	180/0	05/1
نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام	X5	001/0-	955/1-	051/0	71/1
نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها	X6	037/0-	015/2-	044/0*	98/1
نسبت بازده دارایی­ها	X7	299/0	660/7	000/0*	43/3
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام	X8	006/-	550/0-	582/0	45/3
نسبت سود هر سهم	X9	05-E19/1	582/2	010/0*	01/2
نسبت قیمت به سود	X10	06-E16/3-	285/0-	775/0	12/1
توانایی مدیریت	HABILITY	109/0-	859/1-	063/0	79/6
نسبت­ جاری	HIABILITY*X1	103/0	783/2	005/0*	91/5
نسبت آنی	HIABILITY*HX2	177/0-	912/3-	000/0*	35/4
نسبت سود ناخالص	HIABILITY*HX3	210/0	049/2	040/0*	12/3
نسبت جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی	HIABILITY*HX4	0006/0	213/0-	830/0	23/1
نسبت بدهی­های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام	HIABILITY*HX5	002/0	912/0	361/0	64/1
نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها	HIABILITY*HX6	158/0	853/1	064/0	79/7
نسبت بازده دارایی­ها	HIABILITY*HX7	351/0-	609/1-	108/0	53/5
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام	HIABILITY*HX8	053/0-	031/1-	302/0	07/3
نسبت سود هر سهم	HIABILITY*HX9	05-E61/6	531/3	000/0*	59/2
نسبت قیمت به سود	HIABILITY*HX10	05-E20/2	692/0	488/0	08/1
اندازه شرکت	SIZE	021/0	952/1	051/0	03/1
نسبت کیوتوبین	QTB	033/0	904/4	000/0*	11/1
رشد فروش	GROWTH	030/0	807/3	000/0*	31/1
دوگانگی مدیرعامل	DUAL	038/0-	44/3-	000/0*	05/1
ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل‌شده سطح معناداری	60/0 50/0 000/0*

منبع: یافته­های پژوهشگر

5- بحث و نتیجه­گیری

رفتار و واکنش سرمایه‌گذاران همواره، بر تصمیم‌گیری، تخصیص منابع پولی، قیمت‌گذاری و ارزیابی بازده شرکت‌ها تأثیر می­گذارد و شرایط مبهم و اشتباهات شناختی که در روانشناسی انسان ریشه دارد، سبب شکل­گیری اشتباهاتی در انتظارات سرمایه­گذاران می­شود که درنتیجه با رفتارهای ویژه­ای در تصمیمات سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی همراه است. گاهی اوقات ممکن است تصمیمات سرمایه­گذاری در بازار سهام به‌صورت شهودی و بر مبنای آزمون‌وخطا و تجربه باشد. همچنین، گاهی رفتار سرمایه‌گذاران به‌صورت دنباله‌روی از جمع یا رفتار توده‌وار همراه است؛ در این صورت، اشخاص تمایل دارند تا در تصمیم‌گیری‌هایشان با دیگران هم‌نواتر شوند. از طرفی یکی از دلایل دور شدن بازارهای مالی از رفتارهای منطقی بروز رفتارهــای واکنشــی توســط سرمایه‌گذاران در این بازارها می­باشد. در همین راستا یکی از مفروضات مهم بازار کارای سرمایه این است که سرمایه‌گذاران به‌طور منطقی به اطلاعات مالی جدید واکنش نشان می­دهند و بر این اسـاس تصـمیم ­می­گیرند. درواقع دانش مالی رفتاری، به بررسی رفتار سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان در بازار سرمایه پرداخته و اعتقاد دارد که سرمایه‌گذاران، در تصمیم‌گیری‌های خود علاوه بر اینکه همیشه به دنبال حداکثر مطلوبیت خود نیستند، بلکه به اطلاعات کامل نیز نیاز ندارند و در تصمیم‌گیری‌ها ازجمله کسب بازده بیشتر، به‌صورت کاملاً عقالانی رفتار نمی­کنند؛ به‌عبارتی‌دیگر سرمایه­گذاران بیشتر تمایل دارند بر مبنای دانش مالی رفتاری و تأثیر اطلاعات مالی و غیرمالی همچون بررسی اثر نسبت‌های مالی و متغیرهای کلان اقتصادی مؤثر بر بازده سهام تصمیم­گیری کنند. با توجه به اهمیت شناخت و تأثیر افشای اطلاعات مالی بر رفتار سرمایه‌گذاران و تمایلات آن­ها، سنجش اثر نسبت­های مالی در مؤلفه‌های مالی رفتاری بسیار حائز اهمیت است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین اطلاعات حسابداری و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران و همچنین بررسی تأثیر توانایی مدیران بر این رابطه بوده است. بر اساس نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ها، مشاهده شده است که از بین نسبت­های مالی نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام، نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم با رفتار و عملکرد معاملاتی سهام رابطه معنادار داشته­اند. این نتیجه نیز به‌طور مشابه با نتایج حاصل از پژوهش خیاط بهبهان و حیاط بهبهان (1397)؛ بهار مقدم و جوکار (1397)؛ وقفی و کامران راد (1399)؛ مشایخ و همکاران (1402)؛ زئو و نیو (2016)؛ هاپ و همکاران (2016)؛ وانگ و همکاران (2019)؛ کیم و همکاران (2019)؛ السمدی (2022) و اسد و همکاران (2023)  همسو می­باشد. با توجه به ارتباط معنادار بین نسبت‌های مالی (نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص، نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام، نسبت کل بدهی­ها به‌کل دارایی­ها، نسبت بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم) و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران پیشنهاد می‌شود، در تحلیل بنیادی در سطح شرکت­ها به این متغیرها و نسبت­های مالی توجه شود. از طرفی استفاده از دارایی­ها در جهت ایجاد بازدهی بیشتر و ایجاد سودآوری نشان داده که عملکرد و رفتار معاملاتی سرمایه­گذاران افزایش می­یابد؛ بنابراین پیشنهاد می­شود در تحلیل­های بنیادی به گستردگی فعالیت­های شرکت­ها و کیفیت استفاده از دارایی­ها در جهت ایجاد سودآوری و فعالیت­های سودآور بیشتر توجه گردد. از طرفی پیشنهاد می‌گردد رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران با استفاده از نسبت‌های مالی سنتی و نوین (ارزش‌آفرینی) توأمان مورد مطالعه و مقایسه قرار گیرد. همچنین یافته­های دیگر پژوهش نشان داده است که در شرکت­هایی که تأمین مالی اهرمی آن­ها از طریق بدهی­های بلندمدت بیشتر (کمتر) بوده است، تمایل به رفتارهای معاملاتی سرمایه­گذاری در آن­ها کمتر (بیشتر) بوده است؛ در نتیجه به گروه­های ذینفع پیشنهاد می­شود در بررسی تصمیمات سرمایه­گذاری شرکت­ها این عوامل را به طور دقیق ارزیابی نمایند و با پرهیز از مشکلات نمایندگی تصمیمات مهمی در بخش سرمایه­گذاری و تأمین مالی اتخاذ نمایند. همچنین به مدیران شرکت­ها توصیه می­شود به چیدمان اجزای ساختار تأمین مالی به طور عام و ساختار سررسید بدهی­ها به طور خاص توجه نمایند و در تصمیمات خود فقط به بازده کوتاه­مدت و سود هر سهم توجه ننمایند و با شناخت عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری بین انتظارات مختلف سرمایه­گذاران و فرصت­های سرمایه­گذاری مطلوب شرکت، تعامل برقرار نمایند. از طرفی یکی از مشکلاتی که در استفاده از نسبت‌های مالی برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌ها وجود دارد این است که هر مجموعه نسبت‌های مالی یک بعد ویژه را ارزیابی می‌کند، به‌گونه‌ای که دسته‌ای از این نسبت‌ها، توانایی نقدینگی سازمان را اندازه‌گیری می‌کند، گروهی توانایی سودآوری سازمان را ارزیابی می‌کند، بخشی دیگر توانایی رشد شرکت را مشخص می‌نماید؛ بنابراین به سرمایه‌گذاران توصیه می­گردد ضمن آموزش­های لازم جهت فعالیت در بازار سرمایه و با اتکا به اطلاعات مالی به سایر نسبت­های مالی در اتخاذ تصمیمات خود نیز توجه نمایند.

از طرفی نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که توانایی مدیران بر رابطه بین نسبت­های مالی (نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت سود ناخالص و نسبت سود هر سهم) و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه‌گذاران اثر معناداری داشته است. این نتیجه به‌طور مشابه با نتایج حاصل از پژوهش خوشکار و همکاران (1400)؛ ظاهری عبده­وند و همکاران (1400)؛ یادگاری و همکاران (1402)؛ فیل سرائی (1402)؛ فان و همکاران (2020)؛ چن و همکاران (2021) و کینگ تینگ و همکاران (2021) همسو بوده است. درواقع نتایج نشان داده که توانایی مدیران از طریق تأثیر بر کیفیت اطلاعات حسابداری، تصمیمات سرمایه­گذاری را بهبود و بر رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران اثر معنادار دارد. توانایی مدیران منجر به تغییرات مساعد در عملکرد شرکت از طریق بهبود نسبت­های جاری، آنی، بازده دارایی­ها و نسبت سود هر سهم خواهد شد. این انتظار وجود خواهد داشت که مدیریت توانمند انگیزه­ها و فرصت­های بیشتری برای ایجاد سودآوری و درنهایت بیش­سرمایه‌گذاری داشته باشند. با اتکا به نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد می­شود که سهامداران عمده و اعضای هیئت‌مدیره سازوکارهای نظارتی بیشتری را برای مدیران توانمندتر اتخاذ نمایند. همچنین با توجه به تأکید نتایج بر توانایی مدیران به قانون­گذاران ازجمله سازمان بورس اوراق بهادار پیشنهاد می­شود که با ارائه دیتابیسی از اطلاعات مدیریت و توانایی­های مدیران و رتبه­بندی گزارش­های مالی شرکت­ها براساس معیارهای توانایی مدیران و با اتخاذ سیاست­ها و راهکارهای عملی در راستای ایجاد شفافیت و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، زمینۀ استفاده از این اطلاعات برای سرمایه‌گذاران و مدیران در بورس اوراق بهادار تهران فراهم شود. بر این اساس اهمیت تحلیل اطلاعات توانایی مدیران شرکت‌ها به‌عنوان یکی از اجزای دارایی‌های نامشهود به همراه نسبت‌های مالی، بیش‌ازپیش مشخص‌شده و می‌تواند به همراه سایر اطلاعات حسابداری به استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی عرضه شود. باتوجه به نتایج حاضر به مدیران شرکت­ها پیشنهاد می­شود در سنجش اطلاعات مدیران، سابقه و توانایی آن­ها را نیز مد نظر قرار دهند. همچنین پیشنهاد می­شود برای تحلیل کامل رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران، سایر ویژگی­های رفتاری آن­ها مانند بیش اطمینانی مدیران، ویژگی­های شخصیتی و دانش مدیریتی و ... به کار گرفته شود. از طرفی پژوهشگران می­توانند در پژوهش­های آتی با تحلیل مجموع اطلاعات نسبت‌های مالی شرکت‌ها و سایر مدل­های شخصیتی مدیران، رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران را بررسی کنند و به مقایسه رفتار و عملکرد سرمایه­گذاران حقوقی در مقایسه با سرمایه­گذاران حقیقی با توجه به تفاوت­های احتمالی شخصیتی آنان بپردازند. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر، سرمایه‌گذاران می‌توانند با تحلیل مجموع اطلاعات نسبت‌های مالی شرکت‌ها شامل نسبت‌های نوین و سنتی نقدینگی، نسبت‌های سودآوری، نسبت­های فعالیت، نسبت‌های اهرمی، معیارهای چشم‌انداز شرکت، معیارهای رشد و ارزش‌افزوده اقتصادی به همراه اطلاعات مرتبط با توانایی مدیران، رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران را تحت شرایط جدیدی مورد بررس قرار دهند؛ لذا در تحقیقات آتی به‌منظور هرچه غنی شدن ادبیات توانایی مدیران رابطه این متغیر با دیگر متغیرهای مالی و حسابداری موردبررسی قرار گیرد. به‌منظور پژوهش­های آتی، تأثیر ویژگی­های هیئت‌مدیره، میزان سهام در تملک مدیران، مالکیت غالب سهامداران، و سایر ویژگی­های شخصیتی مدیریتی بر احساسات سرمایه‌گذاران و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران، بررسی تأثیر توانایی مدیریت بر رابطه احساسات سرمایه­گذاران و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران، بررسی تأثیر افشای اطلاعات حسابداری تورمی بر رابطه بین احساسات سرمایه‌گذاران و بازده غیرعادی سهام و همچنین اهمیت و نقش تحلیل حاکمیت شرکتی و افشای سرمایه فکری بر رابطه بین اطلاعات حسابداری و رفتار و عملکرد معاملاتی سرمایه­گذاران را مدنظر قرار داد. از محدودیت‌های پژوهش حاضر می­توان به ویژگی خاص پژوهش‌های نیمه تجربی اشاره نمود که در حوزه حسابداری متداول است. به‌بیان‌دیگر، تأثیر متغیرهای دیگری (همچون شرایط سیاسی و نرخ تورم) که کنترل آن‌ها خارج از دسترس محقق است و امکان تأثیرگذاری آن‌ها بر نتایج پژوهش منتفی نیست؛ درنتیجه، از یافته‌های پژوهش حاضر می­بایست با توجه به این شرایط استفاده گردد. از طرفی محدودیت‌های اعمال‌شده برای انتخاب نمونه آماری از بین اعضای جامعه آماری، تعمیم نتایج پژوهش به آن گروه از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران که دارای ویژگی‌های متفاوتی با نمونه موردنظر هستند (شامل شرکت‌های مالی، سرمایه‌گذاری و بانک‌ها) را دشوار می‌سازد.

 

 

 

 

 

[1] گروه حسابداری، دانشگاه غیرانتفاعی کبیر غرب، کرمانشاه، ایران، [e-mail]

[2]  گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران، (نویسنده مسئول)، [e-mail]

[3]  گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران، [e-mail]

[4]  گروه حسابداری،  دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران، dellavari@razi..ac.ir

[5] Wang & Chen

[6] Zhu & Niu

[7] Hope et al

[8] Yang et al

[9] Soon Kim

[10] Phan et al

[11] Kiong Ting et al

[12] Chen et al

[13] Alsmady

[14] Assad et al

[15] Demerjian et al

مراجع

فهرست منابع

• احمدی، موسی، ناصر علی یدالله­زادة طبری و حنانه طبری، (1389)، "تأثیر نوسانات تولیدی بخش­های اقتصادی بر سرمایه­گذاری در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه مطالعات کمّی در مدیریت، 1 (3)، صص 83-113.
• امری اسرمی، محمد، فاطمه جلالی و فهیمه کاظمی حاجی، (1402)، "اثر قدرت و دانش مالی مدیرعامل بر رابطه بین ریسک سازمانی و عملکرد شرکت"،قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری و حسابرسی، 2 (7)، صص 67-86.
• آسیابی اقدم، لیلا، اشکان رحیم زاده، نعمت فلیحی و یدالله رجایی، (1400)، "انتخاب سبد دارایی سهام مبتنی بر روش‌ اقتصاد رفتاری (مورد مطالعه بازار بورس تهران)"، فصلنامه اقتصاد مالی، 15 (55)، صص 155-190.
• بهار مقدم، مهدی و حسین جوکار، (1397)، "بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و عدم اطمینان اطلاعاتی بر تمایلات سرمایه­گذاران"، بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 25 (1)، صص 21-50.
• ثقفی، علی و مصطفی عرب مازاریزدی، (1389)، "کیفیت گزارشگری مالی و ناکارایی سرمایه­گذاری"، مجله پژوهش­های حسابداری، 2 (4)، صص 1-20.
• حسین پور، حمزه و علی باغبانی، (1400)، "بررسی رابطه بین افشای جباری و اختیاری با عدم تقارن اطلاعاتی"، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری"، 83 (10)، صص 1368- 1384.
• حسینی، سید علی و فاطمه مرشدی، (1398)، "تأثیر احساسات سرمایه‌گذاران بر پویایی معاملات بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 11 (44)، صص 1-22.
• خوشکار، فرزین، اسماعیل نیک نفس و سودا جاهدی، (1400)، "توانایی مدیریت، کیفیت کنترل داخلی و کارایی سرمایه‌گذاری"،چشم انداز حسابداری و مدیریت، 4 (53)، صص  17-30.
• خیاط بهبهان، زهرا و بهاره خیاط بهبهان، (1397)، "بررسی رابطه بین شفاف­سازی اطلاعات حسابداری و رفتار سرمایه­گذاران در شرکت­های صنعتی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران"، ماهنامه آفاق علوم انسانی، 23، صص 47-63.
• ستایش، محمد حسین و میلاد رحیمی، (1402)، "تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و سیاست پولی بر پیش­بینی ورشکستگی"،قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری و حسابرسی، 2 (5)، صص 1-38.
• سینایی، حسنعلی و عبدالله داودی، (1388)، "بررسی رابطة ‏شفاف‏‌سازی اطلاعات مالی و رفتار سرمایه‏گذاران در بورس اوراق بهادار تهران"، تحقیقات مالی، 11 (27)، صص 43-60.
• ظاهری عبده‌وند، سمیه، عبدالکریم مقدم و علی تامرادی، (1400)، "تأثیر قدرت مدیرعامل بر رابطة بین معاملات مدیریتی و کیفیت گزارشگری مالی"،نشریه پژوهش های حسابداری مالی، 13 (1)، صص 87-108.
• عرفانیان، اسلام، محمدحسین رنجبر و بیژن عابدینی، (1395)، "بررسی رابطه بین اطلاعات حسابداری و ریسک سیستماتیک سهام عادی شرکت­های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران"، کنفرانس بین‌المللی در علم و تکنولوژی، استانبول، ترکیه، صص 1-24.
• فروغی، داریوش و امین ساکیانی، (1395)، "تأثیر توانایی مدیریتی بر کارایی سرمایه­گذاری"، پژوهش حسابداری، 6 (3)، صص 97-116.
• فیل سرائی، مهدی، (1402)، "کارایی مدیریت، تأخیر در تعدیل قیمت سهام و کارایی اطلاعاتی قیمت سهام"، قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری و حسابرسی، 2 (7)، صص 43-66. 
• کامیابی، یحیی و امیر جوادی نیا، (1400)، "بررسی اثر تعدیل‌کننده توانایی مدیریت بر رابطه بین احساسات سرمایه‌گذاران و محافظه‌کاری حسابداری"،بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 28 (1)، صص 102-134.
• محسنی، عبدالرضا و راضیه ره نورد، (1397)، "چگونه حالت ارزیابی سیستم اطلاعات حسابداری و چارچوب سنجش بر قضاوت­های عملکرد (زیست) محیطی تاثیر می گذارد"،چشم انداز حسابداری و مدیریت، 1 (1)، صص 90-100.
• مشایخ، شهناز، منا پارسایی و پریا عسکرزاده، (1402)، "رابطه کیفیت اطلاعات حسابداری و سرمایه‌گذاری حقوقی بر کارایی سرمایه‌گذاری در بانک‌های عضو بازار سرمایه ایران"،قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری و حسابرسی، 2(5)، صص 59-86.
• مهرانی، کیارش و مهدی معدنچی زاج، (1397)، "آزمون اثر احساسات و الگوی رفتار معاملات سرمایه­گذاران بر بازده مازاد سهام در بورس اوراق بهادار تهران"، راهبرد مدیریت مالی، 6 (21)، صص 131-158.
• نیکبخت، محمدرضا و علی قاسمی، (1397)، "تأثیر توانایی مدیریت بر رقابت در بازار محصول"، پژوهش­های‌ حسابداری ‌مالی ‌و ‌حسابرسی، 10 (40)، صص 137-146.
• وقفی، سید حسام و صدیقه کامران راد، (1399)، "تحلیل معیارهای مدیریت کیفیت اطلاعات در شرکت‎های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مدیریت اطلاعات، 6 (2)، صص 226-249.
• یادگاری، سعید، صدیقه قرشی و احسان رجایی زاده هرندی، (1402)، "تأثیر کیفیت کنترل داخلی بر رابطه بین توانایی مدیریت و کارایی سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران"،نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، 7 (24)، صص 43-60.
• یوسفی، راحله و ابوالفضل شهرآبادی، (1386)، "بررسی و آزمون رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار"، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، 2، صص 57-64.