مسئولیت بین المللی دولت‏ها و سازمان‏های غیردولتی؛ مبانی فقهی و چالش‏های سیاسی

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 4، شماره 3(پیاپی 15)، تیر 1403، صفحه 35-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهسا فهیمی آزاد¹؛ سهیل سهیلی نجف آباد^{* 2}؛ محسن دیانت³

¹دانشجوی دکترای تخصصی رشته حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. [e-mail]

²استادیارگروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. (نویسنده مسئول). [e-mail]

³دانشیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. [e-mail]

چکیده

حفظ هنجارها و قواعد حقوق بین الملل و تضمین تعهدات کنشگران در سطح بین‏المللی و تأمین حقوق شهروندی افراد در سطح داخلی، مستلزم پیش بینی نظام مسئولیت بین‏المللی برای کنشگران مورد اشاره است که به طور اختصار میتوان آنها را مشتمل بر دولت‏ها و سازمان‏های غیردولتی دانست. در این پژوهش، به شیوه توصیفی - تحلیلی و با استناد به داده‏های کتابخانه‏ای، نخست به واکاویِ مبانی فقهی مسئولیت بین‏المللی دولت‏ها و سازمان‏های غیردولتی پرداخته‏ایم و در گام بعدی، چالش‏های سیاسیِ پیش روی آن، مورد مطالعه و تبیین قرار گرفته است. یافته‏های پژوهش موید آن است که با وجود عدم سابقه موضوع در فقه، از قواعد فقهی متعددی میتوان به مثابه مبنا درجهت توجیه مسئولیت بین‏المللی دولت‏ها و سازمان‏های غیردولتی بهره جست که قاعده نفی عسر و حرج، قاعده حرمت اعانه بر اثم و قاعده لاضرر از مهمترین آنهاست. با وجود این، چالش های سیاسی متعددی پیش روی مسئولیت بین‏المللی دولت‏ها و سازمان‏های غیردولتی وجود دارند. منفعت طلبی دولت‏ها، مدخلیت آنها در ایجاد قواعد بین‌المللی و همچنین تأثیر ملاحظات سیاسی در تعیین قضات محاکم بین المللی از شاخص ترین چالش‏های سیاسی پیش گفته است.  

کلیدواژه‌ها

چالش سیاسی؛ دولت؛ سازمان غیردولتی؛ مبانی فقهی؛ مسئولیت بین‏المللی

مراجع