شناسایی وضعیت موجود و اعتبارسنجی چارچوب بکارگیری تخیل در برنامه آموزش فلسفه دانش آموزان

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1402، صفحه 458-441   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه سادات نجم‌‌الهدی¹؛ یحیی قائدی^{* 2}؛ صادق رضایی³

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، واحد تهران، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت موجود و اعتبارسنجی چارچوب بکارگیری تخیل در برنامه آموزش فلسفه دانش آموزان انجام شد.
روش: پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی-کاربردی و همچنین، به لحاظ نوع داده­ ها، از نوع کیفی بود. جامعه آماری پژوهش خبرگان دانشگاهی بودند. روایی فرم مصاحبه به صورت روایی محتوایی توسط 30 نفر از متخصصان رشته مدیریت آموزشی با استفاده از نظرات اساتید راهنما و روایی سازه (تحلیل عاملی تاییدی) مورد تایید قرار گرفت. پس از دریافت و جمع آوری داده ها در مورد متغیرهای مورد نظر نسبت به نظم، دسته بندی و کدگذاری پاسخ ها و شناخت مولفه های تخیل در برنامه آموزش فلسفه برای دانش آموزان از طریق استنتاج از مفاهیم و مضامین مرتبط و بررسی شده، اقدام شد که در نهایت ابعاد و مولفه های تخیل در برنامه آموزش فلسفه به دانش آموزان نیز احصا گردید. برای ارزیابی روایی این پژوهش کیفی از چهار معیار قابل قبول بودن، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تایید پذیری استفاده شد.
یافته ها: سطح معناداری در هر مولفه (بغیر از مولفه‌های آموزشی و فناورانه) کمتر از 0.05 می­باشد، بنابراین فرض صفر با 95 درصد اطمینان برای این مولفه‌ها رد و فرض پژوهش تأیید می‌شود. به عبارت دیگر، وضعیت این مولفه‌ها در حد مطلوب (با توجه به اختلاف میانگین که اعدادی مثبت هستند) ارزیابی شد.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج، جایگاه تخیل در اهداف فلسفه برای دانش آموزان شامل  جایگاههای فردی، اجتماعی و آموزشی است و لازم است در مقوله اهداف به بازسازی الگوهای ذهنی توسط دانش آموزان و همچنین تفکر انتقادی در ایشان توجه گردد.

کلیدواژه‌ها

اعتبارسنجی؛ تخیل؛ آموزش فلسفه

مراجع

احمدی  زمانی، زهرا. گودرزی، اکرم و دیالومه، نیکو. (1398). مرور سیستماتیک عوامل مؤثر بر مسئولیت پذیری دانش­آموزان با تأکید بر نقش مدرسه، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 7(3): 78-47

برنجکار، میلاد. احقر، قدسی و انصاریان، فهمیه. (1397). اثربخشی آموزش فلسفه به دانش آموزان بر راهبردهای یادگیری دانش‌آموزان و پایداری آن در طول زمان، تفکر و کودک، 9(1): 94-73

بحرینی زاده، آناهیتا. سیف نراقی، مریم و نادری، عزت‌الله. (1395). طراحی و اعتباربخشی الگوی مطلوب برنامه درسی با تأکید بر پرورش ذهنیت فلسفی دانش‌آموزان در درس ریاضی دبستان، رهبری و مدیریت آموزشی،10(4): 46-31

برهمن، مریم و خدابخشی صادق‌آبادی، فاطمه. (1396). آموزش فلسفه به دانش آموزان، مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 9 (2): 104-90

جمیلی، میلاد. (1400). بررسی مفهوم تخیل و تبیین جایگاه آن در برنامه درسی، هفتمین کنفرانس بین المللی دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران، تهران.

حسینی امین، حسین. کهنوجی، مرضیه و ایران نژاد، سید جواد. (1397). تأثیر آموزش فلسفه به دانش آموزان بر رفتار اجتماعی دانش آموزان پسر پایه های پنجم و ششم ابتدایی شهر سرچشمه، مجله سلامت جامعه، 12(1): 48-41

حسینی، عبدالله. اشکوری، عدنان و مجیدی، نفیسه. (1399). اثربخشی آموزش مبتنی بر بازی بر میزان یادگیری و انگیزه دانش‌آموزان در زبان عربی، جستارهای زبانی، 11(2): 56-23

رحمت زهی، خدانظر و کیخایی، اکرم (1397). نقش بازی در آموزش فلسفه به دانش آموزان، کنفرانس ملی دستاوردهای نوین جهان در تعلیم و تربیت، روانشناسی، حقوق و مطالعات فرهنگی - اجتماعی، خوی.

رضایی، شهلا. بیگلری، فائزه و دژداری، زهرا. (1401). بررسی خیال پردازی و تأثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی دانش آموزان و روند تحصیلی آن‌ها، رهیافت‌های نوین در مطالعات اسلامی، 4 (3): 434- 421.

زارعی زوارکی، اسماعیل. کبیری، علی‌اکبر. قائدی، یحیی. دلاور، علی و نیلی، محمدرضا. (1401). اثربخشی آموزش مبتنی بر «مدل به‌کارگیری فناوری در برنامه فلسفه برای دانش آموزان» بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان بااستعداد دوره دوم ابتدایی، تفکر و کودک. مقاله آماده انتشار.

سیاح، علی. مصطفوی، شمس الملوک و داوری، رضا. (1400). فارابی و نقش تخیل در تحصیل سعادت، حکمت معاصر، 12(2): 218-189.

عابدی، منیره. نوروزی، رضاعلی. مهرابی، حسینعلی و حیدری، محمد حسین. (1398). شناسایی مؤلفه‌های فلسفه برای دانش آموزان در آموزه‌های امام علی علیه السلام. تربیت اسلامی، 14(2): 137-115

کنعانی، ستاره. نوریان، محمد. نوروزی، داریوش و عبایی، محمود. (1400). تأثیر برنامه درسی فلسفه برای دانش آموزان بر رشد خلاقیت دانش‌آموزان، تفکر و کودک، 12(1): 230-203

ماهری، ساناز. عراقیه، علیرضا. قائدی، یحیی. مهدی زاده، امیرحسین و سوسهابی، پری. (1400). بررسی شناسایی چالش‌های آموزش فلسفه برای دانش آموزان از نظر مربیان پیش‌دبستانی (یک مطالعه پدیدارشناسانه)، تفکر و کودک، 12(1)، 287-259

واحدی، مهدی و کبیری، علی‌اکبر. (1401)، اثربخشی برنامه فلسفه برای دانش آموزان با غنی‌سازی فناوری بر شاد زیستی و نشخوار فکری دانش آموزان دختر بی‌سرپرست و بد سرپرست، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 12 (3): 193-162

هوشمندی، فاطمه. شمشیری، بابک و اب روشن، حسن. (1400). تأثیر برنامة آموزش فلسفه برای دانش آموزان بر مهارت پرسشگری در درس علوم (مورد مطالعه: دانش‌آموزان پایة اول دورة ابتدایی)، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 22: 192-172

نجفی، حسن و جعفری، رضا. (1398). آموزش فلسفه به کوکان و نوجوانان؛ چالش‌های کنونی و طرح راهکارهایی برای آینده، رشد آموزش قران، 27 (1): 58-54

نقیب زاده، میر عبدالحسین. (1394). نگاهی به فلسفه آموزش‌ و پرورش، تهران: طهوری.

مهرمحمدی، محمود (1389 .(بازشناسی مفهوم و تبیین جایگاه تخیل در برنامه های درسی و آموزش با تأکید بر دوره ابتدائی، مطالعات تربیتی و روان شناسی، 11 (1):20 -5.

Alavitabar, H., & Mohebbati, M. (2012). Meaning of Life from Dostoevsky's Perspective, Philosophy of Religion Research, 10(1): 125-150.

de Araujo, M. D. (2022). Imagination as Spiritual Power: Imagination in IBN SINA (AVICENA). Diálogos com a Arte-Revista de Arte, Cultura e Educação, 131: 1-21.

Del Prete, A. (2021). Descartes et la fabrique du monde: Le problème cosmologique de Copernic à Descartes, written by Édouard Mehl. Early Science and Medicine, 26(4): 404-408.

Drane R, Higham R. (2022). From polite agreement to passionate uncertainty:‘Turning towards difference’in Philosophy for Students (P4C) Lessons, In Unleashing Students's Voices in New Democratic Primary Education (pp. 160-175). Routledge.

Figueiredo F F. (2022). On the theoretical foundations of the ‘Philosophy for Students’programme, Journal of Philosophy of Education, 12 (1): 125-140.

Franzini Tibaldeo R. (2022). Homo Pictor: A Philosophical Enquiry into the Origins of Human Thinking. In Thinking (pp. 95-109). Springer, Cham.

Gustavo, P. (2018). Practical imagination as enabling practical rationality, Revista de Filosofía y Teología, 39: 110 131.

HACIOĞLU, Y., & GÜLHAN, F. (2021). The effects of STEM education on the students’ critical thinking skills and STEM perceptions, Journal of Education in Science Environment and Health, 7(2): 139-155.

Hart, C., Da Costa, C., D'Souza, D., Kimpton, A., & Ljbusic, J. (2021). Exploring higher education students’ critical thinking skills through content analysis, Thinking skills and creativity, 41: 100877.

Hext, K. (2022). The Moment and the Aesthetic Imagination, In Walter Pater (pp. 146-164). Edinburgh University Press.

Lam C M. (2021). The impact of Philosophy for Students on teachers’ professional development, Teachers and Teaching, 27(7): 642-655.

Lipman M. (2017). The Institute for the Advancement of Philosophy for Students (IAPC) program, In History, Theory and Practice of Philosophy for Students (pp. 3-11). Routledge.

Tsarava K, Moeller K, Román-González M, Golle J, Leifheit L, Butz M V, Ninaus M. (2022). A cognitive definition of computational thinking in primary education, Computers & Education, 179: 104425.

Uğraş T, Rızvanoğlu K, Gülseçen S. (2022). New co-design techniques for digital game narrative design with students, International Journal of Child-Computer Interaction, 31: 100441.

Umbrello, S. (2020). Imaginative value sensitive design: Using moral imagination theory to inform responsible technology design, Science and Engineering Ethics, 26(2): 575-595.

Von Wright M. (2021). Imagination and Education, In Oxford Research Encyclopedia of Education

Wang B, Ginns P, Mockler N. (2022). Sequencing tracing with imagination, Educational Psychology Review, 34(1): 421-449.

Wu C. (2022). Can Philosophy for Students improve critical thinking and attainment for Chinese secondary students?. In Making Your Doctoral Research Project Ambitious (pp. 117-128). Routledge.