بررسی زیباشناختی شعر مفتون امینی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 20، شماره 62، بهمن 1402، صفحه 53-74   

نوع مقاله: مقاله علمی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2023.1983062.1064

نویسندگان

علیرضا تایوغ¹؛ نجیبه هنرور^{* 2}؛ فرهاد فلاحت خواه²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خوی، ایران.

²گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خوی، ایران.

چکیده

زیبایی لازمة هنر است و با اعتقاد به اینکه شعر هم از اقسام هنر به شمار می­رود، نیازمند زیبایی است. عناصر و عوامل زیبایی شعر متعدّدند و هر شاعری در هر دوره­ای می­کوشد تا شعرش آراسته به همین عناصر زیبایی باشد. موضوع اصلی این پژوهش بررسی زیباشناسی شعری مفتون امینی است. در این پژوهش با پرداختن به مؤلّفه‌­های ­تصویرساز ابهام، کنایه، تشخیص، استعاره، حس‌آمیزی، متناقض‌­نما، تشبیه تصاویر زیبایی شعری مفتون تشریح شده است. وی با به کارگیری تمام شگردهای عناصر خیال­انگیز و با نگرشی نوین، شعر خود را از تصاویر تکراری شعر سنّتی رها کرده و با استفاده از صنایع بدیعی موفّق به خلق تصاویر بدیع و خلاّقانه شده است. در مجموعه­‌های «انارستان» و «فصل پنهان» زبان شاعر به سوی نوعی ابهام شاعرانه و ایهام و ایجاز حرکت می­‌کند. این پژوهش به روش کتابخانه‌­ای بوده و با استفاده از کتاب­‌ها، مقاله­‌ها و شبکه الکترونیکی مطالب گردآوری و مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

مفتون امینی؛ ابهام؛ استعاره؛ تشخیص؛ کنایه

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

الف: کتابنامه

1. آل احمد، جلال، (1337)، ارزیابی شتابزده، چ اوّل، تهران: فردوس.
2. امینی، مفتون، (1344)، کولاک، چاپ اوّل، تبریز: شمس.
3. _______، (1389)، از پرسة خیال در اطراف وقت سبز، چ اوّل، تهران: امرود.
4. _______، (1379)، گزیدة ادبیّات معاصر، (مجموعه شعر)، چ اوّل، تهران: کتاب نیستان.
5. _______، (1383)، عصرانه در باغ رصدخانه، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
6. _______، (1385)، من وخزان و تو، چاپ اوّل، تهران: امرود.
7. _______، (1376)، یک تاکستان احتمال، تهران: نگاه.
8. _______، (1370)، فصل پنهان، گزینه اشعار، چ اوّل. تهران: مرغ آمین.
9. انوشه، حسن، (1376)، فرهنگنامة ادبی فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
10. پورنامداریان، تقی، (1375)، سفر در مه، تهران: علمی و فرهنگی.
11. براهنی، رضا، (1371)، طلا در مس، چاپ اوّل، تهران: نویسنده.
12. چناری، عبدالامیر، (1374)، متناقض نمایی در شعر فارسی، تهران: فروزان روز.
13. حق‌شناس، علی‌محمّد، (1370)، مقالات ادبی- زبان شناختی، تهران: نیلوفر.
14. داد، سیما، (1380)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید .
15. راستگو، محمّد، (1384)، هنر سخن‌آرایی فن بدیع، تهران: سمت.
16. روزت ای، (1371)، روانشناسی تخیّل، ترجمة دکتر اصغر الهی و پروانه میلانی، تهران: گوتنبرگ.
17. شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1368)، موسیقی شعر، تهران: آگاه.
18. ـــــــــــــــــــــــ ، (1378)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
19. ـــــــــــــــــــــــ ، (1382)، ادبیّات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمة حجت‌الله اصیل، چاپ دوم، تهران: نی.
20. شمیسا، سیروس، (1371)، بیان، چاپ دوم، تهران: فردوس.
21. ــــــــــــــ ، (1381)، بیان و معانی، چاپ هفتم، تهران: فردوس.
22. صبور، داریوش، (1378)، برکران بیکران، تهران: سخن.
23. فتوحی رود معجنی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن .
24. کادن، جی، ای، (1386)، فرهنگ ادبیّات و نقد، ترجمة کاظم فیروزمند، چاپ دوم، تهران: شادگان.
25. گلی، احمد، (1387)، معانی و بیان، تبریز: آیدین.
26. وهبه، مجدی، (1977)، معجم مصطلحات الأدب، لنبان: بیروت.
27. محبّتی، مهدی، (1380)، بدیع نو، هنر ساخت و آرایش سخن، تهران: سخن.

 

ب: مقالات:

1. باقی‌نژاد، عبّاس، (1397)، «مؤلّفه‌های شعر مفتون امینی»، نشریّة زبان و ادبیّات فارسی، بهار و تابستان، پیاپی237، صص: 21-35.
2. شیری، قهرمان، (1390) «اهمّیّت و انواع ابهام در پژوهش‌ها»، فنون ادبی»، (علمی پژوهشی) سال 3، شمارة 2 (پیاپی 5)، دانشگاه اصفهان، صص: 15–
3. داهیم، ربابه؛ حمزه‌لو، زهره؛ مصطفی‌پور، روزیتا و مقصد حق، رویا، (1397)، «تجلیل محتوای مسائل سیاسی در دو مجموعه شعری کولاک و فصل پنهان مقتون امینی»، دومین همایش بین‌المللی زبان و ادبیّات فارسی، شماره ملّی مقاله: 046-02، 21 صفحه، https://civilica.com/doc/902509/
4. مرادی اصل بارکوسرائی، (1391)، «بررسی سبک شناختی گزیده‌ای از اشعار مفتون امینی»، استاد راهنما: دکتر نعمت‌الله ایران‌زاد و دکتر شیرزاد طایفی؛ دانشکدة زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
5. صمدزاده، علی؛ بهنام، رسول، (1394)، «کنکاشی در پوشیده گویی‌های «مفتون امینی» به عنوان یکی از مختصات سبکی»، نخبگان علوم و مهندسی، ماه مهر، شمارة 7، صص: 12-1.
6. نیک بخت، سیّده‌حمیرا؛ اصغری پهاب محلّه، رقیه، (1392)، «بررسی تصویر در اشعار مفتون امینی»، همایش بین‌المللی انجمن تروج زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه زنجان.