زبان، متن، فرامتن و معنا در رمان بیوتن

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 20، شماره 62، بهمن 1402، صفحه 147-168   

نوع مقاله: مقاله علمی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2023.1993207.1079

نویسندگان

آذردخت خطیبی¹؛ رحیم طاهر^{* 2}؛ رضا فهیمی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، ساوه، ایران.

²گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، ساوه، ایران.

³گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ساوه، ایران.

چکیده

رمان بلند بیوتن را با توجّه به نشانه­‌هایی که به طور کلّی بر پسامدرنیسم دلالت دارد، می­توان یک رمان بلند پس ت­مدرن تلقّی کرد. پسامدرن، اگرچه به لحاظ تاریخی پس از مدرن و برای پاسخگویی به برخی از مدعاهای محقّق نشدۀ آن، به میدان آمد؛ ویژگی­‌هایی دارد که آن را از مدرنیسم متمایز می‌سازد. در رمان بیوتن که بر تقابل سنّت و مدرنیته بنا شد. شاهد حس و عاطفۀ نه­ چندان منسجم ارمیا، شخصیّت اصلی داستان، هستیم. از رهگذر پندار و کردار اوست که از درهم­ریختگی اوضاع و پراکندگی اندیشۀ انسان پست‎مدرن، سطح‌­نگری‌­های او، تغییر نظام­‌های ارزشی جامعه، پرهیز از هر آن چه انسجام، قطعیّت و معنای مشخّصی دارد آگاه می­شویم. داده‌های این پژوهش، با استفاده از روش کتابخانه‌­ای گرد­آمده است. دستاورد این پژوهش گویای این است که در رمان بیوتن، زبان در آفرینش معناهای تازه نقش اساسی دارد. گذشته از اینکه این معناها ممکن است به چیزهای ساده، سطحی و حتّی مبتذل باز گردد، زبان در این آفرینش‌ها نقش خود را به درستی ایفا و به انتقال بسیاری از معناها کمک می‌کند. همچنین امیرخانی در این رمان، بازی‌های زبانی بسیاری دارد و از رهگذر این بازی‌ها معناهایی را می‌آفریند که بیانگر واقعیّت‌های اجتماعی و سیاسی دو دیدگاه متقابل سنّتی و مدرن است.

کلیدواژه‌ها

بیوتن؛ کلان روایت؛ فرامتن؛ زبان؛ معنا

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

الف) کتابنامه

1. آریان­پور، امیرحسین، (1375)، فرویدیسم، چاپ دوم، تهران: جیبی.
2. آلن، گراهام، (1380)، بینامتنیّت، ترجمة پیام یزدان­جو، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
3. احمدی، بابک، (1370)، ساختار و تأویل متن، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
4. اکو، اومبرتو، (1379)، پسامدرنیسم، طنز، اثر لذّت­بخش، در کتاب «ادبیّات پسامدرن»، گزینش و ترجمه­ پیام یزدان­جو، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
5. امیرخانی، رضا، (1399)، بیوتن، چاپ شانزدهم، تهران: علم.
6. پاینده، حسین، (1392)، گشودن رمان، چاپ اوّل، تهران: نیلوفر.
7. تورات، عهد عتیق، (1987م)، ترجمه انجمن کتاب مقدّس، چاپ دوم، تهران: افست.
8. توکلّی، حمیدرضا، (1389)، بوطیقای روایت در مثنوی، چاپ اوّل، تهران: مروارید.
9. ساپیر، ادوارد، (1376)، زبان، درآمدی بر مطالعه­ سخن­گفتن، ترجمة‌ محمّدعلی حق­شناس، چاپ اوّل، تهران: سروش.
10. شمیسا، سیروس، (1391)، مکتب­های ادبی، چاپ دوم، تهران: قطره.
11. صفوی، کوروش، (1376)، پست­مدرنیسم در دانش‌نامه ادب فارسی، به سرپرستی حسن انوشه، چاپ اوّل، تهران: ارشاد اسلامی.
12. ضیمران، محمّد، (1381)، اندیشه­های فلسفی در پایان هزاره­ دوم، گفت­وگو، چاپ اوّل، تهران: هرمس.
13. قنادان، رضا، (1395)، جای خالی معنا، مدرنیسم و پسامدرنیسم، چاپ اوّل، تهران: مهرویستا.
14. کالر، جاناتان، (1382)، نظریّه­ ادبی، ترجمة‌ فرزانه طاهری، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
15. گیرو، پیر، (1380)، نشانه­شناسی، ترجمة‌ محمّد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.
16. لاج، دیوید، (1392)، هنر داستان­نویسی، ترجمة‌ رضا رضایی، چاپ سوم، تهران: نی.
17. مکاریک، ایرناریما، (1384)، دانشنامه­ نظریّه­های ادبی معاصر، ترجمة‌ مهران مهاجر و محمّد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.

 

ب) مقالات

1. شکریان، محمّدجواد و همکاران، (1395)، «استفاده از مؤلّفه‌ها‌ی فراداستانی در داستان کوتاه «مرثیه‌ای برای ژاله و قاتلش» نوشته ابوتراب خسروی»، پژوهشی در ادبیّات معاصر جهان، دورة 21، شمارة 1، پیاپی 1، صص: 59-74.
2. عبّاسی صاحبی، ربابه و همکاران، (1400)، «بررسی تقابل مفهومی در مثنوی مولوی (با تکیه بر حواس ظاهری و باطنی) بر ‌اساس نظریّة انسان‌شناسی کلود لوی ‌استروس»، دوره 18، شماره 54، پیاپی، صص: 1-22.
3. هوروش، مونا، (1389)، «سیّاره‌ای خارج از مدار: نگاهی به پسامدرنیسم در رمان همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها»، پژوهش‌ها‌ی ادبیّات معاصر جهان، دورة 15، شمارة 58، صص: 149-167.