وجوه پنجگانه فرامتنیّت ژرار ژنت در رمان تنگسیرصادق چوبک

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 20، شماره 62، بهمن 1402، صفحه 169-184   

نوع مقاله: مقاله علمی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2023.2000125.1087

نویسندگان

علی کشاورز قدیمی¹؛ جواد طاهری^{* 2}؛ لیدا نامدار³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خدابنده، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خدابنده، ایران.

²گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، ابهر، ایران.

³گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خدابنده، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، خدابنده، ایران.

چکیده

فرادهش متنی (فرامتنیّت) مناسباتی است که متن را خواه به صورت آشکار و خواه به صورت پنهان، در ارتباط با دیگر متون قرار می‌دهد. فرامتنیت مورد نظر ژنت، سطح وسیع­تری از بینامتنیّت کریستیوایی است. کارکرد بینامتنیّت آن است که تصوّرات رابطه‌ای بودن، ارتباط بینابینی و وابستگی متقابل در حیات فرهنگی مدرن را برجسته می‌کند. واژۀ متن دال بر یک بافته، یک بافت درهم تنیده است و از این‌رو بینامتنیّت، وابسته به انگاره‌های شبکۀ توری، بافت، و جامه‌ای متنی درهم تنیده از تار و پود از پیش نوشته‌ها و از پیش خوانده‌هاست. بنابراین هر متنی معنای خود را از رابطۀ دیگر متون به‌دست می‌آورد که به شیوه‌های گوناگونی می‌تواند ترسیم شود. صادق چوبک؛ نویسنده‌ای خلاق و آشنا با اصول و تکنیک‌های نوین داستان‌نویسی آگاهانه و ناخودآگاه در رمان تنگسیر از شبکه‌های متنی پیچیده و مختلفی بهره برده است. هدف از پژوهش بررسی و تحلیل وجوه پنجگانه فرامتنیت ژنت در رمان تنگسیر صادق چوبک است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد از وجوه پنج‌گانه نظریۀ فرامتنیّت ژنت، پیرامتنیّت و زبرمتنیّت در رمان تنگسیر بسامد قوی‌تری داشته و از دیگر وجوه برجسته‌تر است.

کلیدواژه‌ها

نظریۀ ژنت؛ فرامتنیت؛ رمان تنگسیر؛ پیرامتنیّت؛ زبرمتنیت

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

الف- کتابنامه

1. آلن، گراهام، (1380)، بینامتنیّت، ترجمه پیام یزدانجو، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
2. اسکولز، رابرت، (1379)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ اوّل، تهران: آگه.
3. احمدی، بابک، (1370)، ساختار و تاویل متن، تهران: مرکز.
4. پوینده، محمد، (1373)، سودای مکالمه، خنده، آزادی: میخاییل باختین، تهران: آرست.
5. پرویزی، رسول، (1389)، شلوارهای وصله‌دار، چاپ اوّل، تهران: بهزاد .
6. پین، مایکل، (1379)، بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
7. ______ ، (1380)، لکان، دریدا، کریستوا، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
8. تودورف، تزوتان، (1377)، منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: مرکز.
9. چوبک، صادق، (1382)، تنگسیر، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
10. قنبریان، سکینه، (1390) ، شرق بنفشه (تحلیل ساختاری و محتوایی)، چاپ‌اوّل، تهران: فروزش.
11. محمودی، حسن، (1381)، نقد وتحلیل و گزیده داستان‌های صادق چوبک، چاپ دوم، تهران: روزگار.
12. نامور مطلق، بهمن، (1387)، در آمدی بر بینامتنیّت، نظریّه‌ها و کاربردها، چاپ اوّل، تهران: سخن.
13. نوریس، کریستوفر، (1380)، شالوده‌شکنی، مترجم پیام یزدانجو، چاپ اوّل، تهران: شیرازه.

 

ب- مقاله و پایان‌نامه

1. رجبی، زینب، (1398)، «تحلیل نگاره «یوسف و زلیخا» اثر کمال‌الدّین بهزاد براساس نظریّه ترامتنیت ژرار»، کیمیای هنر، شمارة 32، صص: 77-95.
2. سالمیان، غلامرضا، (1397)، «تحلیل و بررسی دلالت‌های ضمنی رمان تنگسیر»، زبان و ادبیّات فارسی(دانشگاه خوارزمی)، شمارة30، صص: 55-73.
3. غیاثوند، مهدی، (1392)، «سیمای تاویل در آیینه بینامتنیّت کریستوایی»، حکمت وفلسفه، سال9، شمارة 3، صص: 97-114.
4. نجّاریان، محمّدرضا، (1399)، «بررسی تطبیقی «تنگسیر» اثر چوبک و «پیرمرد و دریا» اثر همینگوی با تکیه بر مسألۀ خلاقیّت ادبی»، پانزدهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی.