بررسی ادله متعارض، از دیدگاه مشاهیر فقهای متاخر

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 4، شماره 4(پیاپی16)، مهر 1403، صفحه 95-113   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدیه عباچی¹؛ غلامحسن دلاور^{* 2}؛ محسن رزمی³

¹گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. [e-mail]

²استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]

³استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. [e-mail]

چکیده

تعارض ادله یکی از موضوعات بسیار مهمی می‏باشد که حتی در ارتباط با جایگاه آن نیز در علم اصول میان اصولیین اختلاف نظر وجود دارد. این موضوع در برهه‏های تاریخی مختلف مورد توجه اصولیین قرار داشته است. هدف مقاله بررسی این سوال است که روش مواجه با ادله متعارض از دیدگاه مشاهیر فقهای متاخر چگونه است؟ در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه‏ای به بررسی سوال مورد اشاره پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‏دهد که، دوره متاخر با ظهور شیخ انصاری، آخوند خراسانی و بزرگان دیگر، روش فقهاء به اوج کمال خود رسید و دقت و در مسائل اصولی در این دوره از امتیازات این دوره نسبت به دور قبلی می‏باشد و مسائل اصولی بسیار گسترده مدون مطرح می‏شدند. به‌طوری که محقق با مراجعه به چند کتاب اصلی، آراء اکثریت فقهاء را بدست می‏آورد. در این دوره شیخ انصاری اصول اهل سنت را بطور کلی از فقه، خارج نموده و در واقع اصولی تهی از اصول اهل سنت بوجود آورد. بهر حال مسائل بطور تمام و کمال در این دوره مطرح می‏شدند هر چند که نقطه آغازین آنها از قبل نهاده شده بود. دیدگاه‏های جدید با در نظر گرفتن متغیرهای جدید و نیازهای روز جامعه ارائه شد و در نتیجه، در جهت انطباق با فضای قانون‌گذاری و تئوری‏های جدید حکومت اسلامی از جمله تئوری ولایت فقیه حرکت نمود.

کلیدواژه‌ها

تعارض ادله؛ تطور؛ عرف؛ فقهای متاخر

مراجع