بررسی سیاست‌گذاری محیط‏زیست در برنامه‏های توسعه و قوانین جمهوری‌اسلامی ایران از سال 1360 تا 1400

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 5، شماره 2(پیاپی 18)، فروردین 1404، صفحه 65-89   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ایوب دهقان¹؛ حسن عیوض زاده^{* 2}؛ مالک ذوالقدر³

¹دانشجوی دکترای علوم سیاسی – سیاست‏گذاری عمومی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. [e-mail]

²استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران: (نویسنده مسئول): [e-mail]

³استادیارگروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. [e-mail]

چکیده

آثار نامطلوب فعالیت‏های اقتصادی وارد بر محیط زیست بر کسی پوشیده نیست و سبب تخریب جبران ناپذیر منابع زیست محیطی می‏شود. محیط زیست کشور ما نیز از گزند آسیب‏ها واقدامات زیان زنندۀ اقتصادی بخش‏های مختلف در امان نبوده و در معرض خطرها و صدمات جبران ناپذیر گوناگونی قرار دارد.  هدف این پژوهش با توجه به آثار و زیان‏های ناصواب وارد برفعالیت‏های اقتصادی آلاینده بر محیط زیست، بررسی راهکارها و روش‏های اقتصادی حفاظت از محیط زیست و تأثیر رقابتی بودن یا انحصاری بودن فعالیت‏های اقتصادی با تأکید بر نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران است. علاوه بر آن دین اسلام نیزقواعد خاص خود را درمورد شیوه درست تفکر درباره محیط زیست و پیوند با طبیعت را دارد.که در قران کریم نهفته هست و همگی برای رفتار با محیط و استفاده از آن دارای قواعد و اصول ویژه ای هستند. این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است و نگارنده به روش کتابخانه‏ای و تهیۀ فیش و مراجعه به قوانین و مقررات و مقالات متعدد اقدام به پژوهش کرده است. یافته‏ها نشان می‏دهد راهکارها و سازوکارهای در برنامه‏های توسعه اول تا ششم جهت حفاظت ازمحیط زیست جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. بنابراین این راهکارها در قوانین دین اسلام و برنامه‏ای توسعه و سایر قوانین و مقررات مقرر شده و دولت باید در چار چوب آن عمل کنند، اما دولت در الزام بخش خصوصی به رعایت مصوبات مذکور از نوعی توفیق نسبی برخوردار بوده، لکن در الزام واحدهای دولتی به رعایت قوانین و مقررات زیست محیطی به دلایل متعدد موفق نبوده است، چراکه از یک سو بیشتر صنایع بزرگ و مادر آلاینده، دولتی یا تحت مدیریت دولتی اند و از سوی دیگر دولت هم زمان مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست را نیز بر عهده دارد.

کلیدواژه‌ها

سیاستگذاری؛ محیط‌زیست؛ جمهوری‌اسلامی ایران؛ دین اسلام؛ قوانین توسعه

مراجع