دکترین مبانی فقهی و حقوقی موافقان اصل صلاحیت انحصاری دستگاه قضایی

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 5، شماره 3(پیاپی 19)، تیر 1404، صفحه 47-67   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

معصومه رضائی¹؛ زهرا فهرستی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری تخصصی، گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده‏ مسئول): [e-mail]

چکیده

صلاحیت انحصاری دستگاه قضایی، به‌عنوان یکی از اصول بنیادین در نظام حقوقی و فقهی، تضمین ‌کننده اجرای عدالت و حفظ نظم عمومی است. علاوه براین، اصل قضایی بودن مجازات‌ها بر لزوم کیفرشناسی و نظام‌مند بودن دادرسی کیفری تأکید دارد و با پذیرش برتری مقام قضایی، هرگونه اقدام خودسرانه را ممنوع می‌سازد.هدف مقاله حاضر بررسی دکترین و مبانی فقهی و حقوقی موافقان اصل صلاحیت انحصاری دستگاه قضایی می‏باشد که با ذکر دلایل ومستندات آنها ثابت شود رسیدگی به مجازات‏ها تنها در صلاحیت دستگاه قضایی می‏باشد .پژوهش حاضر به روش اسنادی از طریق مطالعه کتب فقهی حقوقی معتبر انجام و اطلاعات حاصله به روش توصیفی- تحلیلی مورد پردازش قرار گرفته است.
یافته‏های این پژوهش حاکی از آن است این تصور که خطاب‏های قرآن مجید وروایات در باره کیفر جرایمی چون سرقت، محاربه، قذف، زنا، بغی و .... عام است و آحاد مکلفان را در اجرای مجازات‏ها مورد خطاب قرار می‏دهد، نادرست است زیرا آیات وروایات مورد اشاره در مقام بیان اینکه مجازات‏ها توسط چه کسی اجرا شود نیست بلکه در مقام بیان میزان مجازات هایی جرایم مذکور می‏باشد. از دیر باز بسیاری از مفسران و فقها تصریح کرده اند که مخاطب این گونه آیات، وروایات حکام می‏باشند.
باید اظهار داشت با قائل شدن به نوعی حق اختصاص ولایت، تنها مقام صلاحیت‌دار قضایی حق تحقیق، دادرسی، تعیین و به تبع آن، اجرای مجازات را خواهد داشت همچنین با قائل شدن به برتری صلاحیت قضایی در تحقیق، دادرسی، تعیین و اجرای مجازات، حق اقدامات خودسرانه را از افراد فاقد صلاحیت ممنوع کرده است.

کلیدواژه‌ها

صلاحیت انحصاری؛ دستگاه قضایی؛ دیدگاه موافقین؛ مبانی فقهی؛ مبانی حقوقی

مراجع