تحلیل جامعه شناختی تئاتر و جایگاه ان در میان رسانه های جمعی ایران

فصلنامه فرهنگ ارتباطات(علمی و ترویجی )

مقاله 2، دوره 3، شماره 9، خرداد 1392، صفحه 19-51   

نویسندگان

تژا میر فخرایی¹؛ منا رجبیه فرد²

¹استاد یار دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکز

²دانش اموخته کارشناسی ارشد علوم ارتباطات واحد تهران مرکز

چکیده

در این مقاله ضمن بررسی و تحلیل ماهیت تئاتر، به موضوع جایگاه و کارکرد تئاتر در میان رسانه‌های نوین پرداخته ایم. از این رو با بررسی این موضوع که آیا اساساً تئاتر رسانه‌‌‌ای است با ماهیت ارتباطی و اجتماعی دست به تحلیل و تفسیر پدیدة تئاتر زده‌ایم. در این پژوهش، تلاش بر آن بود تا به صورتی اکتشافی به تحلیل و بررسی این زمینه بپردازیم. روش مورد استفاده برای تبیین مطالب و اهداف پژوهش، روش کتابخانه‌‌ای است. هم چنین برای عینیت بخشیدن به مطالب گرد‌آوری شده از تکنیک مصاحبة عمیق (کیفی) بهره گرفتیم. جامعة مورد بررسی را هفت نفر از استادان و هنرمندان در دو حوزة تئاتر و علوم ارتباطات در بر می‌گیرند. تحلیل ها نتایجی در بدست آوردن درکی نوین برای رابطه میان مخاطب (تماشاگر) و اجرای نمایش، از لحاظ ارتباطی، در این زمینه و هم چنین در جهت نگاهی جامعه شناسانه به تئاتر، از لحاظ اجتماعی، در بر داشت. از این جهت، نتایج پژوهش با توجه به بررسی ها، گفت و گوها و تحلیل‌هایی که صورت گرفت نشان از آن داشت که جایگاه تئاتر در کشور ما بسیار اندک و ناچیز است. تئاتر پدیده‌ای است با ماهیت ارتباطی و اجتماعی که بهره‌مند از عناصر ارتباط و کارکردهای ارتباطی است. از لحاظ جامعه شناختی جایگاهی مهم را داراست و انسان، بخشی جداناپذیر از این پدیده است. همین موضوع تاثیرهای عمیق و ویژگی‌های خاص تئاتر را برای ما خاطر نشان می‌سازد. هم چنین تئاتر قابل مقایسه با دیگر رسانه‌ها نیست. ممکن است اجرای نمایش در رادیو و یا حتی در تلویزیون تداعی کنندة تئاتر برای مخاطب باشد اما دیگر تئاتر به معنای واقعی آن نخواهد بود. در کشور ما اگر رسانه‌های نوین آزادی بیشتری در انتخاب آثار، با تنوع بیشتر هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی، داشته باشند شاید اجرای نمایش در این دست رسانه‌ها بتواند مخاطب را بیشتر نسبت به تئاتر علاقمند سازد و در این صورت این فرهنگ در میان مخاطبان جا بیفتد. اما اینطور که به نظر می آید تا این دیدگاه بسیار فاصله هست.

کلیدواژه‌ها

تئاتر صحنه‌ای؛ تله تئاتر؛ نمایش رادیویی؛ ارتباطات رسانه‌ای؛ کارکرد