ارزیابی توانایی و تبیین مدلهای اقلامتعهدی اختیاری و مدل درآمد اختیاری برای کشف مدیریت سود

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

مقاله 2، دوره 6، شماره 23، آذر 1393، صفحه 17-40   

نویسندگان

فریدون رهنمای رودپشتی¹؛ صادق رضایی²؛ اله کرم صالحی^{* 3}

¹استاد، گروه آموزشی حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه آمار دانشگاه صنعتی امیرکبیر

³دانشجوی دکتری ، گروه آموزشی حسابداری ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

بر اساس تحقیقات قبلی مدیران ممکن است برای تأثیرگذاری روی ارزش بازار سهام و یا اهداف فرصت‌طلبانه، سود شرکت را از طریق مدل‌های اقلام‌تعهدی اختیاری یا درآمد اختیاری مدیریت کنند. هدف این تحقیق بررسی توانایی مدل‌های اقلام‌تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری برای پیش‌بینی مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق‌ بهادار تهران می‌باشد. همچنین تأثیرگذاری هریک از این مدل‌ها بر ارزش بازار سهام و رابطه آن‌ها با شاخص عدم تقارن اطلاعاتی و شاخص‌Q توبین در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس بررسی‌شده است. روش تحقیق کتابخانه‌ای و همبستگی با استفاده از رگرسیون چندمتغیره می‌باشد. نمونه تحقیق شامل 1000 مشاهده در دوره زمانی سال‌های 1380 تا 1389 است. نتایج نشان می‌دهد که مدل‌های مدیریت سود مبتنی بر اقلام‌تعهدی اختیاری در مقایسه با مدل درآمد اختیاری توان بیشتری در پیش‌بینی مدیریت سود دارند و علاوه بر آن شاخص مدیریت سود حاصل از مدل‌های مبتنی بر اقلام‌تعهدی در مقایسه با مدل درآمدی، یک متغیر مربوط و تأثیرگذار بر ارزش بازار سهام شرکت می‌باشد. هیچ‌کدام از مدل‌های محاسبه مدیریت سود، همبستگی میان شاخص مدیریت سود با شاخص عدم تقارن اطلاعاتی را تأیید نمی‌کنند و تنها مدیریت سود محاسبه‌شده بر اساس مدل کازنیک با شاخص‌Q توبین رابطه معنادار دارد.

کلیدواژه‌ها

مدیریت سود؛ اقلام‌تعهدی اختیاری؛ اقلام درآمد اختیاری؛ شاخص مربوط بودن ارزش؛ شاخص عدم تقارن اطلاعاتی و شاخص‌Q توبین

مراجع

 

• آقایی، محمدعلی و پری چالاکی ،(1388)، "بررسی رابطه بین ویژگی‌های حاکمیت شرکتی و مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"  تحقیقات حسابداری، سال اول، شماره چهارم، (زمستان)،صص. 77-54.
• احمدپور احمد و هادی منتظری،(1390)، "نوع مدیریت سود و تأثیر اندازه‌ی شرکت، ساختار مالکیت و حاکمیت شرکتی برآن" مجله‌ی پیشرفت های حسابداری دانشگاه شیراز، دوره‌ی سوم، شماره‌ی دوم، پیاپی 3/61، (پاییز و زمستان)،صص 35-1.
• اعتمادی، حسین و منصور مومنی و حسن فرج زاده دهکردی (1391)، " مدیریت سود، چگونه کیفیت سود شرکت ها را تحت تاثیر قرار می دهد؟" مجله پژوهش‌های حسابداری مالی، سال چهارم، شماره2، شماره پیاپی(12)، (تابستان)،صص. 122-101.
• بنی مهد، بهمن و عبدالرضا عرب عامری ،(1390)، "بررسی رابطه میان شاخص‌مدیریت سود و بدهی "، پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.
• بهارمقدم، مهدی و علی کوهی ،(1389)، "بررسی نوع مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق‌بهادار تهران"، مجله‌ی دانش حسابداری، سال اول، شماره2، (پاییز)،صص. 93-.75
• پورحیدری، امید و داود همتی ،(1383) "بررسی اثر قراردادهای بدهی، هزینه های سیاسی، طرح‌های پاداش و مالکیت بر مدیریت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق‌بهادار"، بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره 36، صص.63-36.
• ثقفی، علی و مهدی بهارمقدم ،(1387)، "محرک‌های مؤثر بر مدیریت سود"، مجله توسعه و سرمایه،  سال اول، شماره 2، (پاییز و زمستان)، صص. 125-103.
• سجادی، سیدحسین، محسن دستگیر، علی حسین حسین زاده و محمد امید اخگر ،(1391)، "بررسی شیوه­های استفاده از اختیارات مدیریت در گزارش‌گری سودآوری آینده­ و تاثیر ویژگی­های شرکت­ها بر شیوه­های استفاده از اختیارات مزبور" دانش حسابداری، سال سوم، شماره 8 ، صص.30-7.
• مهرآذین، علیرضا ،(1387)،" ارزیابی اقلام‌تعهدی در کشف مدیریت سود "، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
• Algharaballi Eiman and Saad Albuloushi ,(2008), "Evaluating the Specification and Power of Discretionary Accruals Models in Kuwait" , Journal of Derivatives & Hedge Funds ,Volume 14 Numbers 3/4,PP. 251–264
• Atik Asuman ,(2009), "Detecting Income-smoothing Behaviors of Turkish Listed Companies through Empirical Tests Using Discretionary Accounting Changes", Critical Perspectives on Accounting, 20,PP.591–613
• Barth, M., W. Beaver and W. Landsman ,(2001),“The Relevance of the Value Relevance Literature for Financial Accounting Standard Setting: Another View", Journal of Accounting and Economics, Vol. 31, PP. 77–104.
• Beatty, A. , B. Ke, and K. Petroni ,(2002), "Earnings Management to Avoid Earnings Declines Across Publicly and Privately Held Banks", The Accounting Review, 77 (July),PP. 547-570.
• Caylor, R. ,(2009), "Strategic Revenue Recognition to Achieve Earnings Benchmarks", Journal of Accounting and Public Policy, Forthcoming.
• Dechow, Patricia, Richard Sloan, and Amy P. Sweeney. ,(1995), "Detecting Earnings Management", The Accounting Review, 70, 2,PP. 193–225.
• DeFond, M. L. , Jiambalvo, J. ,(1994), "Debt Covenant Effects and the Manipulation of Accruals" , Journal  of Accounting and Economics ,17, PP. 145–176.
• DeFond Mark L. ,(2010), "Earnings Quality Research: Advances, Challenges and Future Research" , Journal of Accounting and Economics ,50 ,PP. 402–409
• Dhaliwal, D.S. ,(1980), "The Effect of the Firm’s Capital Structure on the Choice of Accounting Methods" , Accounting Review, 55, 78-84.
• Dye, R. ,(1988), "Earnings Management in an Overlapping Generations Model", Journal of Accounting Research, 26: 195-235.
• Francis, J. and K. Schipper ,(1999), "Have Financial Statements Lost Their Relevance?", Journal of Accounting Research, Vol. 37, PP. 319–52.
• Habib, A. ,(2005), "Firm-specific Determinants of Income Smoothing in Bangladesh:An Empirical Ealuation" , Advances in International Accounting , 18, PP. 53-71.
• Hunton, J. E., R. Libby and C. Mazza ,(2006), "Financial Reporting Transparency and Earnings Management”, Acconting Review, 81.
• Islam Md. Aminul, Ruhani Ali and Zamri Ahmad ,(2011), "Is Modified Jones Model Effective in Detecting Earnings Management? Evidence A Developing Economy" , International Journal of Economics and Finance, Vol. 3, No. 2
• Jones, J. J. ,(1991), "Earnings Management During Import Relief Investigation" , Journal of  Accounting Research, 29,PP. 193−228.
• Kasznik , Ron ,(1999), "On the Association between Voluntary Disclosure and Earnings Management", Journal of Accounting Research, 37,PP.57–81.
• Kellog, I., & Kellog , L. B. ,(1991), "Fraud Window Dressing and Negligence in Financial Statement" , Colorado: McGrow Hill.
• Kothari, S.P. , Andrew L. Leone , and Charles E. Wasley ,(2005), "Performance Matched Discretionary Accrual Measures" , Journal of Accounting and Economics, 39 , 1,PP. 163–197.
• Lo , Kin ,(2008), "Earnings Management and Earnings Quality" , Journal of Accounting and Economics , 45,PP. 350–357
• Marquardt, C. and C. Wiedman ,(2004a), "How Are Earnings Managed? An Examination of Specific Accruals", Contemporary Accounting Research, 21,PP. 461–491
• Marqurdt Carol A. and Christine I. Wiedman ,(2004b), "The Effect of Earnings Management on the Value Relevance of Accounting Information" , Journal of Business Finance & Accounting, 31(3) & (4), PP. 297-332.
• Matsumoto, D. A. ,(2002), "Management’s Incentives to Avoid Negative Earnings Surprises", The Accounting Review, 77 (July),PP. 483–514.
• Moses, O. D. ,(1987), “Income Smoothing and Incentives”, the Accounting Review, 62 (April),PP. 358-375.
• Ndubizu, G, A. and Tsetsekos, G, P. ,(1991), "Functional Currency Smoothing and Managerial Incentives: An Empirical Test" ,The International Journal of Accounting, 27, PP.27-37.
• Ohlson, J. ,(1995), "Earnings, Book Values, and Dividends in Security Valuation" ,Contemporary Accounting Research, Vol. 11, pp. 661–87.
• Plummer, E., and D. Mest ,(2001), "Evidence on the Management of Earnings Components". Journal of Accounting, Auditing & Finance, 6,PP. 301–323.
• Rees, Lynn L., Susan Gill, and Richard Gore ,(1996), " An Investigation of Asset Write-downs and Concurrent Abnormal Accruals" , Journal of Accounting Research , 34,PP. 157–169.
• Rezaei Farzin and Maryam Roshan ,(2012), "Efficient or Opportunistic Earnings Management with Regards to the Role of Firm Size and Corporate Governance Practices", Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, VOL 3, NO 9,  (JANUARY),PP.1312-1322
• Ronen Joshua and Yaari, Varda Lewinstein ,(2008), "Earnings Management: Emerging Insights in Theory, Practice, and Research" , Springer Science Business Media, LLC.
• Russell O. C. Somoye , Akintoye Ishola R. and Oseni Jimoh E. ,(2009), "Determinant of Equity Prices in the Stock Markets" , International Research Journal of Finance and Economics, 30,PP. 177-189.
• Scott , William ,(2009), "Financial Accounting Theory"  , Fifth Edition , Prentice Hall , chapter 11, PP. 402-428
• Shiue, M.-J. & Lin, C.-J. ,(2004), "The Study of Earnings Management Detecting Models: A Case of Firms in Financial Distress" , Taiwan Accounting Review, 5(1),PP. 105–130.
• Stubben Stephen R. ,(2010), "Discretionary Revenues as a Measure of Earnings Management". The Accounting Review,85(2),PP. 695–717.
• Subramanyam, K.R. ,(1996), "The Pricing of Discretionary Accruals", Journal of Accounting and Economics, 22, 1-3,PP. 249–281.
• Teoh, S.H., Welch, I., Wong, T.J.,(1998a), "Earnings Management and the Underperformance of Seasoned Equity Offerings", Journal of Financial Economics, 50,PP.63–69.
• Teoh, S.H. , Welch , I. , Wong, T.J.,(1998b), "Earnings Management and the Long-run Market Performance of Initial Public Offerings" , Journal of Finance, 53,PP. 1935–1974.
• Watts, R. and J. Zimmerman ,(1986), "Positive Accounting Theory”,Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.
• Yoon, S., G. Miller & Jiraporn P. ,(2006), "Cash Operations and Earnings Management in Korea", Journal of International Financial Management and Accounting, PP. 85-109.