ترجیحات حسابرسان ایران از ارزیابی عوامل مؤثر بر ریسک ذاتی در سطح مانده حساب ها و صورت های مالی

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

مقاله 2، دوره 4، شماره 16، اسفند 1391، صفحه 19-43   

نویسنده

زهره حاجیها^*

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق(قیام دشت)

چکیده

ارزیابی دقیق ریسک ذاتی یکی از گام‌های مهم برای ارزیابی سطح ریسک حسابرسی توسط حسابرسان مستقل است که موجب کاهش ریسک عدم شکست در حسابرسی و ارائه اظهار نظر حسابرسی درست در حسابرسی مبتنی است. ارزیابی ریسک حسابرسی می‌تواند بر برنامه‌ریزی حسابرسی، طرح‌ریزی راهبردهای متعاقب حسابرسی و نتایج نهایی آن اثر بگذارد. استانداردهای حسابرسی ارزیابی ریسک ذاتی را در دو سطح کلی صورت‌های مالی و در سطح جزئی‌تر مانده هر حساب پیشنهاد می‌کنند. اما سؤال اساسی این است که آیا از نظر حسابرسان این دو طبقه هنگام ارزیابی ریسک ذاتی مستقل از هم هستند یا خیر، زیرا این ارتباط مستقیماً بر ارزیابی حسابرسان از ریسک ذاتی واحد تحت حسابرسی و در نهایت بر ارزیابی ریسک عدم کشف حسابرسی تأثیر خواهد داشت. در این راستا، این تحقیق به بررسی رابطه بین طبقات ریسک ذاتی می‌پردازد. نمونه تحقیق از حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی ایران به‌طور تصادفی انتخاب و با استفاده از ابزار پرسشنامه اهمیت هر یک از عوامل تأثیرگذار بر طبقات ریسک ذاتی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می¬دهد که رابطه مثبت معنی‌داری بین عناصر تأثیرگذار بر طبقات ریسک ذاتی وجود دارد، هرچند این رابطه نسبتاً ضعیف است ولی تفاوت معنی‌داری بین عوامل مؤثر بر این دو طبقه ریسک ذاتی از نظر حسابرسان وجود دارد. ضمناً در محیط حرفه‌ای حسابرسی ایران، حسابرسان ارزیابی سطح مانده حساب‌ها را به ارزیابی در سطح کلیت صورت‌های مالی برای ارزیابی ریسک ذاتی ترجیح می‌دهند. نتایج این تحقیق می‌تواند در تشخیص عوامل تأثیرگذار بر ریسک ذاتی در هر دو سطح و همینطور توجه به رابطه بین این عوامل در محیط حسابرسی ایران به حسابرسان مستقل یاری رساند.

کلیدواژه‌ها

مدل ریسک حسابرسی؛ ریسک ذاتی؛ سطح صورت‌های مالی؛ سطح مانده حساب‌ها و معاملات عمده

مراجع

 

اطیایی، سید محسن، (1376)، "وضعیت حسابرسی مبتنی بر ریسک در ایران"، پایان‌نامه مقطع کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.

حساس یگانه، یحیی و مرتضی معیری، (1385)، "مفهوم اهمیت و ارتباط آن با ریسک حسابرسی"، ماهنامه حسابدار، شماره 178، سال بیست و یکم، شماره 5، ص74-77 و‌80-82.

حساس یگانه، یحیی و مرتضی معیری، (1387)، "حاکمیت شرکتی حسابرسی و کمیته حسابرسی"، ماهنامه حسابدار، شماره 200، سال بیست و سوم شماره پنجم، ص‌‌57‌-‌66.

خداداد، امیر مسعود، (1373)، "بررسی علل عدم اجرای برآورد ریسک در حسابرسی ایران"، پایان‌نامه مقطع کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

خطیری، محمد، (1384)، "موانع اجرای حسابرسی مبتنی بر ریسک در شرکت‌هایی که حسابرسان آن‌ها عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می‌باشند"، پایان‌نامه مقطع کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

کمیته تجدید نظر دستورالعمل حسابرسی، (1379)، "دستورالعمل حسابرسی سازمان حسابرسی"، (بخش‌های تجدید نظر شده با نگرش به مدیریت خطر حسابرسی).

کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی، (1386)، "استانداردهای حسابرسی"، (تجدید نظرشده)، بخش‌های 20، 5-31 و 33، تهران، سازمان حسابرسی.

فرصتی، ولی ا. . . ، (1381)، "بررسی نارسانی­های مدل حسابرسی مبتنی بر سیستم و جایگزینی آن با مدل حسابرسی مبتنی بر ریسک در ایران"، پایان‌نامه مقطع کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه تربیت مدرس.

وحیدی الیزیی، ابراهیم، (1383)، "برداشت حسابرسان ایرانی از ریسک ذاتی"، رساله دکترا دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.

نجات، منیر، (1378)، "مطالعه سطح ریسک قابل پذیرش حسابرسی در شرکت‌های نساجی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه مقطع کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

American Institute of Certified Public Accountants(AICPA): SAS 47,(1983), "Audit Risk and Materiality in Conducting an Audit".

Austen, Lizabeth A. , Eilifsen, Aasmund and William F. Messier ,(2000), "The Relationship of Risk Assessment and Information Technology to Detected Misstatements", Available at: www. ssrn. com.

Beck, Paul J. and Martin G. H. Wu ,(2006), "The Impact of Judgment Enhancement Strategies on Audit Quality and Firm Risk When Clients Have Correlated Business Risks", Available at: www. ssrn. com.

Bedard, J. C. and Graham L. E. ,(2002),"The effects of decision aid orientation on risk factor identification and audit test planning, Auditing", 21(2),PP. 39-56.

Bedard, J. , Mock T. , and Wright A. ,(1999), "Evidential Planning in Auditing: A review of the Empirical Research. Journal of Accounting Literature. " Volume 18.

Bell, T. , Marrs, F. , Solomon, I. , & Thomas, H. ,(1997), "Auditing organizations through a strategic-systems lens: The KPMG business measurement process". KPMG LLP.

Bell, T. B. , Peecher, M. E. , & Solomon, I. ,(2005), "The 21st century public company audit: Conceptual elements of KPMG’s global audit methodology. "KPMG, LLP.

Blay, Allen, Kizirian,  Tim and  Sneathen, Dwight,(2008),"Evidential Effort And Risk Assessment In Auditing", Journal of Business & Economics Research , Volume 6,PP. 39-59.

Bloomfield, R. ,(1995),"Strategic Dependence and Inherent Risk Assessments, Accounting Review,1(1),PP. 71–90.

Caster, P. , D. W. Massey, and A. M. Wright ,(2000),"Research on The Nature, Characteristics, and Causes of Accounting Errors: The Need for a Multi-Method Approach. " Journal of Accounting Literature. P. 18.

Chang, She-I ,  Fong Tsai and Ling Hwang ,Chih. ,(2007)," The Development of Audit Detection Risk Assessment System: Using the Fuzzy Theory and Audit Risk Model", Expert Systems with Applications. At press.

Colbert, J. L. and Alderman, C. W. ,(1995), A Risk-Driven Approach to The Internal Audit", Managerial Auditing Journl,10(2),PP. 38 – 44.

Haskins, Mark E. , Mark W. Dirsmith ,(1995),"Control and Inherent Risk Assessments in Client Engagements: An Examination of Their Interdependencies", Journal of Accounting and Public Policy, 14(1), Spring, PP. 63-83.

Helliar C. , Lyon B. , Monroe G. S. , Ng J. and Woodliff D. R. ,(1996),"UK Auditors’ Perceptions of Inherent Risk", British Accounting Review, 28(1), PP. 45-72.

Houghton, C. W. and Fogarty, J. A. ,(1991), "Inherent Risk", Auditing: A Journal of Practice and Theory,(Spring),10(1),PP. 1–21.

International Federation of Accountants. (IFAC),(2006),"International Standards on Auditing", ISA No. 315, 200, "Understanding the Entity and Its Environment and Assessing the Risks of Material Misstatement, at: www. ifac. org.

Johnson, R. ,(1987), "Evaluating Audit Risk Components", Accountancy,(February), 99(1122),PP. 124–125.

Khorwatt, Esamaddin,(2008), "Audit Risk Assessment –The Professional Balancing Act", Monthly Electronic Bulletin of ASCA, Available at: www. ascasociety. org.

Khurana I. K. and Raman K. K. ,(2004),"Litigation Risk and the Financial Reporting Credibility of Big 4 versus Non-Big 4 Audits: Evidence Anglo-American countries", The Accounting Review , 79(2),PP. 473-495.

Kreutzfeldt, R. W. , and W. A. Wallace,(1986), "Error Characteristics in Audit Populations: Their Profile and Relationship to Environmental Factors" Auditing: A Journal of Practice & Theory(Fall),PP. 20-43.

Krishnan Jagan and Krishnan Jayanthi,(1997),"Litigation Risk and Auditor Resignations",The Accounting Review , 72(4),PP. 539-560.

Law, Philip,(2008), "Auditors’ Perceptions of Reasonable Assurance in Audit Work and The Effectiveness of The Audit Risk Model", Asian Review of Accounting ,16(2),PP. 160-178.

Messier, W. F. and Austen, L. A. ,(2000), "Inherent Risk and Control Risk Assessments: Evidence on The Effect of Pervasive and Specific Risk Factors", Auditing: A Journal of Practice and Theory, Fall,19(2),PP. 119–131.

Peecher, Mark E. Schwartz, Rachel and Ira Solomon,(2007), It’s All about Audit Quality: Perspectives on Strategic-Systems Auditing, Accounting, Organizations and Society,PP. 463–485.

Peters, J. M. , Lewis, B. L. and Dhar, V. ,(1989), "Assessing Inherent Risk During Audit Planning: The Development of a Knowledge Based Model", Accounting, Organizations and Society,14(4),PP. 359–378.

Wielligh, SPJ VON ,(2004), "High Inherent Risk Elements in Financial Statements of Listed South African Long-term Insurers", Meditari Accountancy Research ,Vol. 12, No. 1, PP. 195–217.

Wüstemann, Jens ,(2005),"Evaluation and Response to Risk in International Accounting and Audit Systems: Framework and German