اثرات متفاوت اندازه شرکت و نوع صنعت بر سودآوری

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

مقاله 7، دوره 4، شماره 16، اسفند 1391، صفحه 157-183   

نویسندگان

مهناز ملا نظری^{* 1}؛ ید اله نوری فرد²؛ شقایق قشقایی عبدی³

¹استادیار دانشگاه الزهرا(س)

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

³کارشناس ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

چکیده

هدف اصلی این پژوهش مطالعه اثرات متفاوت اندازه شرکت و نوع صنعت بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی1385تا 1389 بوده است. در این پژوهش لگاریتم طبیعی ارزش دفتری دارایی‌ها به‌عنوان شاخصی برای اندازه‌گیری اندازه شرکت مورد استفاده قرارگرفته است. همچنین در مورد نوع صنعت، پس از تفکیک صنایع با هزینه ثابت کم و زیاد بر روی صنایعی که تعداد آن‌ها در بورس زیادتر بوده و در طبقه‌بندی فوق قرارگرفته متمرکز شده است. ضمناً سودآوری بر اساس سه شاخص(بازده خالص دارایی‌های عملیاتی، بازده حقوق صاحبان سهام عادی و بازده دارایی‌های عملیاتی) محاسبه شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات حاکی از آن است که در شرکت‌های بزرگ صنایع مختلف بین میزان هزینه‌های ثابت زیاد و سودآوری رابطه معناداری وجود ندارد و همچنین در شرکت‌های کوچک صنایع مختلف بین میزان هزینه‌های ثابت کم و سودآوری رابطه معناداری وجود ندارد. در صنایعی با هزینه ثابت کم(محصولات شیمیایی، سیمان، گچ و آهک، فلزات اساسی و سایر محصولات کانی غیر فلزی) بین اهرم بدهی عملیاتی و دو شاخص سودآوری(بازده خالص دارایی‌های عملیاتی و بازده دارایی‌های عملیاتی) در شرکت‌های بزرگ و کوچک رابطه معناداری وجود ندارد. در صنایعی با هزینه ثابت زیاد(خودرو و ساخت قطعات و مواد و محصولات دارویی) بین اهرم بدهی عملیاتی و دو شاخص سودآوری(بازده خالص دارایی‌های عملیاتی و بازده دارایی‌های عملیاتی) در شرکت‌های بزرگ و کوچک رابطه منفی و معناداری وجود دارد. در شرکت‌های کوچک فعال در صنایعی با هزینه ثابت کم بین اهرم بدهی عملیاتی و بازده حقوق صاحبان سهام عادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

اندازه شرکت؛ نوع صنعت؛ سودآوری؛ هزینه ثابت و اهرم بدهی عملیاتی

مراجع

 

آذر، عادل و منصور مؤمنی ، (1384)، "آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد دوم"، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، چاپ هشتم، ص186-183 و 205-203 و 310.

آذر، عادل و منصور مؤمنی ، (1384)، "آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد اول"، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، چاپ دوازدهم، ص5.

باقرزاده، سعید، (1384)، "عوامل مؤثر بر بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران"، تحقیقات مالی، شماره 19، ص 57-49.

براتی، عبدالعلی، (1383)، "رابطه بین سطح افشا و هزینه سرمایه حقوق صاحبان سهام"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، استاد راهنما: دکتر محسن خوش طینت، ص123و125.

تمیمی، عزیزه، (1381)، "بررسی رابطه اندازه و سودآوری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه الزهرا، استاد راهنما: دکتر رضوان حجازی، ص 36-31.

حسینی مروجی، سیده مانا، (1387)، "بررسی رابطه بین بهره وری و سودآوری در صنعت خودرو"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز-دانشکده اقتصاد و حسابداری، استاد راهنما: دکتر بهمن بنی محمدی، ص53-50.

حیدری باطنی، سروش، (1381)، "بررسی تحلیلی ارتباط خطی اندازه شرکت و سودآوری آن در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حسابداری، مؤسسه عالی بانکداری ایران-بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، استاد راهنما: دکتر محمد قسیم عثمانی، ص33-30.

درخشنده دشتی، غلامرضا، (1382)، "بکارگیری روش برش مقطعی در رابطه با بررسی تأثیر اندازه شرکت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام عادی بر روی بازده سهام و سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه حسابداری، دانشگاه شیراز، بانک پایان‌نامه های حسابداری، استاد راهنما: دکتر محمد نمازی، ص1.

طرفی، شورانگیز، (1385)، "بررسی تأثیر اندازه، نوع صنعت و نسبت‌های سرمایه‌گذاری در پیش‌بینی توان بازپرداخت تسهیلات از دید کارشناسان بانک صادرات"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حسابداری، مؤسسه عالی بانکداری ایران-بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، استاد راهنما: دکتر غلامحسین اسدی، ص65-62 و ص125-121.

فدایی نژاد، محمد اسماعیل، (1383)، "بررسی اثر نسبت B/M و اندازه شرکت با میزان سودآوری شرکت‌ها"، تحقیقات مالی، شماره 18، ص 128-125.

قائمی، محمد حسین ، علی طوسی ، (1385)، "بررسی عوامل مؤثر بر بازده سهام عادی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پیام مدیریت، شماره 17 و 18، ص 165-161.

محمد حسینی، کریم، (1387)، "عوامل مؤثر بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز-دانشکده اقتصاد و حسابداری، استاد راهنما: دکتر حسین کرباسی یزدی، ص56.

هندریکسن، الدون اس و مایکل اف ون بردا، (1388)، "تئوری حسابداری، جلد اول"، ترجمه دکتر علی پارسائیان، انتشارات ترمه، چاپ سوم، ص102، 407، 410، 447، 465، 466، 619 .

 

AICPA ,Report of the Study Group on the Obgectives of Financial Statements ,"Objectives of Financial Statements"(Trueblood Report),(Octobr 1973),PP. 22.

Ball,Ray and Brown,Philip,(1968),"An Empiricial Evaluation of Accounting Income Numbers", Journal of Accounting Research ,(Autumn1968), PP. 159-78.

Belkaoui, Ahmad, "Accounting Theory", Harcourt Brace Javanovich,inc,2^nd Edition, 1985, PP. 268-269.

FASB(1978)," Obgectives of Financial Reporting by Business Enterprises",Statement of Financial Accounting Concepts No. 1, PP. 42 & 43 & 46.

Fairfield, P. , and Yohn, T. , 2001, "Using Asset Turnover and Profit Margin to Forecast Changes in Profitability", Review of Accounting Studies, 6, 371-385.

Fama, E. F. , and French, K. R. , 1992, "The Cross-Section of Expected Stock Returns", Journal of Finance, 47, PP. 427-466.

Hendriksen, Eldon S. and Michael F. Van Breda, "Accounting Theory, Fifth Edition",1992, PP. 320.

Ivo Welch,(2010), "Common Problems in Capital Structure Research: The Financial-Debt-To-Asset Ratio", and Issuing Activity vs. Leverage Changes, Brown University and NBER , 20October.

Lee , J. ,(2006),"The Differing Effects of  Firm Size And Industry Membership on Profitability" , working paper , Columbia University , USA.

Nissim, D. and Penman, S. 2001, "Ratio analysis and equity valuation: research to practice", Review of Accounting Studies, 6, 109-154.

Nissim, D. and Penman, S. (2003), "Financial Statement Analysis of Leverage and How it Informs about Profitability and Price-to-Book Ratios", Review of Accounting Studies, 8,PP. 531-560.

Penman, S. ,(2004), "Financial Statement Analysis and Security Valuation", McGraw Hill Company, New York, 2nd Edition.

Penman, S. , Richardson, S. , and Tuna, I. ,(2005), "The Book-to-Price effect in stock returns: Accounting for leverage", Working Paper, Columbia University and University of Pennsylvania.

Soliman, M. ,(2004), "Using Industry-Adjusted DuPont Analysis to Predict Future Profitability", Working Paper, Stanford University.

Wolk, Harry I. , Michael G. Tearny, and James L. Dodd, "Accounting Theory",(2004), South – Western College Publishing.

www. codal. ir

www. iranbourse. com

www. rdis. ir