تآثیر اشعار جامی (دیوان و هفت اورنگ) بر تصویرهای شاعرانه هفت منظرهاتفی...

مطالعات نقد ادبی

مقاله 2، دوره 7، شماره 27، شهریور 1391، صفحه 18-37   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیاوش مرشدی¹؛ علی اصغر حلبی²

¹دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

هر شاعری به طور طبیعی تحت تأثیر شاعران پیش از خود قرار می گیرد. در میان عناصر تشکیل دهندۀ شعری صورخیال (تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز) جایگاه ویژه ای دارد. هاتفی خرجردی (927 ـ 22/814 ﻫ .) از شاعران برجسته ای است که به نظیره گویی خمسۀ نظامی پرداخته. در میان این نظیره ها هفت منظر (نظیرۀ هفت پیکر نظامی) به جهت نو بودن هفت داستان آمده در آن قابل توجه است. هاتفی در زمینۀ صورخیال بیش از همه از خال خویش، جامی تأثیر پذیرفته است زیرا جامی علاوه بر پیوند خویشاوندی، بزرگ ترین شاعر سدۀ نهمﻫ . (عصر شاعر مذکور ما) است. در مقاله تأثیرات جامی در پنج زمینه؛ تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز و صفت هنری نشان داده شده است. از سوی دیگر در پی نوشت در جدولی میزان تأثیر شاعران پیشین بر هفت منظر نشان داده شده است. البته باید توجّه داشت هاتفی خود در منظومۀ یاد شده، تصاویر شاعرانۀ بسیار نویی هم به کار برده، ولی در این مقاله تلاش شده تا تأثیر جامی بر شکل گیری و استفادۀ صورخیال هاتفی در هفت منظر نشان داده شود.

کلیدواژه‌ها

صورخیال؛ هفت منظر هاتفی؛ جامی؛ دیوان جامی؛ هفت اورنگ