سیمای خرد در سبک خراسانی (رودکی،فردوسی،ناصرخسرو،خیام)

مطالعات نقد ادبی

مقاله 9، دوره 6، شماره 23، شهریور 1390، صفحه 154-177   

نویسنده

معصومه پورجعفرچلیکدانی

دانش آموخته ی مقطع دکتری رشته ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

خردگرایی یا Rationalism یا اصالت عقل ایده واندیشه ای است که بر پایه ی استدلال وتجربه مبتنی است . خواه استدلال قیاسی وخواه استدلال استقرایی باشد . عنصر خرد عنصری است که وجه تمایز آدمی از سایر جانداران زمین است وعلم که زائیده ی همین عنصر است ، سبب برتری آدمی شده است. در این نوشتار هدف بررسی جایگاه این عنصر در شعر عده ای از شاعران سبک خراسانی است . خرد گرایی در برابر طبیعت گرایی در ادبیات جایگاه ویژه ای دارد.در سبک خراسانی عنصر " غالب " طبیعت گرایی است و شاعران این سبک عمدتا وصفی دقیق از طبیعت را ارائه داده اند و همانند نقاشی آن را وصف کرده اند و در واقع هدفشان از سرودن شعر وصف طبیعت بوده است اما از این میان عده ای نیز پا را از طبیعت فراتر نهاده و تاملات ذهنی خود را در شعر مطرح ساخته اند و طبیعت گرایی را وسیله ای برای خرد گرایی قرار داده اند مانند رودکی ، فردوسی ، ناصر خسرو و خیام.

کلیدواژه‌ها

خرد و خردگرایی؛ طبیعت گرایی؛ سبک خراسانی؛ رودکی؛ فردوسی؛ ناصر خسرو و خیام