تحلیلی روانشناسانه از داستان سیاوش بر مبنای الگوی ساختار ذهن فروید

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 4، دوره 10، شماره 34، فروردین 1393، صفحه 107-129   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا روزبه^{* 1}؛ کیانوش دانیاری²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان

چکیده

آرای فروید در حوزۀ روانکاوی تأثیری شگرف بر هنر و ادبیات نهاد و موجب ظهور نقد روانشناسانه شد. نظریه‌های «ناخودآگاه فردی» و «ساختار ذهن و روان انسان» از برجسته‏ترین دستاوردهای فکری این متفکر بود. بر اساس این نظریه‏ها، ساختار ذهن انسان دارای سه بخش عمده است: نهاد، من و فرامن. هرکدام از این بخش‏ها نیز مظهر بخشی از دنیای پیچیده ذهن و وجود آدمی هستند. شخصیت‏های اصلی داستان سیاوش قابلیت انطباق با این سه بخش را دارند و کنش‏های این سه می‏تواند از منظری تأویلی، معرّف کارکردهای اجزای ساختار ذهن باشد؛ سودابه مظهر نهاد، سیاوش معرّف فرامن و کاووس نمایندۀ من. از منظری دیگر می‏توان گرسیوز را معادل نهاد، سیاوش را مظهر فرامن و افراسیاب (و در بُعدی دیگر پیران) را نماینده من به شمار آورد. این پژوهش به تحلیل داستان سیاوش بر مبنای این رویکرد اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها

فروید؛ روانکاوی؛ سختار ذهن؛ شاهنامه؛ داستان سیاوش

مراجع

کتابنامه
آیدنلو، سجاد. 1490 . دفتر خسروان )برگزیدة شاهنامة فردوسی(. تهران: سخن.
. اسلامی ندوشن، محمدعلی . 1463 . زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنام . ه چ 7تهران: آثار.
تحلی داستان « . اقبالی، ابراهیم؛ قمری گیوی، حسین؛ مرادی، سکینه . 1487
اوست.ا 1481 . گزارش و پژوهش جلی دوستخواه. چ 10 . تهران: مروارید.
ایگلتون، تری. 1478 . پیش درآمدی بر نظریة ادب . ی ترجم ة عباس مخبر . تهران :مرکز.
پورنامداریان، تقی. 1478 . رمز و داستانهای رمزی در ادب فارس . ی چ 4. تهران :علمی و فرهنگی.
حمیدیان، سعید. 1469 . درآمدی بر اندیشه و هنر فردوس . ی تهران: مرکز.
تحلی روانکاوانة شخصیت سودابه و « . خسروی، اشرف و طغیانی، اسحاق. 1489
دوستخواه، جلی . 1480 . حماسة ایرانی: یادمانی از فراسوی هزاره ه.ا تهران: آگاه.
ترجم ة حسین پاینده . فصل نامة .» نقد روانکاوانة مدرن « . رایت، الیزابت. 1464. ارغنو . ن س 1. ش 3
بررسی شخصیت کاووس بر اساس برخی کردارها ی او از « . ستاری، رضا. 1488
. اسلامی واحد تهران جنو . ب س 1. ش 11فصلنام ة .» داستان سودابه و س یاوش از منظر ی دیگ ر « . سرّامی، قدمعلی. 1486
. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنو . ب س 3. ش 14
شایگان فر، حمیدرضا. 1483 . نقد ادب . ی تهران: دستان.
شمیسا، سیروس. 1468 . نقد ادب . ی تهران: فردوس.
شولتز، دوآن پی و شولتز، سیدنی آلن. 1461 . نظریه های شخصی . ت ترجمة یحییسیدمهدی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
صنعتی، محمد. 1480 . تحلی های روانشناختی در هنر و ادبیا . ت تهران: مرکز.
فردوسی، ابوالقاسم. 1483 . به کوشش و زیر نظر سعید حمیدیان )بر اساس چاپمسکو(. ج 4. چ 6. تهران: قطره.
فروید، زیگموند. 1474 . روانشناس . ی ترجمة مهدی افشار. تهران: کاویان.فصلنامة ارغنو . ن ترجم ة .» رنوس نظری ة روانکاوی « . . 1489
حسین پاینده. ش 99 . تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کلیگز، مری. 1488 . درسنامة نظریة ادب . ی ترجمة جلال سخنور. تهران: اختران.
کویاجی، جهانگیر کورچی. 1480 . بنیادهای اسطوره و حماسة ایرا . ن ترجمة جلیدوستخواه، ویراست دوم. تهران: آگه.
گریمال، پیر. 1476 . فرهنگ اساطیر یونان و رو.م ترجم ة احمد بهمنش . 9ج.تهران: امیرکبیر.
هاوزر، آرنولد. 1474 . فلسفه تاریخ هن . ر ترجمة محمدتقی فرامرزی. تهران: نگاه.
هوف، گراهام . 1471 . گفتاری دربارة نق ، د ترجمة نسرین پروینی. تهران: امیرکبیر.

 

English Source
Guerin. l. Earle, G. laber .etal. 1978. A Hand book of critical Approaches To Literature .London; Longman Group Ltd.