تحلیل اسطوره‌ای رمان سووشون با نگاه به تأثیر کودتای 28 مرداد1332 در بازتاب اسطوره‌ها

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 10، شماره 34، فروردین 1393، صفحه 193-218   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد علیجانی^{* 1}؛ حسینعلی قبادی²؛ سعید بزرگ بیگدلی³

¹دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

²استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

³دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

اسطوره‌ها در طول تاریخ همواره از رخدادهای سیاسی - اجتماعی تأثیر می‌پذیرند و در برابر آنها واکنش نشان می‌دهند. در حوزه داستان‌نویسی معاصر یکی از اصلی‌ترین حوادثی که بر ساختارهای سیاسی، اجتماعی،فرهنگی و ادبی تأثیر عمیقی گذاشت، واقعه کودتای 28 مرداد است. این حادثه باعث اجتناب نویسندگان از بیان انتقادی صریح و پناه بردن به درون و بهره‌گیری از زبان مبهم، نمادین و اسطوره‌ای در انعکاس مسائل جامعه و جهت‌گیری اذهان توده‌ی مردم و روشنفکران گردید. داستان سووشون یکی از برجسته‌ترین داستان‌هایی است که با بهره‌گیری از اساطیر ملی و دینی انعکاس دهنده وضعیت اجتماعی و فکری مردم ایران در سالهای بعد از کودتای 28 مرداد در گفتمان مخالف حکومت و بیگانه بوده است. نویسنده با بازآفرینی شخصیت‌ها، روایات و فضاهای اسطوره‌ای در تناسب با موقعیت خاص زمانی و تلفیق هنرمندانه روایا‌ت اسلامی و ایرانی شاهکاری کم‌نظیر در عرصه داستا‌ن‌نویسی فارسی پدید آورده است. مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و چارچوب نظری نقد اسطوره‌ای به تحلیل ادبیت اسطوره‌ای و چگونگی بازتاب اسطوره در این اثر ادبی متأثر از حادثه کودتای 28 مرداد می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

سووشون؛ سیمین دانشور؛ کودتای 28 مرداد؛ اسطوره؛ نقد اسطوره‌ای

مراجع

کتابنامه
ادیب زاده، مجید. 1491 . امپراتوری اسطوره ها و تصویر غر . ب تهران: ققنوس.
ثمینی، نغمه. 1484 . تجزیه و تحلی ظهور کهن نمونه ها و اساطیر در ادبیات
نمایشی ایران )از آغاز تا انقلاب اسلامی(. پایان نامه دکتری پژوهش هنر دانشگاهتربیت مدرس.
مجلة زبان و ادبیات .» شکوه سیاوش در آینه عرفان « . جعفری، ناهید. 1486. فارس . ی س 3. ش 10
اسطوره و ادبیا . ت .» اسطوره در ادبیات تطبیقی « . جواری، محمدحسین. 1484تهران: سمت.
دانشور، سیمین. 1480 . سووشو . ن چ 16 . تهران: خوارزمی.
رستگار فسایی، منصور. 1484 . پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
ریکور، پ . 1464 . زندگی در دنیای متن. ترجمة بابق احمدی. تهران: مرکز.
سرکاراتی، بهمن. 1468 . سایه های شکارشده. تهران: قطره.
فصلنامة هن . ر .» سووشون؛ روایت نمادین تاریخ ایران « . سرمشقی، فاطمه. 1487. ش 69
سگال، آلن. 1489 . اسطور.ه ترجمة فریده فرنودفر. چ 9. تهران: بصیرت.
تحلی سیر بازتاب ماامین و روایت های اسطوره ای « . قاسم زاده، سیدعلی. 1489
فصلنامة علمی- پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات . » در رمان های معاصر فارسی. فارس . ی ش 19
اسطوره و ادبیا . ت تهران: سمت. .» اسطوره در عصر نو « . کهنمویی پور، ژاله. 1484
گلشیری، هوشنگ. 1467 . جدال نقش با نقا . ش تهران: نیلوفر.
مسکوب، شاهرم. 1487 . سوگ سیاوش. چ 6. تهران: خوارزمی.

میرصادقی، جمال. 1480 . عناصر داستان. چ 3. تهران: سخن.

نمادپردازی در رمان های « . نوری خاتونبانی، علی و قبادی، حسینعلی. 1487. پژوهشنامة زبان و ادب )گوهر گویا(. س 1. ش 4 .» سیمین دانشور

یاحقی، محمدجعفر. 1480 . فرهنگ اساطیر و داستانواره ه.ا تهران: فرهنگ معاصر.