عشق پژوهشی؛ از خدا تا انسان

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 2، دوره 9، شماره 33، دی 1392، صفحه 33-61   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

سید حسن حسینی

مربی گروه فلسفه دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

محور اصلی این نوشتار، تحلیل روشمند موضوع عشق با نظری بر آموزه‌های کتاب مثنوی معنوی مولانا است. نویسنده مقاله بر اساس یک ساختار منطقی و الگوی نظری خاص درباره «عشق»، به جست‌وجوی این مفهوم در رابطه انسان و خدا می‌پردازد. در این جست‌وجو نویسنده، به برخی منابع و پایه‌های این آموزه‌ها در قرآن و سنت نیز نظر داشته است. بدین ترتیب برای بررسی و تحلیل معنا و مفهوم عشق در آموزه‌های دینی و عرفان الهی، بایستی در یک تحقیق جامع از «خدا پژوهی» به سمت «انسان پژوهی» حرکت کرد تا در نهایت بتوانیم به «عشق پژوهی» بُنیادینی دست یابیم. نوشتار کنونی بر اساس همین الگوی کلّی شکل گرفته است و مسأله را از زاویه این سه نگاه پی می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عشق؛ عشق الهی؛ خداپژوهی؛ فلسفه عشق؛ دین و عرفان؛ مولانا

مراجع

References

The Holly Quran.

‘Abd-ol-hakim, Khalifah. (1996/1375SH). Erfān-e Mowlavi. Tr. By Ahmad Mohammadi and Ahmad Mir’alāei. Tehran: ‘Elmi o farhangi.

Dehqāni, Mohammad. (1998/1377SH). Vasvase-ye āsheqi. Tehran: Barnāmeh.

‘Ebādzādeh, Mohammad. (1984/1363SH). Teori-hā o ekteshāfāt-e ‘elmi-e emrouz dar ash’ār-e Mowlānā. Tehran: Eslāmi.

Frouzānfar, Badiꞌ-ozzamān. (1997/1376SH). A'hādis o qesas-e Masnavi. Ed. By Hosein Dāvoudi. Tehran: Amirkabir.

Hāfez, Shams-oddin Mohammad. (1989/1368H). Divān. Ed. by Mohammad Qazvini & Qāsem Ghani. Tehran: Anjoman-e khoshnevisān-e Iran.

‘Haqqi Brousoi, Esmā;eil. (?). Tafsir Rou’h-ol-bayān. Beirut: Dār-ol-fekr.

Ja'fari, Mohammad Taqi. (1974/1353SH). Tafsir o naqd o ta'hlil-e Masnavi-e Ma’navi. 15 Vols. Tehran: Chāpkhāne-ye Heidari.

Kalāntari, Ebrāhim. (2003/1382SH). Gowhar-e Gomshodeh. Tehran: Ma’āref.

Kāmiāb-e tāleshi, Nosrat-ollah. (1996/1375SH). Eshq dar ‘erfān-e eslāmi. Tehran: Dar-ossaqalain.

Khalili, Mohammad Hosein. (2003/1382SH). Mabāni-e falsafi-e ‘eshq az manzar-e ibn sinā o Mollā Sadrā. Qom: Boustān-e ketāb.

Mohammadi Reishahri, Mohammad. (1988/1367SH). Mizān-ol-‘hekmah. 10 Vols. Tehran: Maktabat-ol-‘a’lām-el-eslāmi.

Mohammadi Vayeqāni, Kāzem. (2002/1381SH). Cheshme-ye baqā’ (seiri dar ‘eshq-e ‘erfāni). Tehran: Vezārat-e farhang o ershād-e eslāmi.

Mowlavi, Jalāl-oddin Mohammad. (1993/1372SH). Gozide-ye ghazaliāt-e Mowlavi. Selected by Dr. Sirous Shamisā. Tehran: Boniād.

Mowlavi, Jalāl-oddin Mohammad. (1995/1374SH). Gozide-ye Fihe mā Fih. Introduction and Explanation by Hosein Elāhi-e Qomshei. Tehran: ‘Elmi o farhangi.

Mowlavi, Jalāl-oddin Mohammad. (2002/1381SH). Kolliāt-e Shams-e Tabrizi. Ed. By Badiꞌ-ozzamān Frouzānfar. Tehran: Sanāei and Sāles.

Mowlavi, Jalāl-oddin Mohammad. (2003/1382SH). Fihe mā Fih. Ed. By Badiꞌ-ozzamān Frouzānfar. Tehran: Nāmak.

Mowlavi, Jalāl-oddin Mohammad. (2010/1389SH). Masnavi-e Ma'navi. Ed. By R.N. Nicolson. With the Efforts of B. Khorramshāhi. 10^th ed. Tehran:Doustān.

Nasr, Seyyed Hossein. (2003/1382SH). Āmouze-hā-ye Soufiān az dirouz tā emrouz (Living Sufism). Tr. By Hosein Heidari and Mohammad Hādi Amini. Tehran: Qasidehsarā.

Nicholson. Reynold A. (2003/1382SH). Tasavof-e eslāmi o rābete-ye ensān o khodā (The idea of Personality in sufism: three lectures delivered in the University of London). Tr. By Mohammad Rezā Shafi;I Kadkani. Tehran: Sokhan.

Plato. (2002/1381SH). Ziāfat (Symposium). Tr. By Mahmoud Sanā’ei. Ed. By Farhang Jahānbakhsh. Tehran: Farhang.

Rokni, Mohammad Mehdi. (1998/1377SH). Jabr o ekhtiār dar Masnavi. Tehran: Asātir.

Sattāri, Jalāl. (2006/1385SH). Eshq-navāzi-hā-ye Mowlānā. Tehran: Markaz.

Schimmel, Annemarie. (2006/1385SH). She’r-e jahāni, āshti-e jahāni ast. Tr. By Hosein khājehzādeh. Tehran: Amirkabir.

Sohrābpoor, Hemmat. (2001/1380SH). Shabnam-e ‘eshq. Boustān-e ketāb.

Soroush, ‘Abd-ol-karim. (2000/1379SH). Qomār-e ‘Āsheqāneh-ye Shams o Mowlānā. Tehran: Serāt.

Talammoz Hosein. (1999/1378SH). Mer’āt-ol-Masnavi. Ed. By Bahā-oddin Khorramshāhi. Tehran: Goftār.

Zamāni, Karim. (2003/1382SH). Mināgar-e ‘eshq; Shar’h-e mowzou’ei-e Masnavi. Tehran: Ney.

Zarrinkoub, ‘Abd-ol-hosein. (1988/1367SH). Ba’hr dar kouzeh. Tehran: ‘Elmi.