آهن و پیدایی آن در اساطیر ایرانی

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 6، دوره 8، شماره 27، تیر 1391، صفحه 105-118   

نویسنده

فاطمه محسنی گردگوهی

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد قزوین

چکیده

پیداییِ آهن در اواخر هزارة دوم پیش از میلاد بر جنبه‌های گوناگون زندگی قوم ایرانی تأثیر گذارد. بازنمودِ این امر را می¬توان در آیین¬ها و نبردهای ایشان مشاهده کرد. این مقاله به کشف آهن و بررسی تأثیر این رویداد در روایات اساطیری ایرانی می¬پردازد. نخست از میزان نفوذ آهن در اساطیر هر دوره و چراییِ آن گفت‌گو می¬شود. در همین راستا، ابتدا گاهان به عنوان کهن¬ترین متنِ دینیِ ایرانی بررسی و سپس به متون اوستایی متأخر و روایات دورة میانه و اسلامی پرداخته می‌شود. در ادامه بر اساس جهان‌بینیِ ایرانیِ باستان، نقش انسان و آفریدگان هرمزدی در دو حوزة اخلاق و اختیار و سازندگیِ جهان برای مقابله با اهریمن، با تکیه بر روایات اساطیری و تاریخی تبیین می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

آهن؛ زرتشت و زرتشتی؛ مانی و مانوی؛ اوستایی؛ پهلوی و اسلامی