تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده قراردادهای آتی سکه طلا براساس استراتژی مومنتوم

اقتصاد مالی

مقاله 7، دوره 6، شماره 21، اسفند 1391، صفحه 165-184   

چکیده

قراردادهای آتی سکه طلا به‌عنوان مانعی در مقابل تورم بوده و دارای اهرم مالی می‌باشند. بنابراین مطالعات انجام شده به‌منظور کمک به اتخاذ تصمیمات سودآور در قراردادهای آتی سکه ارزشمند می‌باشد. در این راستا بررسی میزان تاثیر برخی متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده قراردادهای آتی و نیز تاثیر گزینش نوعی از استراتژی‌های معاملاتی که مبتنی بر مداومت روند قیمت‌ها بر این بازده می‌باشد از اهمیت زیادی برخوردار است. استراتژی مومنتوم از جمله استراتژی‌های معاملاتی است که از خودهمبستگی مثبت در بازدهی دارایی‌ها و استمرار آن در افق میان‌مدت آتی حکایت دارد. بر این اساس هدف این تحقیق بررسی تاثیر متغیرها اقتصادی (نرخ دلار، نرخ تورم و نرخ بهره بانکی) بر بازده قراردادهای آتی طلا می‌باشد. در این بررسی اطلاعات روزانه قیمت‌های تسویه قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالای ایران و نرخ‌های بانک مرکزی در دوره زمانی 88-90 استفاده شده است. جهت بررسی، بازده‌های قراردادهای آتی به‌وسیله تغییر در لگاریتم‌های قیمت‌های تسویه محاسبه می‌شوند سپس دوره‌های بررسی هفتگی و نیز دوره‌های نگهداری هفتگی بر مبنای نتایج استفاده شده است. بر این اساس در دوره بررسی، بازدهی مثبت منجر به موقعیت خرید و بازده منفی به اخذ موقعیت فروش منتج گردیده است. سپس تاثیر متغیرها اقتصادی (نرخ دلار، نرخ تورم و نرخ بهره بانکی) بر این بازده‌ها آزمون گردیده است. برای بررسی توزیع آماری متغیرها از آزمون‌ کولوموگراف اسمیرنوف استفاده و برای اثبات خطی بودن رابطه از آزمون همبستگی استفاده گردیده است. با توجه به آزمون‌های آماری نتیجه‌گیری می‌شود که نرخ بهره بانکی تاثیری در بازده قراردادهای آتی سکه طلا بر اساس استراتژی مومنتوم ندارد اما نرخ تورم و نرخ دلار بر این بازده موثر است. لذا در انجام معاملات تغییرات این دو نرخ را مدنظر قرارداده و استنباط می‌شود این استراتژی در جوامعی که دارای اقتصاد تورمی هستند مفید نمی‌باشد
Abstract
Gold coin futures act as an obstacle against inflation and possess financial leverage. Thus studies are conducted in order to help making profitable decisions in gold coin futures is valuable. In this regard investigating amount of effect of some of macroeconomic variables on returns of gold coin futures and also effect of selection of transactional based strategies, which is based on continuation of prices process on this return, is very important. Momentum strategy as one of transactional based strategies shows a positive selfcorrelation in stocks return and its continuation in medium-term period. Based on the above contents, purpose of this study is investigating the effects of economic variables (dollar rate, inflation rate and bank interest rate) on returns of gold coin futures.
 In this study have been used daily data of settlement prices of gold coin futures in Iranian stock market and rates of the Central Bank during 2009-2011. For investigation, futures returns are calculated by change in logarithms of settlement prices. Then weekly investigation term and also weekly maintenance term based on results have been used. On this basis during investigation period, the positive return led to purchasing opportunity and negative return led to selling opportunity. Then effects of economic variables such as dollar rate, inflation rate and bank interest rate have been tested on these returns. Kolmogorov-Smirnov test is used for investigating variables statistical distribution and correlation test is used to prove linearity in relationship. With regard to statistical tests it is concluded that bank interest rate has no effect on return of gold coin futures based on momentum strategy but inflation rate and Dollar rate have effect on this return. Hence, in carrying out deals we must take into consideration changes in these two rates and it is understood that this strategy, momentum strategy, shall not be profitable in societies with inflationary economy.
 

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: متغیرهای کلان اقتصادی، قراردادهای آتی سکه طلا، استراتژی مومنتوم طبقه‌بندی:JEL A12؛ C50؛ E31؛ G00

اصل مقاله

تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده قراردادهای آتی سکه طلا براساس استراتژی مومنتوم

 

دکتر زهرا پورزمانی[1]

مونا مرادی^[2]

چکیده

قراردادهای آتی سکه طلا به‌عنوان مانعی در مقابل تورم بوده و دارای اهرم مالی می‌باشند. بنابراین مطالعات انجام شده به‌منظور کمک به اتخاذ تصمیمات سودآور در قراردادهای آتی سکه ارزشمند می‌باشد. در این راستا بررسی میزان تاثیر برخی متغیرهای کلان اقتصادی بر بازده قراردادهای آتی و نیز تاثیر گزینش نوعی از استراتژی‌های معاملاتی که مبتنی بر مداومت روند قیمت‌ها بر این بازده می‌باشد از اهمیت زیادی برخوردار است. استراتژی مومنتوم از جمله استراتژی‌های معاملاتی است که از خودهمبستگی مثبت در بازدهی دارایی‌ها و استمرار آن در افق میان‌مدت آتی حکایت دارد. بر این اساس هدف این تحقیق بررسی تاثیر متغیرها اقتصادی (نرخ دلار، نرخ تورم و نرخ بهره بانکی) بر بازده قراردادهای آتی طلا می‌باشد. در این بررسی اطلاعات روزانه قیمت‌های تسویه قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالای ایران و نرخ‌های بانک مرکزی در دوره زمانی 88-90 استفاده شده است. جهت بررسی، بازده‌های قراردادهای آتی به‌وسیله تغییر در لگاریتم‌های قیمت‌های تسویه محاسبه می‌شوند سپس دوره‌های بررسی هفتگی و نیز دوره‌های نگهداری هفتگی بر مبنای نتایج استفاده شده است. بر این اساس در دوره بررسی، بازدهی مثبت منجر به موقعیت خرید و بازده منفی به اخذ موقعیت فروش منتج گردیده است. سپس تاثیر متغیرها اقتصادی (نرخ دلار، نرخ تورم و نرخ بهره بانکی) بر این بازده‌ها آزمون گردیده است. برای بررسی توزیع آماری متغیرها از آزمون‌ کولوموگراف اسمیرنوف استفاده و برای اثبات خطی بودن رابطه از آزمون همبستگی استفاده گردیده است. با توجه به آزمون‌های آماری نتیجه‌گیری می‌شود که نرخ بهره بانکی تاثیری در بازده قراردادهای آتی سکه طلا بر اساس استراتژی مومنتوم ندارد اما نرخ تورم و نرخ دلار بر این بازده موثر است. لذا در انجام معاملات تغییرات این دو نرخ را مدنظر قرارداده و استنباط می‌شود این استراتژی در جوامعی که دارای اقتصاد تورمی هستند مفید نمی‌باشد.

واژگان کلیدی: متغیرهای کلان اقتصادی، قراردادهای آتی سکه طلا، استراتژی مومنتوم

طبقه‌بندی:JEL  A12, C50, E31, G00

1. مقدمه

کشورها طلا را به‌عنوان ذخیره ثروت و وسیله‌ای برای تبادل معاملاتی پذیرفته‌اند و افراد برای کسب اطمینان از تغییرات و عدم ثبات پول‌های کاغذی، همواره به‌دنبال خرید و ذخیره طلا بوده‌اند. در حال حاضر معاملات طلا به‌جای شیوه‌های سنتی استفاده از شمش، سکه و جواهرآلات در بازارهای بورس بین‌المللی صورت می‌گیرد.

از لحاظ اقتصادی قیمت کالا در بازار از   تقاطع منحنی‌های عرضه وتقاضا برای آن کالا تعیین می‌شود و جابه‌جایی این منحنی‌ها قیمت تعادلی جدیدی را نتیجه می‌دهد. قیمت طلا نیز چون سایر کالاها از روی منحنی‌های عرضه و تقاضا آن تعیین می‌شود. بازارهای نیویورک ولندن نقش تعیین‌کننده‌ای بر قیمت طلا ایفا می‌کنند.

 مسئله‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این‌ است که چشم بازار طلا تنها به یک خبر نگاه نمی‌کند و کلیه حوادث از قبیل بحران‌های اقتصادی، تشنجات سیاسی، بورس‌بازی، نوسانات نرخ ارزهای کلیدی خصوصا" دلار بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارند (علیشاهی,1390,2).

در زمان جنگ، انقلاب و تورم شدید، پول رایج یک کشور نمی‌تواند نقش خود را به‌عنوان ذخیره ارزش به خوبی ایفا نماید، چرا که دولت‌ها برای تامین هزینه جنگ ناگزیر پول‌های بدون پشتوانه چاپ می‌کنند. افزایش حجم پول در گردش و کاهش تولید و انحراف منابع کشور از تولیدات رفاهی به تولیدات و تجهیزات جنگی موجب تورم می‌شود و ارزش پول را کاهش می‌دهد. دراین زمان مردم برای حفظ ارزش دارایی خود به طلا روی می‌آورند که ارزش آن با تورم افزایش می‌یابد و به دارنده خود در مقابل تورم منفعت می‌رساند . بنابراین طلا به‌دلیل قدرت نقد ‌شوندگی بالا در سطح جهان یک دارایی مهم و مقبول است. 

قیمت طلا در همه جای دنیا بر حسب دلار یا پول ملی کشور مزبور تعیین می‌شود و اگر طلا بر حسب پول ملی یک کشور تعیین گردد این محاسبه از طریق نرخ برابری دلار و پول ملی و دلار و طلا تعیین  می‌شود. 

برای فعالیت در اینگونه بازارها باید از استراتژی‌های خاصی پیروی نمود. دو نوع استراتژی که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، استراتژی‌های مومنتوم و معکوس می‌باشد. این استراتژی‌ها در تصمیمات سرمایه‌گذاران موثر است و به کسب بازده اضافی کمک می‌کند.

 

2. چارچوبنظری و پیشینه تحقیق

قرارداد آتی توافق نامه‌ای است بین دو طرف قرارداد به‌منظور خر ید یا فروش مقداری مشخص از  یک کالا با کیفیت مشخص برای زمان مشخص در آینده و با قیمتی مشخص که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌گردد. طرفین در قالب شرط ضمن عقد به اتاق پایاپای وکالت می‌دهند که از وجه الضمان آن‌ها متناسب با نوسانات قیمت در بورس به طرف دیگر اباحه تصرف کند. هر یک از طرفین می‌توانند قبل از سررسید با انعقاد قرارداد دیگری، شخص ثالثی را جایگزین خود در قرارداداولیه نمایند و پس از تسویه، از قرارداد خارج شوند. کلیه قراردادها در زمان سر رسید مقرر تسویه خواهند شد (جان هال،26،1384).

کینز و هیکس میانگین انتظارات معامله‌گران از قیمت نقد یک دارایی در زمان مشخصی در آینده را اصطلاحاً قیمت نقد مورد انتظار دارایی تعریف نموده‌اند. در زمان سررسید، قیمت آتی و قیمت نقد به همدیگر نزدیک می‌شوند اگر قیمت آتی برابر با قیمت نقد مورد انتظار نباشد، بلافاصله معامله‌گران اقدام به عملیات سفته‌بازی خواهند کرد.

اقتصاددانانی همچون کینز و هیکس ^[3]معتقدند، که اگر پوشش‌دهندگان ریسک به دنبال اتخاذ موضع  فروش باشند و سفته‌بازان بخواهند که موضع خرید اتخاذ کنند، در این صورت قیمت قراردادهای آتی یک دارایی، پایینتر از قیمت نقد مورد انتظار خواهد بود؛ چرا که سفته‌بازان مبادرت به معامله قراردادهای آتی نمی‌کنند، مگر در صورتی که سود مورد انتظار آنها از این معاملات مثبت باشد. برعکس، پوشش‌دهندگان ریسک حاضر به پذیرش زیان در راهبردهای پوشش ریسک هستند، زیرا در مقابل این زیان، از سود ناشی از کاهش ریسک  بهره‌مند می‌شوند. به‌همین دلایل، اگر پوشش‌دهندگان ریسک در موضع خرید قراردادهای آتی قرار گیرند و سفته‌بازان، متقاضی فروش قراردادهای آتی باشند، قیمت آتی بیشتر از قیمت نقد مورد انتظار خواهد بود.

اگر قیمت نقد مورد انتظار بیش از قیمت توافقی در قرارداد آتی باشد، اصطلاحاً می‌گویند بازار در شرایط عقب‌گرد قیمت‌ها است و اگر قیمت نقد مورد انتظار کمتر از قیمت توافقی در قرارداد آتی باشد، اصطلاحاً می‌گویند که شرایط بالا رفتن قیمت‌ها بر بازار حاکم است (جان هال،1384 ، 71-71).

برای تشریح رابطه بین قیمت آتی و قیمت نقدی مورد انتظار می‌توان رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار را مورد بررسی قرار داد. به‌طور کلی همواره بین ریسک و بازده مورد انتظار، رابطه مستقیمی وجود دارد. هرگاه ریسک سرمایه گذاری بالا باشد، بازده مورد توقع سرمایه‌گذار نیز بالا خواهد بود (جان هال،1384 ، 133).

 

3. پیشینه تحقیق

طالب زاده (1389) در بررسی رابطه بین قیمت تئوریک قراردادهای آتی کالا با قیمت‌های معاملاتی آن در بورس کالای ایران به این نتیجه دست یافت که وجود رابطه مثبت و معنی‌دار بین این قیمت‌ها در بازار آتی سکه طلای ایران وجود دارد.

  فدایی نژاد وصادقی ( 1385)  سودمندی استراتژی‌های مومنتوم و معکوس در بازار سهام را مورد بررسی قرار داده‌اند. نتایج حاکی از آن است که هر کدام از این رویکردها در یک دوره زمانی مشخصی، برتر می‌باشند برای افق‌های زمانی یک تا شش ماهه استراتژی مومنتو م می‌تواند بازدهی اضافی ایجاد نماید و برای افق‌های زمانی طولان‌ تر استراتژی معکوس، سودمندتر می‌باشد.

احمدپور و نیکزاد (1390) رابطه بین قیمت‌های نقد و آتی سکه طلا، در بورس کالای ایران را مورد بررسی قرارداده‌اند. در نهایت با توجه به نتایج آزمون یوهانسون، وجود یک رابطه بلندمدت بین قیمت‌های بازار نقد و قیمت‌های بازار آتی سکه طلا در ایران و همچنین شواهدی مبنی بر اینکه بازار آتی هدایت‌کننده بازار نقد می‌باشد، به‌دست آمد.

قالیباف اصل و دیگران (1389) بازده اضافی استراتژی شتاب سود و قیمت در بورس اوراق بهادار تهران را طی دوره زمانی 1383- 1387 بررسی نموده‌اند. نتایج آزمون فرضیه‌ها نشان داد، استراتژی شتاب قیمت در بازه‌های زمانی 3،6 و 12 ماهه و استراتژی شتاب سود در بازه های زمانی 3 و 6 ماهه در بورس اوراق بهادار تهران سودآور هستند؛ اما سودآوری استراتژی شتاب سود در دوره زمانی یک ساله تأیید نشده است.

سجادی و دیگران (1387) به بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران با هدف تعیین رابطه بلندمدت بین نرخ رشد شاخص کل قیمت سهام و مجموعه‌ای از متغیرهای کلان اقتصادی از قبیل نرخ تورم، نرخ رشد نقدینگی، نرخ ارز، نرخ سود واقعی بانکی و درآمد نفتی، انجام گرفته است. آزمون هم جمعی نشان داد که بین نرخ رشد شاخص کل قیمت و متغیرهای مستقل، رابطه بلندمدت وجود دارد به‌طوری که ضرایب نرخ رشد نقدینگی و نرخ تورم، با نرخ رشد شاخص کل قیمت در سطح اطمینان نود درصد معنی‌دار و رابطه منفی دارند و معناداری ضرایب درآمد نفتی، نرخ ارز و نرخ سود واقعی بانکی، در سطح اطمینان نود درصد، رد شد.

عباسیان و دیگران (1387) با بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ ارز، تراز تجاری، تورم، نقدینگی و نرخ بهره) با شاخص کل بورس را در سال‌های 1377تا 1384با داده‌های فصلی مورد بررسی قرارداده‌اند. یافته‌ها نشان‌دهنده اثر مثبت نرخ ارز و تراز تجاری در بلندمدت بر بورس اوراق بهادار و اثر منفی تورم‌، نقدینگی و نرخ بهره است.

پیرائی و شهسوار (1387) تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار بورس ایران را مورد بررسی قرار داده‌اند. برای این منظور داده‌های فصلی متغیرهای مختلف اقتصادی مثل تولید ناخالص داخلی، حجم پول، تورم، نرخ ارز از سال‌های 1370تا 1385را مورد توجه قرار داده. نتایج حاکی از آن است که ارتباط شاخص قیمت سهام با تولید ناخالص داخلی و سطح عمومی قیمت‌ها به‌صورت مستقیم بوده و قیمت سهام، ارتباط معکوس با حجم پول و نرخ ارز دارد.

  میفر وریلیز ^[4]( 2006) استراتژی‌های مومنتوم در بازار معاملات آتی کالا و مداومت کوتاه‌مدت و برگشت بلندمدت قیمت معاملاتی آتی کالا را مورد بررسی قرار داده‌اند. 13 استراتژی مومنتوم سودآور را شناسایی نموده است که تولید میانگین 38/9 % بازه در سال ایجاد می‌کند. تجزیه تحلیل‌های دقیق‌تر از ترکیبات پرتفوهای بلندمدت و کوتاه‌مدت نشان می‌دهد که استراتژی‌های مومنتوم، خرید قراردادهایی که قیمت‌های آتی آن از قیمت‌های نقدی پایین‌تر و فروش قراردادهایی که قیمت‌های آتی ماه های بعد آن  بالاتر از قیمت‌های تحویل فعلی این ماه است، می‌باشد. در این بررسی مشخص گردیده است که استراتژی مومنتوم 12 -1 سودآورتر از بقیه در بازار قراردادهای آتی می‌باشد. این استراتژی به این معنا می‌باشد که روند یک ساله اخیر قرارداد آتی بررسی گردد، سپس برای یک ماه نگهداری شود.

جاگادیش و تیتمن(1995,1993)  گزارش کردند که استراتژی خرید سهام برنده و فروش سهام بازنده گذشته می‌تواند بازده اضافی معنی‌داری را ایجاد نماید (در حدود یک درصد در ماه). آن‌ها این نتیجه را بر مبنای تشکیل پرتفوی‌هایی بر مبنای بازدهی گذشته در دوره 1989-1965 کشف کردند. روش کار آن‌ها به این صورت بود که سهام را بر اساس بازدهی سه تا دوازده ماه گذشته در ده دهک طبقه‌بندی کردند و سپس ده پرتفوی با وزن برابر تشکیل دادند و استراتژی خود را خرید دهک برنده و فروش دهک بازنده قرار دادند و نشان دادند که بازدهی اضافی ایجاد می‌شود. آن‌ها استدلال می‌کنند که اگر سودهای مومنتوم به‌خاطر تفاوت مقطعی در بازدهی باشد، پس برندگان گذشته (بازندگان گذشته) بایستی بازدهی بالاتر (پایین تر) خود را به‌طور نامحدود در آینده ادامه دهند ولی آن‌ها به این نتیجه رسیدند که بازدهی پرتفوهای مومنتوم (برندگان منهای بازندگان) فقط برای دوازده ماه اول بعد از تشکیل پرتفوی مثبت است و اگر اتفاق خاصی نیفتد بازدهی بعد از دوازده ماه منفی است.

گرینبلات و تیتمن(1989)  با استفاده از استراتژی مومنتوم سودهای  اضافی را کشف کردند ولی مشاهده کردند که سودهای مومنتوم در اولین سال بعد از تشکیل پرتفوی از بین می‌رود.

مارکویتز و گرینبلات (1999) یک اثر مومنتوم قوی را در بین صنایع کشف کردند. به این صورت که وقتی از صنایع برنده گذشته خریداری شد و صنایع بازنده گذشته فروخته شد بازدهی اضافی تایید گردید.

کنراد و کاول(1998)  در یک بررسی بلندمدت در آمریکا موفقیت استراتژی معکوس را در طولانی مدت و استراتژی مومنتوم را در کوتاه‌مدت گزارش کردند. آن‌ها اعلام کردند که موفقیت این استراتژی‌ها به افق مورد نظر بستگی دارد در حالی که استراتژی مومنتوم برای یک دوره میا‌ن‌مدت سه تا دوازده ماهه سودمند بود، استراتژی معکوس در یک دوره کوتاه‌مدت هفتگی یا ماهانه و یا یک افق طولانی مدت سه تا پنج ساله مناسب بود. آن‌ها استدلال کردند که سودهای مومنتوم فقط به خاطر تفاو ت‌های مقطعی در بازدهی مورد انتظار به جای الگوی سری زمانی بازده ایجاد می‌شود.

الدر و همکاران (2011) به بررسی تاثیر اخبار اقتصاد کلان بر قراردادهای آتی فلزات پرداخته‌اند. شدت، جهت و سرعت تاثیر اخبار اقتصادی اعلام شده بر بازده،  نوسانات و حجم معاملات قراردادهای آتی سه نوع کالای مهم طلا، نقره و مس پرداخته شده است. یافته‌های حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که واکنش معاملات آتی طلا به اخبار شگفت‌انگیز اقتصادی، سریع و مهم است. اعلام اخبار رشد اقتصادی، بر قیمت‌های طلا و نقره، تاثیر مستقیم و بر قیمت مس، تاثیر معکوس دارد.

راچ وراسی (2010) تاثیر اخبار اقتصادی بر قیمت کالاها را در واکنش قیمت کالاهای قرارداهای آتی ارزیابی کرده و به این نتیجه رسیدند که کالاها نسبت به اخبار روزانه حساسیت نسبی دارند. قیمت کالاها انعکاسی از اخبار اقتصادی است و به تاثیر ارزش دلار و نرخ بهره بر قیمت کالا پرداخته است. همچنین به چگونگی واکنش قیمت طلا به‌عنوان دارایی امن در مقابل اخبار بد اقتصادی پرداخته است.

 

4. روش تحقیق

این تحقیق بر مبنای اطلاعات روزانه قیمت‌های تسویه مربوط به قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالای ایران و نرخ‌های بانک مرکزی انجام گردیده است که عبارتند از نرخ روزانه دلار، نرخ ماهانه تورم، نرخ سالانه بهره بانکی. برای بررسی عوامل باید اطلاعات دوره‌های زمانی قیمت‌های آتی و نیز دوره‌های زمانی بازده‌های قرارداد آتی جمع‌آوری گردد. بازده‌های قراردادهای آتی به‌وسیله تغییر در لگاریتم‌های قیمت‌های تسویه محاسبه می‌شوند. دراین تحقیق از دوره‌های بررسی هفتگی و نیز دوره‌های نگهداری هفتگی بر مبنای نتایج استفاده شده است. بر این اساس چنان‌چه در دوره بررسی بازدهی مثبت کسب شده بود از موقعیت خرید استفاده می‌شد و در صورتی که بازده منفی باشد از موقعیت فروش استفاده می‌گردید. سپس تاثیر متغیرها اقتصادی بر این بازده‌ها آزمون می‌گردد.

متغیر وابسته بازده قراردادهای آتی سکه طلا می‌باشد، اطلاعات اولیه از قیمت‌های تسویه قراردادهای آتی سکه طلا موجود در سایت بورس کالای ایران استخراج می‌گردد. قیمت‌های آتی باید از نزدیک‌ترین قرارداد استفاده گردد. برای اندازه‌گیری این متغیر از استراتژی معامله‌گری مومنتوم به‌شرح زیر استفاده می‌شود:

بازده‌های قراردادهای آتی از تغییر در لگاریتم  قیمت‌های تسویه محاسبه می‌شود. دو روش برای ایجاد توالی بازده قراردادها پیشنهاد گردیده است:

  روش اول- نزدیک‌ترین قرارداد آتی را انتخاب  نموده و آن‌را نگه می‌داریم تایک ماه قبل از سر رسید و بعد قرارداد بعدی را جایگزین می‌کنیم به‌همین ترتیب ادامه می‌یابد تا یک توالی از بازده‌ها ایجاد گردد.

  روش دوم -  این رویکرد تکرار می‌شود اما این بار قرارداد آتی با تحویل یک ماه معین را با دورترین قرارداد تعویض کرده و از قیمت‌های تسویه هفتگی  استفاده می‌نماییم‌. اولین قرارداد را تادو هفته قبل از سررسید نگهداری، سپس وضعیت خرید را جابه‌جا می‌کنیم با دورترین قرارداد و آنرا تا دو هفته قبل از سررسید نگه می‌داریم. این فرآیند تکرار می‌شود تا یک توالی از بازده‌های قرارداد آتی ایجاد گردد (میفر ,ریلیز ,2006).

به‌دلیل اینکه قیمت‌های تسویه هفتگی در بورس کالای ایران مورد نیاز نیست و محاسبه نمی‌گردد، لذا امکان استفاده از روش دوم وجود ندارد بنابراین محاسبه بازده قیمت آتی بر مبنای روش اول انجام گردیده است. پس از استفاده از روش اول و گرفتن لگاریتم قیمت‌های تسویه استراتژی مومنتوم هفتگی مورد استفاده قرار گرفته است بدین صورت که بازده یک هفته بررسی گردیده سپس باتوجه به بازده برای یک هفته نگهداری می‌شود و به‌همین ترتیب ادامه می‌یابد .

 

5. فرضیه های تحقیق  

 فرضیه اصلی : متغیرهای کلان اقتصادی بر تصمیم‌گیری درقراردادهای آتی طلا موثر است.

           فرضیه فرعی 1- تغییرات نرخ دلار بر بازده قراردادهای آتی طلا موثر است.

           فرضیه فرعی 2- تغییرات نرخ بهره بانکی (سیاست‌های پولی ) بر بازده قراردادهای آتی طلا موثر است.

           فرضیه فرعی 3- تغییرات نرخ تورم بر بازده قراردادهای آتی طلا موثر است.

 

6. متغیرهای تحقیق

استراتژی‌های معامله در بازارهای سرمایه : هر سرمایه‌گذار در بدو ورود به بازار سرمایه به‌دنبال دستیابی و به‌کارگیری استراتژی‌هایی است که بتواند بر بازار پیروز شود و بازدهی اضافی کسب نماید. در مقابل، تئوری نوین مالی^[5] و جوهره اصلی آن یعنی فرضیه بازار کارآ ^[6] بر این اعتقاد است که نمی‌توان بر بازار پیروز شد و بازدهی بیش از متوسط بازار حاصل کرد و می‌شود که هیچ‌گونه روندی در قیمت و بازدهی بازار وجود ندارد و نمی‌توان از روندهای بازار سود اضافی کسب نمود. در بازارهای سرمایه دنیا دو استراتژی معامله که به‌صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، استراتژی‌های مومنتوم ^[7]و معکوس^[8] می‌باشند. این استراتژی‌ها بر روانشناسی، رفتار جمعیت و جو بازار متکی هستند.

مومنتوم مفهومی در علم فیزیک می‌باشد که بیان می‌دارد، یک جسم در حال حرکت گرایش دارد که همچنان در حرکت باقی بماند مگر اینکه نیرویی از خارج بر آن وارد شود (قانون اول نیوتن). به‌عبارت دیگر مصداق این قانون در بازار این است که یک روند قیمتی تمایل دارد که باقی بماند تا زمانی که یک نیروی خارجی جلوی آن را بگیرد.  استراتژی مومنتوم شامل سرمایه‌گذاری در جهت بازار می‌باشد و ادعا می‌نماید که بازدهی مثبت یا منفی گذشته تا دوره مشخصی از آینده نیز همچنان تداوم خواهد داشت. در مقابل استراتژی معکوس اعتقاد دارد که عوام واکثریت بازار اشتباه می‌کنند و روندهای اخیر قیمت‌ها برمی‌گردند، بنابراین برای دستیابی به بازدهی اضافی می‌باید صبور بود و با جسارت در جهت مخالف بازار عمل کرد. تایید سودمندی این استراتژی‌ها می‌تواند چالشی اساسی در مقابل تئوری نوین مالی و بحث کارایی بازار ایجاد نماید (فدایی نژاد و صادقی 1385,9-8,).

نرخ دلار: می‌دانیم که قیمت طلا در بازارهای جهانی فلزات قیمتی توسط دلار تعیین می‌شود، به نظر اکثر کارشناسان مهمترین عامل افزایش ارزش طلا کاهش ارزش دلار است که عوامل اثرگذار دیگر نیز از این عامل تاثیر می‌پذیرند. هنگامی که ارزش دلار کاهش پیدا می‌کند، مقدار زیادی پول از بازار خرید و فروش ارز وارد بازارهای کالایی می‌شود که در بورس معامله می‌شوند. در چنین شرایطی در بازار طلا نیز پول‌های بسیار زیادی وارد می‌شود.

از سوی دیگر تنزل ارزش دلار به کاهش ذخیره ارزی بانک مرکزی کشورهای مختلف منجر می‌شود و آن‌ها برای جبران این مسئله به‌دنبال افزایش ذخیره طلای خود می‌افتند که به رشد چرخش پول در بازار طلا و افزایش قیمت آن می‌انجامد. بنابراین هم بانک‌های مرکزی و هم سرمایه‌گذاران در جهت جلوگیری از کاهش دارایی‌های خود طلا را بهترین گزینه برای جایگزین نمودن دلار می‌دانند  (علیشاهی,1390,2).

نرخ بهره بانکی: با کاهش یا ثابت ماندن نرخ بهره و کاهش تدریجی ارزش  پول نقد، افراد دیگر تمایلی به سپرده‌گذاری سرمایه‌های نقدی خود ندارند. بنابراین با کاهش تمایل به نگهداری پول نقد و از آنجا که طلا از ویژگی ثبات ارزش حتی در شرایط جنگ، بحران و تنش‌های بین‌المللی برخوردار است، افراد تمایل به خرید آن پیدا می‌کنند که خود باعث افزایش قیمت طلا می‌گردد.

برعکس، اگر نرخ بهره بانکی افزایش یابد افراد به سپرده‌گذاری در بانک‌ها به‌عنوان مکانی امن برای سرمایه‌گذاری متمایل می‌شوند. بدین صورت با عدم جذب به بازار طلا به کاهش قیمت این فلز گرانبها کمک می‌نمایند (علیشاهی,1390,3).

نرخ تورم: تورم از نظر علم اقتصاد به معنی افزایش سطح عمومی قیمت‌‌ها در طول یک زمان مشخص است. نرخ تورم برابر است با تغییر در یک شاخص قیمت که معمولا شاخص قیمت مصرف‌کننده است. دیدگاه کینزی دو دلیل عمده برای تورم ذکر می‌کند: کاهش عرضه کل یا افزایش تقاضای کل دیدگاه پول‌گرایان رشد عرضه پول مازاد بر رشد اقتصادی راعمده‌ترین دلیل تورم می‌داند. به‌عبارت دیگر، تورم تناسب نداشتن حجم پول در گردش با عرضه خدمات و کالاهاست. تقریبا تمام اقتصاددان‌ها بر این نکته متفق‌القولند که تورم پایدار و درازمدت ریشه‌ای جز عرضه پول و افزایش نقدینگی ندارد. هر چه میزان تورم بیش‌تر شود، قدرت خرید یک واحد پول کم‌تر می‌گردد. یکی از ریشه‌های تورم نبود تعادل میان درآمدها و هزینه‌های دولت است. به این ترتیب که وقتی هزینه‌های دولت از درآمدهای آن در بودجه سالانه بیش‌تر باشد، دولت با کسری بودجه مواجه می‌شود. اگر دولت برای حل مشکل کسری بودجه اقدام به استقراض از بانک مرکزی یا فروش درآمدهای ارزی به بانک مرکزی کند، پایه پولی و به دنبال آن نقدینگی کل در اقتصاد افزایش می‌یابد که این افزایش نقدینگی آثار تورمی به دنبال خواهد داشت.

 

جامعه و نمونه آماری

کلیه قراردادهای معاملات آتی طلا در بورس کالای ایران طی دوره زمانی 88-90 مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه ونمونه یکسان است.

 

روش‌های آماری

  پس از محاسبه متغیرها، داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. ابتدا به وسیله آزمون کولموگرف- اسمیرنف نرمال بودن متغیرهای تحقیق آزمون می‌شود سپس به آزمون فرضیه‌ها پرداخته می‌شود با استفاده از نرم‌افزار SPSS رگرسیون ساده خطی، جدول تجزیه وتحلیل واریانس، آزمون فیشر، t- جزئی، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون آماره Z محاسبه شده است.

 

تجزیهوتحلیلیافته‌ها

  بررسی نرمال بودن توزیع متغیر وابسته  (بازده حاصل از استراتژی مومنتوم) :

نرمال بودن باقیمانده‌های مدل رگرسیونی یکی از فرض‌های رگرسیونی است که نشان‌دهنده اعتبار آزمون‌های رگرسیونی است در جدول 1  با استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنف^[9] نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته  بررسی شده است. زیرا نرمال بودن متغیرهای وابسته به نرمال بودن باقیمانده‌های مدل (تفاوت مقادیر برآوردی از مقادیر واقعی) می‌انجامد. پس لازم است نرمال بودن متغیر وابسته قبل از برآورد پارامترها کنترل شود و در صورت برقرار نبودن این شرط راه حل مناسبی برای نرمال نمودن آنها (از جمله تبدیل نمودن آن) اتخاذ نمود. فرض صفر و فرض مقابل در این آزمون به صورت زیر نوشته می‌شود.

 

داده‌ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی می‌کند

داده‌ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی نمی‌کند

 

 

 

 

جدول 1.  آزمون نرمالیتی برای متغیر وابسته مورد تحقیق

تعداد	پارامترهای نرمال		مقدار Z کلموگروف – اسمیرنف	مقدار احتمال
	میانگین	انحراف معیار			قدرمطلق	مثبت	منفی
121	0/00	0/02	0/14	0/13	-0/14	1/21	0/11

منبع :یافته‌های پژوهشگر

 

  سطح معناداری برای بازده حاصل از استراتژی مومنتوم برابر با 11/0 است چون این مقدار کمتر از 05/0 نیست بنابراین فرض صفر برای این متغیر رد نمی‌شود یعنی نرمال بودن داده‌ها در این مورد رد نمی‌شود.

 

 بررسی ضریب همبستگی بین متغیرها

  برای اثبات خطی بودن رابطه از آزمون همبستگی (ضریب همبستگی پیرسون) استفاده می‌کنیم زیرا این معیار میزان همبستگی خطی بین دو متغیر را اندازه‌گیری می‌کند در ماتریس همبستگی زیر میزان همبستگی پیرسون بین متغیرهای وابسته و مستقل محاسبه شده است میزان همبستگی متغیرها به صورت فرض صفر و فرض مقابل زیر نوشته می شود.

                                    

 

 

 

ماتریس همبستگی پیرسون در جدول 2 محاسبه شده و مهمترین نتایج آن به شرح زیر است:

 

 

 

جدول 2. آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی ارتباط دو به دوی متغیرها

	نرخ تورم	نرخ بهره بانکی	نرخ دلار
0.255-	0.022-	0.266-	همبستگی پیرسون
0.005	0.813	0.003	سطح معنی داری
121	121	121	تعداد

     منبع :یافته های پژوهشگر

 

  میزان پیرسون برای بازده حاصل از استراتژی مومنتوم و نرخ دلار برابر با 266/0- (منفی و معنادار)، با نرخ بهره بانکی برابر با 02/0- (بی معنی) و با نرخ تورم برابر با 255/0- (منفی و معنادار) است همبستگی منفی بدین معناست که با افزایش یک متغیر، متغیر دیگر کاهش یافته است و بالعکس.

 

برآورد مدل با استفاده از روش رگرسیون ساده خطی

  برای بررسی ارتباط دو متغیر با هم مدل رگرسیونی مناسب ترین روش است در این روش علاوه بر بررسی وجود ارتباط می‌توان مقادیر متغیر وابسته را به ازای مقدار خاصی از متغیر مستقل برآورد یا پیش بینی نمود. در ادامه برای بررسی فرضیات از این روش‌ها استفاده شده است .

مدل اول ( فرضیه اول)

  رابطه بین نرخ دلار و بازده حاصل از استراتژی مومنتوم  به‌صورت زیر مدل‌سازی می‌گردد.

(1)                                                                                                            

  هدف، برآورد پارامتر‌های  با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی^[10] (ols) است که به‌ترتیب مقادیر عرض از مبدا و شیب خط را نشان می‌دهند. میزان شیب خط نوع ارتباط ( جهت و میزان ارتباط) را مشخص می‌کند  فرض صفر و فرض مقابل برای معنی‌داری مدل به صورت زیر است.

 

 

مدل معنی‌داری وجود ندارد.

 مدل معنی‌داری وجود دارد.

 

 

 

جدول 3. آزمون تحلیل واریانس برای بررسی معناداری مدل

منبع تغییرات	مجموع مربعات	درجه آزادی	میانگین مربعات	مقدار F	سطح معناداری
رگرسیون	0/00	1	0/00	9/06	0/003
باقیمانده	0/03	119	0/00
کل	0/03	120

منبع :یافته های پژوهشگر

 

  مقدار احتمال سطح معنی‌داری F برابر با 003/0 است. این مقدار کمتر از 05/0 می باشند بنابراین فرض صفر در سطح اطمینان 95 ‌درصد رد می‌شود یعنی در سطح اطمینان 95 درصد مدل معنی‌داری وجود دارد.

 

جدول 4 . میزان همبستگی،  ضریب تعیین و آماره دوربین واتسون

همبستگی چندگانه	ضریب تعیین	ضریب تعیین تعدیل شده	انحراف معیار	دروبین واتسون
0/27	0/07	0/06	0/02	1/91

منبع :یافته های پژوهشگر

 

مقدار همبستگی برابر با 27/0 و مقدار ضریب تعیین برابر با 07/0 است یعنی در حدود 7 درصد از تغییرات بازده حاصل از استراتژی مومنتوم توسط نرخ دلار بیان می‌شود. میزان آماره دوربین واتسون برابر با 91/1 است نزدیک بودن این مقادیر به مقدار 2 حاکی از عدم خودهمبستگی در مدل است. نداشتن همبستگی باقیمانده‌ها در یک مدل رگرسیونی یکی از پیش فرض‌های مهم است که یکی از نشانه‌های اعتبار برآورد‌ها ست.

برای برآورد ضرایب می‌توان فرض‌های زیر را با استفاده از آماره‌های t - جزئی انجام داد.

فرض صفر و فرض صفر برای عرض از مبدا یا مقدار ثابت به صورت زیر است:

 

و برای میزان ارتباط متغیر مستقل به صورت زیر نوشته می شود:

 

مقدار آماره آزمون به‌صورت زیر محاسبه می‌گردد:

(2)
نحوه داوری به این صورت است که اگر مقدار t در ناحیه رد قرار گیرد فرض صفر رد می‌شود.

 

جدول 5.  برآورد و آزمون پارامترهای مدل شامل مقدار ثابت و شیب خط رگرسیونی

پارامترها	مقدار بتا	انحراف معیار	بتای استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
مقدار ثابت	0/10076	0/03		3/01	0/00
نرخ دلار	-0/00001	0/00	-0/27	-3/01	0/00

منبع :یافته های پژوهشگر

 

همان‌گونه که در جدول 5  دیده می‌شود مقدار آماره t برای نرخ دلار برابر با 01/3- است بنابراین نرخ دلار، معنادار و جهت آن منفی یا معکوس است. مقدار آماره t برای عرض از مبدا برابر با 01/3 است که در سطح    اطمینان 95 درصد در ناحیه رد فرض صفر قرار دارد یعنی عرض از مبدا معنادار است. برآورد مدل به‌صورت زیر است.

 

یعنی به ازای یک واحد افزایش در نرخ دلار، میزان بازده حاصل از استراتژی مومنتوم به میزان 00001/0 واحد کاهش می‌یابد.

 

 

مدل دوم ( فرضیه دوم)

رابطه بین نرخ بهره بانکی و بازده حاصل از استراتژی مومنتوم  به‌صورت زیر مدل سازی می‌گردد.

(3)

  فرض صفر و فرض مقابل برای معنی‌داری مدل به صورت زیر است.

 

مدل معنی‌داری وجود ندارد.

مدل معنی‌داری وجود دارد.

 

 

 

 

جدول 6 . آزمون تحلیل واریانس برای بررسی معناداری مدل

منبع تغییرات	مجموع مربعات	درجه آزادی	میانگین مربعات	مقدار F	سطح معناداری
رگرسیون	0/0000	1	0/00	0/06	0/813
باقیمانده	0/0323	119	0/00
کل	0/0323	120

     منبع :یافته های پژوهشگر

 

مقدار احتمال سطح معنی‌داری F برابر با 813/0 است. این مقدار کمتر از 05/0 نمی‌باشند بنابراین فرض صفر در سطح اطمینان 95 ‌درصد رد نمی‌شود یعنی در سطح اطمینان 95 درصد مدل معنی‌داری وجود ندارد.

 

جدول 7 . میزان همبستگی، ضریب تعیین و آماره دوربین واتسون

همبستگی چندگانه	ضریب تعیین	ضریب تعیین تعدیل شده	انحراف معیار	دروبین واتسون
0/02	0/00	-0/01	0/02	1/89

منبع :یافته های پژوهشگر

 

مقدار همبستگی برابر با 02/0 و مقدار ضریب تعیین برابر با 00/0 است یعنی در حدود صفر درصد از تغییرات بازده حاصل از استراتژی مومنتوم توسط نرخ بهره بانکی بیان می‌شود. به‌عبارتی این دو اصلا به‌هم ارتباطی ندارند میزان آماره دوربین واتسون برابر با 89/1 است.

 

جدول 8 . برآورد و آزمون پارامترهای مدل شامل مقدار ثابت و شیب خط رگرسیونی

پارامترها	مقدار بتا	انحراف معیار	بتای استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
مقدار ثابت	0/00567	0/02		0/24	0/81
نرخ بهره بانکی	-0/00040	0/00	-0/02	-0/24	0/81

منبع :یافته های پژوهشگر

 

همان‌گونه که در جدول 8  دیده می‌شود مقدار آماره t برای نرخ بهره بانکی برابر با 24/0- است بنابراین نرخ بهره بانکی، رابطه معناداری با بازده ندارد مقدار آماره t برای عرض از مبدا برابر با 24/0 است که در سطح اطمینان 95 درصد در ناحیه عدم رد فرض صفر قرار دارد یعنی عرض از مبدا معنادار نیست.

 مدل سوم ( فرضیه سوم):

  رابطه بین نرخ تورم و بازده حاصل از استراتژی مومنتوم  به صورت زیر مدل‌سازی می‌گردد.

 

(4)
  فرض صفر و فرض مقابل برای معنی‌داری مدل به‌صورت زیر است. 

                                                       

 

مدل معنی‌داری وجود ندارد.

مدل معنی‌داری وجود دارد.

 

 

 

 

 

 

جدول 9 . آزمون تحلیل واریانس برای بررسی معناداری مدل

منبع تغییرات	مجموع مربعات	درجه آزادی	میانگین مربعات	مقدار F	سطح معناداری
رگرسیون	0/0021	1	0/00	8/27	0/005
باقیمانده	0/0302	119	0/00
کل	0/0323	120

منبع :یافته های پژوهشگر

 

مقدار احتمال سطح معنی‌داری F برابر با 005/0 است. این مقدار کمتر از 05/0 می باشند بنابراین فرض صفر در سطح اطمینان 95 ‌درصد رد می‌شود یعنی در سطح اطمینان 95 درصد مدل معنی‌داری وجود دارد.

 

جدول 10. میزان همبستگی , ضریب تعیین و آماره دوربین واتسون

همبستگی چندگانه	ضریب تعیین	ضریب تعیین تعدیل شده	انحراف معیار	دروبین واتسون
0/25	0/065	0/06	0/02	2/01

منبع :یافته های پژوهشگر

 

  مقدار همبستگی برابر با 25/0 و مقدار ضریب تعیین برابر با 065/0 است یعنی در حدود 5/6 درصد از تغییرات بازده حاصل از استراتژی مومنتوم توسط نرخ تورم  بیان می‌شود. میزان آماره دوربین واتسون برابر با 01/2 است.

 

جدول 11. برآورد و آزمون پارامترهای مدل شامل مقدار ثابت و شیب خط رگرسیونی

پارامترها	مقدار بتا	انحراف معیار	بتای استاندارد	مقدار t	سطح معناداری
مقدار ثابت	0/00674	0/00		2/50	0/01
نرخ تورم	-0/00563	0/00	-0/25	-2/88	0/00

منبع :یافته های پژوهشگر

 

  مقدار آماره t برای نرخ تورم برابر با 88/2- است بنابراین نرخ تورم، معنادار و جهت آن منفی یا معکوس است. مقدار آماره t برای عرض از مبدا برابر با 50/2 است که در سطح اطمینان 95 درصد در ناحیه رد فرض صفر قرار دارد یعنی عرض از مبدا معنادار است. برآورد مدل به صورت زیر است.

 

  یعنی به ازای یک واحد افزایش در نرخ تورم،  میزان بازده حاصل از استراتژی مومنتوم به میزان 006/0 واحد کاهش می‌یابد.

 

7.نتیجه‌گیری و بحث

هدف این تحقیق آن است که تاثیر متغیرهای اقتصادی ( نرخ دلار، نرخ بهره بانکی و نرخ تورم) را بر بازده قراردادهای آتی سکه طلا بر  اساس استراتژی مومنتوم بسنجیم. باتوجه به ویژگی‌های قراردادهای آتی که عبارتست از وجود اهرم مالی، فروش استقراضی و مانعی در مقابل تورم این  قراردادها می‌تواند طرفداران بسیاری داشته باشد  ولی به هر صورت این قراردادها به‌دلیل همین اهرم مالی ریسک بالایی را در بر دارند همچنین در انجام این معاملات عوامل مختلفی تاثیر‌گذار است که باید مدنظر قرار گیرد که در این تحقیق سه متغیر اقتصادی و استفاده از نوعی استراتژی معامله‌گری مدنظر قرار گرفته است. با توجه به آزمون‌های آماری انجام شده می‌توان نتیجه‌گیری کرد که:

1 - نرخ بهره بانکی تاثیری در بازده قراردادهای آتی سکه طلا بر اساس استراتژی مومنتوم ندارد. در نتیجه تاثیری بر تصمیم‌گیری در معاملات قراردادهای آتی ندارد.

2 - نرخ تورم و نرخ دلار تاثیر معناداری بر این بازده دارند. بنابراین باید در انجام معاملا ت تغییرات این دو نرخ را مدنظر قرارداد .

  آزمون همبستگی پیرسون برای بازده حاصل از استراتژی مومنتوم و نرخ دلار برابر با 266/0- می‌باشد که به‌معنی تاثیر منفی بر بازده می‌باشد. مقدار همبستگی برابر با 27/0 و مقدار ضریب تعیین برابر با 07/0 است یعنی حدود 7 درصد از تغییرات بازده حاصل از استراتژی مومنتوم توسط نرخ دلار بیان می‌شود. به ازای یک واحد افزایش در نرخ دلار، میزان بازده حاصل از استراتژی مومنتوم به میزان 00001/0 واحد کاهش می‌یابد. بنابراین تغییرات دلار تاثیر معکوسی بر بازده حاصل از استراتژی مومنتوم دارد.

  آزمون همبستگی پیرسون برای بازده حاصل از استراتژی مومنتوم و نرخ بهره بانکی برابر با 02/0- می‌باشد.

مقدار همبستگی برابر با 02/0 و مقدار ضریب تعیین برابر با 00/0 است یعنی در حدود صفر درصد از تغییرات بازده حاصل از استراتژی مومنتوم توسط نرخ بهره بانکی بیان می‌شود. به‌عبارتی این دو اصلا به هم ارتباطی ندارند.

آزمون همبستگی پیرسون برای بازده حاصل از استراتژی مومنتوم و نرخ تورم برابر با 255/0- می‌باشد که به‌معنی تاثیر منفی بر بازده می‌باشد. مقدار همبستگی برابر با 25/0 و مقدار ضریب تعیین برابر با 065/0 است یعنی در حدود 5/6 درصد از تغییرات بازده حاصل از استراتژی مومنتوم توسط نرخ تورم  بیان می‌شود. به ازای یک واحد افزایش در نرخ تورم، میزان بازده حاصل از استراتژی مومنتوم به‌میزان 006/0 واحد کاهش می‌یابد.

  می‌توان استنباط کرد که این استراتژی در جوامعی که دارای اقتصاد تورمی هستند سودده نمی‌باشد و زمانی سودآور است که اقتصاد در حالت متعادل باشد و نرخ تورم بالا نباشد. همچنان که بررسی شد استدلال می‌شود، افزایش چشمگیر در نرخ ارز، موجب کاهش ارزش پول رایج یک کشور می‌شود وچون طلا با دلار محاسبه می‌شود در نتیجه مقدار بیشتری ریال باید پرداخت شود بنابراین قیمت طلا افزایش می‌یابد.که این مورد نیز تاثیر منفی بر استراتژی مومنتوم دارد.

  باتوجه به بازده‌های سال‌های 90-88 می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که این استراتژی در سال‌های 88 و89 که روند افزایش قیمت دلار و همچنین افزایش نرخ تورم به صورت معقول و منطقی بوده است، این استراتژی سودآور بوده است در صورتی که سال90 با توجه به تورم شدید و افزایش بی‌رویه در نرخ دلار بازدهی حاصل از این استراتژی منفی شده است و تاثیر آن به‌حدی بوده که بازدهی سال‌های قبل را به‌شدت متاثر کرده است.

 

8. پیشنهادات حاصل از تحقیق

  باتوجه به نتایج حاصل از تحقیق پیشنهاد می‌گردد:

  معامله‌گران اعم از سفته‌بازان، آربیتراژگران و پوشش‌دهندگان ریسک، جهت معامله قراردادهای آتی دو متغیر اقتصادی بررسی شده در این تحقیق را که تاثیر منفی بر بازده قرار دادهای آتی سکه طلا براساس استراتژی مومنتوم دارد را درنظر گیرند. ضمنا با توجه به بازده منفی استراتژی مومنتوم استفاده از این استراتژی در دوران‌هایی که تورم بالا باشد و نیز نرخ دلار دچار نوسانات زیادی باشد سودآور نبوده وتوصیه نمی‌گردد.

تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی را بر بازده قراردادهای آتی سکه طلا براساس استراتژی معکوس سنجید.

تاثیر محدودیت قیمت قراردادهای آتی را بر کاهش اثر مصون‌سازی آن در مقابل تورم مورد بررسی قرارداد.

بررسی عواملی که بر انجام یک معامله موفق در قراردادهای آتی سکه طلا موثر است.

  با توجه به اینکه تنها قرار داد آتی کالا که در بورس کالا در حال معامله است، قرارداد آتی سکه طلا می‌باشد و در نتیجه عدم داشتن پرتفوی در انجام استراتژی مومنتوم تاثیر این موضوع را بر نتایج حاصل از این استراتژی بررسی نمود.

  تاثیر قیمت نقدی سکه طلا بر قیمت قراردادهای آتی آن را مورد ارزیابی قرارداد.

 

---

.[1] استادیار، حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، E.Mail: zahra.poorzamani@ yahoo.com

2. کارشناس ارشد حسابداری، E.Mail:[e-mail]

 

[3] .Keynes and Hicks

[4] . Miffre and rallis

[5]. Modern Finance Theory

[6]. Efficient Market Hypothesis(EMH)

[7]. Momentum strategies

[8]. Contrarian strategies

[9].  Kolmogorev-smirnov test

1. Ordinary least squares

مراجع

1. احمدپور، احمد و مرضیه  نیکزاد (1389)،" بررسی رابطه بین قیمت های نقد و آتی سکه طلا، در بورس کالای ایران "، فصلنامه بورس اوراق بهادار شمارة 13 ،بهار 1390، ص ص . 190-175
2. پیرائی، خسرو و محمدرضا شهسوار ( 1387)، " تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار بورس ایران  "، فصلنامه پژوهش های اقتصادی شماره اول ،بهار 1388،ص ص . 38-21
3. سجادی، سیدحسین ، فرازمن ،حسن و هاشم علی صوفی 1387)، " بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران "
   1. شریف، مصطفی (1387)،" اقتصاد کلان" ، چاپ اول ، تهران ، نشر اطلاعات
   2. طالب زاده، سید مهدی (1389)،" بررسی رابطه بین قیمت تئوریک قراردادهای آتی کالا با قیمت های معاملاتی آن کالا در بورس کالای ایران"پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی
   3. عباسیان، عزت اله ، مرادپور اولادی، مهدی و وحید عباسیون (1386)،" اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران " ، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران شماره 36، پاییز 1387، ص ص . 152-135
   4. علیشاهی، شکور (1390)،" تحلیل تکنیکال طلای جهانی " شرکت کارگزاری حافظ
   5. فدایی نژاد، محمداسماعیل و محسن صادقی (1385)،"بررسی سودمندی استراتژیهای مومنتوم ومعکوس " پیام مدیریت شماره 17و18،(بهار1385)ص ص.31-7
   6. قالیباف اصل، حسن ، شمس، شهاب الدین و محمدجواد ساده وند (1389) ، " بررسی بازده اضافی استراتژی شتاب سود و قیمت در بورس اوراق بهادار تهران "، بررسی های حسابداری و حسابرسی شماره 61،پاییز 1389،ص ص .116-99
      1. هال، جان ( 1384)،" مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک" ، سیاح ،سجاد, صالح آبادی ، علی ،چاپ اول ، تهران ، نشر گروه رایانه تدبیر پرداز
      2. سایت بورس کالا ime.co.ir                            

 

12. Conrad, J., Kaul, G., (1998), “An anatomy of trading strategies”,Review of Financial Studies 11, 489–519.

13. Elder, J. miao,H. Ramchander,s. ,(2010), "Impact of macroeconomic news on metal futures"journal of banking&finance, NO.36(2012),PP.51-65

14. Grinblatt,M., Titman,S.,(1989), “Mutual fund performance: an analysis of quarterly portfolio holdings”, Journal of Business 62, pp.394_/415.

15. Grinblatt.M., Moskowitz.T.,(1999), “Does industry explain momentum?”, Journal of Finance 54, PP.1212–1249.

16. Grundy.B.D., Martin.J.S., (2001), “Understanding the nature of risks and the sources of rewards tomomentum investing”, Review of Financial Studies 14, PP.29–78.

17. Jegadeesh.N., Titman.S.,(1995), “Overreaction, delayed reaction, and contrarian profits”, Review of Financial Studies 8, pp. 973_

18. Jegadeesh.N., Titman.S.,(2001), “Profitability of momentum strategies: an evaluation of alternative explanations”, Journal of Finance 56, 699–720.

19. Miffre , J. Rallis , G. (2006) ." Momentum strategies in commodity futures markets " journal of banking&finance, NO.31(2007),PP.1863-1886

 20. Roache,SH. Rossi,M.,(2010),"The effects of economic news on commodity prices"    The Quarterly Review of Economics and Finance NO, 50 (2010),PP. 377–385