تاثیر سرمایه‌اجتماعی بر نحوه انتخاب منابع‌خبری

مطالعات جامعه شناختی ایران

مقاله 5، دوره 1، شماره 2، آذر 1390، صفحه 71-107   

نویسندگان

محمدرضا رسولی¹؛ فاطمه ناظمی یگانه²

¹استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی

²کارشناس ارشد علوم ارتباطات گرایش روزنامه نگاری

چکیده

سرمایه اجتماعی دربرگیرندهی ارزشها و هنجارهای مشترک لازم برای رفتار اجتماعی است که در روابط شخصی افراد، در اعتمـاد آنان به یکدیگر و در حس مشترک مسئولیتهای مدنی منعکس شده است. امری که جامعه را چیزی بیشتر و فراتـر از جمـع افـراد میسازد.در حوزهی ارتباطات، انتخاب یک منبع خبری از سوی مردم در میان انبوهی از منابع که امروزه در دسترس افراد جامعه قرار گرفته است و چرایی آن، یکی از مسائل پیشروی دستاندرکاران خبر و خبررسانی است. بدیهی است که مجموعهای از مولفههای اجتماعی و انسانی بر مخاطب و شخصیت اجتماعی وی تاثیر میگذارد و این خود باعث تغییر نگرش فرد نسبت به یک منبع خبری و انتخاب آن در میان سایرین میشود. گمان میرود سرمایهاجتماعی یکی از این عوامل در شکلگیری نگرش افراد نسبت بـه منـابع خبری باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر «سرمایهاجتماعی» بر نحـوه انتخـاب «منـابعخبـری»، بـا اسـتفاده از روش پیمایشی و نمونه گیری(تصادفی) خوشه ای چند مرحله ای انجام شده است. حجم نمونه این پژوهش نیز شامل386 نفر از افراد 15 سال به بالای ساکن در مناطق بیست ودوگانهی شهر تهران است. و نتـایج حـاکی از آن اسـت کـه، بـا افـزایش سـرمایهاجتمـاعی، سرمایهفرهنگی افراد بالا میرود و با کاهش آن سرمایهفرهنگی نیز پائین میآید و بالعکس، بین سرمایهاقتصـادی و سـرمایهاجتمـاعی همبستگی معناداری وجود ندارد در حالی که بین سرمایهفرهنگی و سرمایهاقتصادی رابطهای معنادار و مسـتقیم وجـود دارد بـه ایـن شکل که با افزایش هر یک از آنها بر میزان دیگری نیز افزوده میشود و بالعکس. همچنین میزان سرمایهاجتماعی بـر نحـوه انتخـاب منابعخبری موثر است ودرنتیجه میتوان ادعا نمود افرادی که از رسانههای خاصی استفاده میکنند از مقادیر بـالاتر یـا پـایینتـری از سرمایهاجتماعی برخوردار هستند و بررسی ها نشان می دهد که میانگین سرمایهاجتماعی استفادهکنندگان از روزنامه برای کسب اخبار به طرز معناداری بیش از استفادهکنندگان از ماهواره است. اما در مورد سـایر منـابعخبـری تفـاوتی از نظـر میـزان سـرمایهاجتمـاعی استفادهکنندگان مشاهده نشد. نتایج حاکی از آن است که تفاوت معناداری در سرمایهفرهنگی استفادهکنندگان از منابع خبـری وجـود دارد و همبستگی بین سرمایهفرهنگی و استفاده از روزنامه، سایتهای اینترنتی و ایمیل مستقیم بوده است. به عبارت بهتـر بـا افـزایش میزان سرمایهفرهنگی میزان استفاده از این منـابع خبـری نیـز افـزایش مـییابـد و بـالعکس. همچنـین میـزان برخـورداری افـراد از سرمایهاقتصادی بر حسب استفاده آنان از منابع مختلف خبری به طرز معناداری متفاوت است.

کلیدواژه‌ها

سرمایهاجتماعی؛ سرمایهاقتصادی؛ سرمایهفرهنگی؛ منابع خبری؛ اعتماد؛ مشارکت؛ آگاهی و توجهبهامور عمومی