مطالعه جامعه‌شناختی روند شکل گیری هویت محله ای در تهران (مطالعه موردی پامنار و دهکده المپیک)

مطالعات جامعه شناختی ایران

مقاله 1، دوره 2، شماره 4، خرداد 1391، صفحه 1-22   

نویسندگان

سید محمود نجاتی حسینی¹؛ زهرا شاه سیاه²

¹دکتری جامعه شناسی و استادیار دانشگاه آزاد آشتیان

²کارشناس ارشد جامعه شناسی

چکیده

شهر به عنوان نوع خاصی از سازمان یافتگی زندگی اجتماعی، کانون توجه بسیاری از صاحب نظران و اندیشمندان بوده است.به تعبیر برخی از آنها این سازمان یافتگی در نوعی پیوستار زمانی_مکانی بوجود می آید که از این طریق،شرایط باز تولید هویت فراهم می شود.محلات به مثابه بافتی از شهر و واقعیتی اجتماعی _فیزیکی در وضعیت زمانی و مکانی خاص توان استمرار دارند و از فرایند کنش ها،تعلقات و انسجام جمعی در مرز بندی محلات،هویت محله ای بوجود می آید.تهران کلان شهریست که در سال های اخیر با مسائل متعددی درگیر است. با مرکزیت پیدا کردن شهر تهران افراد زیادی به دلیل بهره گیری از سهم روز افزون شهر تهران از امکانات راهی این شهر شده اند و شهر با بحراندر حفظ حافظه جمعی و هویت در سطح محلات روبرو شده است.از این رو،شناخت عوامل تاثیر گذار بر هویت محله و فهم چگونگی شکل گیریهویت محله ای نقش به سزایی در چگونگی حفظ هویت هر محله و پیشگیری از بحران دارد. این پژوهش در قالب توصیفی_تحلیلی به بررسی نظریات حافظه جمعی و هویت محله ای پرداخته است و نیز پژوهشگر با روش کیفی،داده های خود(25 مصاحبه عمیق)را در سطح دو محله جمع آوری کرده ایت و نتایج را استخراج کرده است.نتایج حاصله حاکی از آن است که خاطره،خوانایی،تداعی معنا و تعلق به مکان (مفاهیم استخراج شده از مباحث نظری برای فهم چگونگی شکل گیری هویت محله ای)در هر یک از محلات به شکل متفاوتی در جریان است.قدمت تاریخی محله پامنار به نحوی تمامی مفاهیم مورد بررسی را تحت تاثیر خود قرار داده و تاریخ حلقه وابستگی افراد با محله شده است،در حالیکه در محله دهکده المپیک به دلیل بافت نوساز خود این مسئله مشاهده نشد و صرفا عوامل بصری و کیفی شهری عامل تاثیر گذار در مفاهیم مورد بررسی است.

کلیدواژه‌ها

حافظه جمعی؛ هویت محله ای؛ خاطره؛ خوانایی؛ تداعی معنا؛ تعلق به مکان؛ تهران