بررسی اثر پخش سیلاب مدوار بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 7، شماره 26، اسفند 1393، صفحه 15-24   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

مسعود بهشتی راد^*

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات سیرجان

چکیده

بخش عمده کشور ایران در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده است که از جمله ویژگیهای آن بی نظمیهای بارش و توزیع نامناسب زمانی و مکانی آن، سیل، خشکسالی، فرسایش خاک و بیابان زایی است. بنابراین با این وضعیت کمبود آب علاوه بر تأثیر بر اراضی کشاورزی تأثیر زیادی بر منابع طبیعی دارد. امروزه در اکثر نقاط جهان جهت تأمین آب، بهبود حاصلخیزی خاک، جلوگیری از فرسایش و سیل علاوه بر آبخیزداری اقدام به تغذیه مصنوعی، پخش سیلاب و آبخوانداری میشود که تأثیرهای مثبت آن همواره مورد تأیید قرار گرفته است. در این پژوهش آثار اجرای پخش سیلاب بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مانند میزان مواد آلی، ازت، پتاسیم، فسفر، درصد رس، سیلت، شن، اسیدیته و هدایت الکتریکی انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که مقادیر ازت، فسفر، پتاسیم، ماده آلی و رس در منطقه پخش سیلاب افزایش معنی داری داشته است و مقادیر اسیدیته، شوری، سیلت و شن تغییری نداشته است. پخش سیلاب سبب حاصلخیزی خاک شده است. بنابرین ادامه اجرای اینگونه طرحها مورد تأکید قرار میگیرد.

کلیدواژه‌ها

پخش سیلاب؛ ویژگیهای خاک؛ هدایت الکتریکی؛ اسیدیته؛ ازت

مراجع

1- بهشتی راد مسعود، معصومه نارویی و رضا باقری(1389): بررسی اثر پخش سیلاب بر روی پوشش گیاهی منطقه پارک چابهار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی تحقیقات منابع طبیعی ایران، دانشگاه کردستان.

2- توسلی ابوالقاسم، محمد حسین مهدیان، بهروز یعقوبی و قاسم اسدیان(1379): بررسی تأثیر پخش سیلاب بر نفوذ پذیری خاک عرصه پخش سیلاب کبودر آهنگ- تهران، دومین همایش دستاوردهای ایستگاه­های پخش سیلاب. مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، تهران، صفحات 51-54.

3- توکلی محسن(1384): ارزیابی اثرات اجرای عملیات آبخوانداری بر خصوصیات پوشش گیاهی ایستگاه پخش سیلاب دهلران، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 627-629.

4 – توکلی محسن(1384): تأثیر کاشت گونه­های کهور، استبرق، کنار و آریپلکس بر ویژگی­های خاک تپّه­های شنی دهلران، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 169 – 172.

5- خواجه­ای، ابراهیم و جواد خانی(1383): بررسی کمّی و کیفی اثرات پخش سیلاب در آبخوان علی نظر، پلدشت، اولین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان.

6- دادرسی سبزوار ابوالقاسم(1382): بررسی تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک متاثر از عملیات پخش سیلاب بر آبخوان شهرستان سبزوار، سومین همایش آبخوانداری تهران، مرکز پ تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، صص 276-282.

7- دولتی پروین(1386): بررسی اثر پخش سیلاب بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی جهان آباد تربت جام، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مازندران، 80 صفحه.

8- رفیعی مبادی محمد حسین(1384): اهداف قابل طرح در مسیرهای اجرای پروژه پخش سیلاب در منطقه بیرجند، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 700 – 708.

9- رنگ آور علی(1382): اثرات پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی منابع خاکی آبخوان. سومین همایش آبخوانداری تهران، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، صص 60-73.

10- رهبر غلامرضا و سید آهنگ کوثر(1381): بررسی برخی از تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک در شبکه_­های پخش سیلاب گربایگان فسا، مجموعه مقالات کارگاه آموزشی تاثیر پخش سیلاب بر خصوصیات خاک در ایستگاه­های پخش سیلاب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.

11- سام نژاد، حدیث(1390): بررسی اثر پخش سیلاب بر ویژگی­های خاک و پوشش گیاهی در اب باریک بم. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی بافت.

12- سررشته داری امیر(1383): اثرات طرح پخش سیلاب بر نفوذ پذیری و حاصل­خیزی خاک، تحقیق و سازندگی 62: 83-90.

13- سکوتی اسکویی رضا(1381):381. تأثیر پخش سیلاب پلدشت بر روند تغییرات نفوذ پذیری سطحی خاک. مجموعه مقالات کارگاه آموزشی تاثیر پخش سیلاب بر خصوصیات خاک در ایستگاه­های پخش سیلاب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، صفحات 54-59.

14- شریعتی محمد حسن(1379): بررسی تاثیر پخش سیلاب بر تغییرات نفوذپذیری خاک سطحی در عرصه آبخوان قوشه دامغان، پایان نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش عالی امام خمینی، 140 صفحه.

18- فخری فرهاد، محمد حسین مهدیان، و محمد حعفری(1382): تاثیر پخش سیلاب بر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی ایستگاه تحقیقاتی تنگستان استان بوشهر، سومین همایش آبخوانداری تهران، مرکز پ تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، صص 300-308.

20- کوثر سید آهنگ(1374): مقدمه­ای بر مهار سیلاب­ها و بهره وری بهینه از آنها: آبیاری سیلابی، تغذیه مصنوعی، بندهای کوتاه خاکی موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع، 522 صفحه.

21- کیاحیرتی جعفر، حسین خادمی، سید سعید اسلامیان و امیر حسین چرخابی(1381): نقش ته نشست­ها در تغییر برخی    ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی اراضی در شبکه پخش سیلاب موغار اردستان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال نهم، تابستان، 1381، 2: 28- 40.

22– گودرزی محمد و محمد حسن شریعتی(1382): تأثیر پخش سیلاب بر حاصل­خیزی خاک در استان سمنان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیایان، موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع 2: 139- 151.

23- ملایی علی و امیر شفیعی(1382): بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اثر پخش سیلاب، مطالعه موردی ایستگاه پخش سیلاب امامزاده جعفر، سومین همایش آبخوانداری، تهران مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری صص 68-73.

24- مهدوی وفا حبیب اله(1384): ترویج تغذیه مصنوعی سفره­های آب زیر زمینی بر اساس الگوی پخش سیلاب چنداب در استان تهران، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 693 – 699