ارزیابی توانمندیها و قابلیّتهای ژئوتوریسم در توسعه پایدار (مطالعه موردی: سراب دربند در شهرستان صحنه)

جغرافیای طبیعی

مقاله 6، دوره 7، شماره 26، اسفند 1393، صفحه 65-86   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

آزاده اربابی سبزواری^*

استادیار دانشکده علوم پایه، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر

چکیده

ژئوتوریسم، به عنوان گونهای از گردشگری پایدار، در پی استفاده از جاذبهها و لندفرمهای زمین- شناسی و ژئومورفولوژیکی در توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه بومی و توسعه پایدار میباشد. برای نیل به این هدف، ژئوتوریسم مجموعهای از شاخصها و معیارهای علمی، حفاظتی و گردشگری را مورد ارزیابی قرار داده و برنامه ریزی متناسب با وضعیت موجود برای توسعه پایدار منطقه تدوین میکند. شهرستان صحنه در استان کرمانشاه با داشتن سرابهای متعدد، از مقاصد گردشگری این استان به شمار میرود. سراب دربند، یکی از مهمترین سرابهای این شهر میباشد. این سراب در شمالشرقی شهر صحنه قرار گرفته و با داشتن تنوع ژمورفولوژیکی، طبیعت زیبا، وجود جنبههای تاریخی و خدمات گردشگری مناسب، مقصد گردشگری مهمی میتواند تلقی شود. برای ارزیابی ژئوتوریسم سراب دربند، از دو روش ارزیابی GAM و فاسیلاس استفاده شده است که مجموعهای از ارزشهای متعدد ژئوتوریسم را شامل میشود. ارزیابیها از طریق مطالعات میدانی و کتابخانهای انجام گرفت. نتایج نهایی نشان میدهد که سراب دربند در شرایط فعلی کیفیت مطلوبی برای توسعه ژئوتوریسم و توسعه پایدار دارد و با توّجه به هماهنگی و برابری ارزشهای علمی، حفاظتی و گردشگری، در شرایط پایداری قرار دارد، هر چند که هنوز آن را یک منطقه ژئوتوریستی در سطح بالا به شمار آورد. با این حال میتوان گفت این منطقه در شرایط فعلی توان تأثیرگذاری در توسعه پایدار شهر صحنه را دارد. بنابراین برنامه ریزی ژئوتوریستی این سراب باید با رویکرد بازاریابی و اقتصادی و ارتقای گام به گام ارزشهای ژئوتوریسم باشد تا پایداری آن در ادامه نیز حفظ گردد.

کلیدواژه‌ها

ژئوتوریسم؛ ژئومورفوسایت؛ روشهای ارزیابی ژئوتوریسم؛ سراب دربند؛ شهرصحنه

مراجع

1- اروجی، حسن(1391): مکان یابی ژئومورفوسایت­های بهینه گردشگری با فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP) و ارزیابی آنها از طریق مدل­های ژئومورفوتوریستی (مطالعه موردی: شهرستان طبس)؛ پایان­نامه کارشناسی ارشد، در رشته جغرافیا و برنامه­ریزی توریسم، دانشگاه تهران.

2- ایلدرمی، علیرضا؛ میرسنجری، میر مهرداد (1390): بررسی پتانسیل­های محیط زیستی ژئوپارک غار علی صدر در جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی منطقه؛ مجله محیط زیست و توسعه، سال  دوم، شماره سوم، ، صص 116 -  122.

3- بهرامی، زینب؛ روستایی، شهرام (1393): ارزیابی ارزش علمی و ارزش افزوده مکان ژئومورفیک تالاب­های پل دختر؛ نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 18، شماره 47، صص 1-21 .

4- تقدیسی، احمد؛ جمینی، داود؛ مرادی، نصرت (1391): بررسی و تحلیل روند اشتغال و بیکاری در شهرستان صحنه طی دوره­های (1375-85): مجله علمی تخصصی برنامه­ریزی فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 81-106.

5- سبک خیز، فاطمه؛ حجازی، سید حسن و مقدسین، محسن (1391): تحلیل ژئوتوریستی غار خاصه تراش با استفاده از روش پرالانگ؛ جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 46، شماره 2، صص 69-7 .

6- شایان، سیاوش؛ زارع، غلامرضا؛ خلیلی، سعید (1391): ارزیابی ارزش علمی و افزوده مکان­های گردشگری بر اساس روش رینارد (مطالعه موردی: تپه گیان در دشت نهاوند)؛ مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره 2، صص 57-74.

7- صمدزاده رسول، خیام مقصود، حسینی حسن؛ (1389): نگرشی نو بر تکامل ژئومورفولوژیک چالة زمین ساختی اردبیل با رویکرد آمایش سرزمین؛ مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21، شماره پیاپی 37، شماره  1، صص 105-130.

8- محمدی فر، یعقوب (1386): نگاهی به دستاوردهای طرح پژوهشی برسی و شناسایی باستان شناسی شهرستان صحنه؛ مجله مطالعات ایرانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مرکز تحقیقات فرهنگ و زبان­های ایرانی، سال ششم، شماره 11، صص 173-194.

9- مختاری، داود (1389): ارزیابی توانمندی­های اکوتوریستی مکان ژئومورفیکی حوضه آبریز آسیاب خرابه در شمال­غرب ایران به روش پرالونگ (Pralong)؛ مجله جغرافیا و توسعه، شماره 18، صص 27 – 52 .

10- مقصودی، مهران؛ علیزاده، محمد؛ رحیمی هرآبادی، سعید و هدایی آرانی مجتبی (1391): ارزیابی قابلیّت ژئومورفوسایت­های گردشگری در پارک ملی کویر با استفاده از روش Pereira؛ مجله مطالعات گردشگری، سال 5، شماره 17.

11- مقیمی، ابرهیم؛ رحیمی هرآبادی، سعید؛ هدایی آرانی، مجتبی؛ علیزاده، محمد و اروجی، حسن (1391): ژئومورفوتوریسم و قابلیّت سنجی ژئومورفوسایت­های جاده­ای با بهره گیری از روش­پری یرا مطالعه موردی: آزاد راه قم – کاشان؛ نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، سال 12، شماره 27، صص 7-26.

12- یمانی، مجتبی؛ عظیمی راد، صمد؛ باقری شکری، سجاد (1391): بررسی قابلیّت­های ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت­های منطقه سیمره با استفاده از پرالونگ؛ جغرافیا و پایداری محیط، شماره 2، صص 69-88.

13- یمانی، مجتبی؛ نگهبان، سعید؛ رحیمی هرآبادی، سعید؛ علیزاده، محمد (1391): ژئومورفوتوریسم و مقایسه روش­های ارزیابی ژئومورفوسایت­ها در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: استان هرمزگان)؛ مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره 1، صص 83-10.