تأثیر شارشهای همدید بر روی نسیم دریا در سواحل جنوبی دریای خزر

جغرافیای طبیعی

مقاله 8، دوره 7، شماره 26، اسفند 1393، صفحه 121-140   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

قاسم عزیزی¹؛ جعفر معصوم پور سماکوش^{* 2}؛ فرامرز خوش اخلاق³؛ عباس رنجبر سعادت آبادی⁴

¹دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

²استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه رازی کرمانشاه

³استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

⁴استادیار گروه شیمی جو و آلودگی هوا، پژوهشکده هواشناسی

چکیده

نسیم دریا یکی از پدیدههای غالب جوی در مناطق ساحلی است که میتواند اثرهای مثبت یا منفی در شکلگیری بارش، شدت آلودگی و جابجایی هوا در شهرهای ساحلی داشته باشد. تمرکز این مقاله بر روی مشخصههای نسیم دریا طی ماههای می تا سپتامبر و اثر بادهای غالب همدید بر روی این پدیده در سواحل جنوبی دریای خزر میباشد. در برسی اوّلیه 861 مورد وقوع نسیم دریا در یک دوره آماری 87 ساله ) 8110 6006 ( مشخص گردید. برای نشان - دادن مشخصههای اصلی سیستم نسیم دریا، اثر روزانۀ بادهای همدید در تراز دریا و تراز 150 هکتوپاسکالی مطالعه شد. برای شبیه سازی موارد از خروجی مدل TAPM استفاده گردیده است. جهت ارائه نقش بادهای همدید؛ دو رژیم شارشهای دریاسو 8 و خشکیسو 6 معین شدند. در نهایت مشخصههای اصلی نسیم دریا شامل میانگین تأخیر عبور نسیم دریا، سرعت و جهت باد در زمان شروع، میانگین مدّت نسیم دریا، گسترش رو به خشکی نسیم دریا آزمون شدند. نتایج نشان دادند که در مقایسه با شارشهای همدید خشکیسو، شارشهای دریاسو، شروع و خاتمۀ نسیم دریا را به داخل خشکی به تأخیر میاندازند و مانع از نفوذ بیشتر نسیم دریا به داخل خشکی میشوند. در مقابل شارشهای خشکیسو سبب تقویت نفوذ خشکی سوی نسیم دریا میگردند. به طور کلی، قدرت شارشهای همدید، نقش مهمی بر روی گسترش و نفوذ نسیم دریا در نوار جنوبی سواحل دریای خزر بازی میکند و مدلسازی عددی نیز این موضوع را تأیید میکند. نتایج پژوهش همچنین نشان داد، زمانیکه شارشهای همدید، مخالف نسیم دریا میوزند، اثر بخشی و قدرت نسیم دریا قویاً به تغییر پذیری روزانۀ گرادیان فشار همدید و گرادیان دمای بین سطح خشکی و آب وابسته است.

کلیدواژه‌ها

نسیم دریا؛ مدل TAPM؛ شارش درون کرانهای؛ سواحل جنوبی دریای خزر

مراجع

1- عزیزی، ق.، معصوم پور سماکوش، ج.، خوش اخلاق، ف.، رنجبر سعادت آبادی ع. و زواررضا، پ.، (1380): شبیه سازی عددی نسیم دریا در سواحل جنوبی دریای خزر بر مبنای مشخصه­های اقلیمی، م. پژوهش­های اقلیم شناسی، سال اول، شماره اول، 38-21.

2- علی اکبری بیدختی، ع. و مرادی، م.، بهار و تابستان (1384): مطالعه مشاهداتی نسیم دریا در منطقه بوشهر، م. نیوار، 56 و 57، 32-7.

3- معصوم پور سماکوش، ج.، (1389): مکانیسم شکل­گیری نسیم دریا در سواحل جنوبی دریای خزر، رسالۀ دکتری به راهنمایی قاسم عزیزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.