ارزیابی توان اکولوژیک توسعة شهری شهرستان تبریز با استفاده از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 9، شماره 29، اسفند 1393، صفحه 17-30   

نویسندگان

رحیم سرور^{* 1}؛ محمد علی خلیجی²

¹استاد گروه جغرافیا، واحد شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران

²دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

برای رسیدن به توسعه پایدار داشتن برنامه­ ریزی با تکیه بر ارزیابی همه جانبه محیط طبیعی امری ضروری است. با توجه به اینکه محیط زیست طبیعی توان اکولوژیکی محدودی را برای استفاده ­های انسان داراست ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته اصلی مطالعات زیست محیطی با پیشگیری بحران­ های موجود بستر مناسبی برای برنامه­ ریزی زیست محیطی فراهم می­ آورد. تحلیل قابلیت اراضی برای توسعه شهری یکی از اصلی­ ترین مقولاتی است که برنامه­ ریزان شهری با آن سر و کار دارند. روش حاضر توصیفی– تحلیل می­ باشد. هدف پژوهش تعیین بهترین مکان مناسب برای توسعه­ ی شهری تبریز است، به این منظور مدلی که در این پژوهش استفاده شده فرآیند تحلیل شبکه­ ای (ANP )، برای تعیین وزن نسبی هر معیار می­باشد. نتایج تحقیق نشان می­ دهد نیمه­ های شرقی و مرکزی تبریز بهترین مکان برای توسعه و نیمه­ های شمالی و جنوبی که به ارتفاعات نزدیک می­ باشد به لحاظ توسعه نامناسب می ­باشد.

 

کلیدواژه‌ها

توان اکولوژیکی؛ توسعه تبریز؛ ANP؛ GIS

مراجع

1. پوراحمد، احمد، حبیبی، کیومرث،  زهرایی، سجاد  و  نظری، سعید، 1386،  استفادهاز الگوریتمهایفازی و  GIS برایمکان­یابیتجهیزات شهری مطالعةموردی: محلدفنزبالةشهربابلسر، فصلنامة محیط شناسی، سال 33، شماره،  42، صص 42-31.

2. پورجعفر، محمدرضا، منتظرالحجه، مهدی، رنجبر، احسان و کبیری رضا، 1391، ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور تعیین عرصه­های مناسب توسعه در محدوده­ی شهر جدید سهند، جغرافیا و توسعه، سال 10، شماره 28،  صص 22-11.

3. پورمحمدی، محمدرضا و جام کسری، محمد، 1390، تحلیلی بر الگوی توسعه ناموزون تبریز، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 25، شماره 100، صص 51-31.

4. حسینی­ابری، سیدحسن، 1379، طرح چارچوب نظری و الگوی توسعه مجموعه­های روستایی در بلوچستان، معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان.

5. جعفری حمیدرضا و کریمی، سعید، 1384، مکانیابی عرصه­های منناسب احداث صنعت در استان قم با استفاده از GIS، مجله محیط شناسی، سال 31، شماره 37، صص  52-45.

6. جوزی، علی و مرادی مجد، نسرین، 1390، ارزیابیتواناکولوژیکیمنطقهبوالحسندزفولبهمنظوراستقرار کاربری گردشگری به روش SMITH، مجله محیط زیست و توسعه، سال 2، شماره 3، صص 14-7.

7. رضایی، محمد رضا، 1384، توسعهکالبدی-  فضای شهرونقشزیستمحیطیآنمطالعةموردی: شیراز، پایان­نامه کارشناسی ارشد برنامه­ریزی شهری، استاد راهنما: رحمت اله فرهودی، دانشگاه تربیت مدرس.

8. منوری، سیدمسعود، شریعت، سیدمحمود، دشتی، سولماز، سبزقبائی و غلامرضا، 1380، ارزیابی توان محیط زیست حوضه آبخیز برای توسعه شهری با استفاده از GIS، مجله علوم و تکنولوژی، سال 11، شماره 40، صص 208-199.

9. فردوسی، بهرام ، 1384، امکان­سنجیوکاربرد سیستمپشتیبانتصمیمگیریدرتوسعةفیزیکیشهر(نمونة موردی:شهرسنندج)، پایان­نامه کارشناسی ارشد برنامه­ریزی شهری، استاد راهنما: اکبر پرهیزگار، اکبر، دانشگاه تربیت مدرس.

10. فیروزی، محمد علی، گودرزی، مجید، زارعی، رضا، اکبری، عبدالمطلب، 1392، ارزیابیتواناکولوژیکمنطقهنمونه گردشگریسدشهید عباسپورباتأکیدبرتوسعهپایدارگردشگری، مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 13، شماره 28، صص 176-153.

11. قدسی پور، سیدحسن، 1384، مباحثیدر تصمیمگیریچندمعیاره(فرآیندتحلیل سلسلهمراتبی)، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران.

12. قـرخلو، مهـدی، پورخباز، حمیدرضا، امیری، محمدجواد و فـرجی‌سبـکبـار، حسنعـلی،  1388، ارزیابیتواناکولوژیک منطقةقزوینجهتتعییننقاطبالقوهتوسعةشهریبا استفادهازسامانهاطلاعاتجغرافیایی، فصلنامه مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه ای، سال 1، شماره 2، صص 68-51.

13. مخدوم، مجید، 1390، شالوده آمایش سرزمین، چاپ یازدهم، انتشارات دانشگاه تهران.

14.  مظفری، غلامعلی و انور اولی­زاده، 1387، بررسیوضعیتتوسعةفیزیکیشهرسقزوتعیینجهاتبهینة توسعةآتیآن، محیط شناسی، سال 34، شماره 47، صص 20-11.

15. موحد، علی، 1385، گردشگریشهری، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.

16. کرم علی، 1384، تحلیل تناسب زمین برای توسعه کالبدی در محور شمال غرب شیراز با رویکرد ارزیابی چند معیاری در محیط، مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 54، صص  108-93.

17. Kloor, K., 1999, a surprising tale of life in the city: Science 286.

18. Lee, S., Walsh, P., 2011, SWOT and AHP hybrid model for sport marketing outsourcing: Sport Management Review, Vol. 14, No. 4, pp. 361-369.

19. MC Pherson, E.G., Nowak, D.J., Rowntree, R.A., 1994, Chicago’s Urban Forest Ecosystem: Results of the Chicago Urban Forest Climate Project, General Technical Report NE-186, US.

20. Mende, A. Astorga, A., 2003, Incorporating geology and geomorphology in Land management decision: Geomorphology, Vol. 87, No. 1-2, 68-89.

21. Momoh, J.A., Zhu, J.z., 1998, Application of AHP/ANP to Unit Commitment in the Deregulated Power Industry, In: IEEE International Conference on System, Man and Cybernetics, Vol. 1 San Diego, pp. 817-822.

22. Dyson, R.G., 2004, Strategic Development and SWOT Analysis at the University of Warwick, European: Journal of Operational Research, Vol.152, No. 3, pp.631-640.

23. Saaty, T.L, 1980, the analytic Hierarchy Process: planning, priority setting, and resource allocation. McGraw-Hill, New York, p 287.

24. Sante-Riveira, I., Crecente-Maseda, R., Miranda-Barros, D., 2008, GIS-based planning support system for rural land-use allocation, Computers and Electronics in Agriculture, Vol.  63, No.2, pp. 257–273.

25. Sudhira, H.S., Ramachandra, T.V., Jagadish, K.S., 2004, Urban sprawl: metrics, dynamics and modeling using GIS,  International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Vol. 5, No. 1, 29-39.

26. Yüksel, İ. and Dağdeviren, M., 2007, Using the analytic network process (ANP) in a SWOT analysis-A case study for a textile firm, Information Sciences, Vol. 177, No. 16, pp. 3364-3382