بررسی و اولویت بندی معابر پیاده شهر زابل جهت بهسازی و نوسازی در راستای ارتقای شهری انسان مدار و پایدار (مطالعه موردی: خیابان های بافت مرکزی شهر زابل)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 9، شماره 29، اسفند 1393، صفحه 115-128   

نویسندگان

غلامعلی خمره^{* 1}؛ اقبال نصیری²

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

وضعیت نامطلوب زندگی پیاده در شهرها، عدم توجه کافی به مسیرهای عابرین پیاده در طرح­ های شهری و وضعیت نابسامان شبکه معابر و پیاده ­روها از جمله مسایلی هستند که دامن­ گیر شهرهای امروزی شده­ اند. این پژوهش برآنست تا با تبیین معیارهای یک محیط پیاده مدار، بر اهمیت آن به عنوان الگویی مناسب برای جایجایی در محیط شهری، تاکید کرده و هر کدام از معابر پیاده را برای امر بهسازی و نوسازی که نقش مهمی در تجدید حیات دوباره شهرهای از پا افتاده دارند، ایجاد نماید. یکی از معضلات شهر زابل نداشتن پیاده­ روهای مناسب درسطح شهر می­ باشد که تنها 30 درصد از پیاده ­روهای سطح شهر برای تردد مناسب می­ باشد. این امر ضرورت پرداختن به این مسأله را امری بدیهی می­ نماید. در واقع هدف اصلی که در این پژوهش به دنبال آن هستیم، این است که پیاده­ راه­ ها را به عنوان یک فضای عمومی برای امر بهسازی و نوسازی از طریق چندین شاخص که نقش موثری در خلق یک پیاده­ رو در شأن شهروندی دارد، بررسی و اولویت­ بندی نماید، تا به یک شهر انسان­ مدار و پایدار که در جهت حقوق شهروندی خود فعال است تبدیل شود. روش­ شناسی تحقیق حاضر، توصیفی و تحلیلی بوده و با استفاده از مدل وایکور 320 نفر از جمعیت شهر زابل به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفته که در فرایند انجام آن، پس از محاسبه و زن­ ها با استفاده از تحلیل فرآیند سلسله مراتبی AHP، اولویت بندی پیاده­ روهای شهر زابل جهت بهسازی و نوسازی با استفاده از مدل وایکور مشخص می­شود. یافته­ های تحقیق نشان می­ دهد که وضعیت پیاده­ روهای شهر زابل از لحاظ شاخص­ های مطرح شده در این پژوهش از صد درصد وضعیت خوب و ایده­ آل عدد 37 درصد را به خود اختصاص داده­ اند که از این لحاظ در شرایط نامساعدی قرار دارند. و جوابگوی یک شهر انسان­مدار و پایدار شهری نیستند. بنابراین این پژوهش، با شناسایی و اولویت­ بندی کردن معابر پیاده شهر جهت بهسازی و نوسازی دوباره آن­ها، در واقع کمک شایانی به شهرداری به عنوان نهاد مسئول، جهت ارتقای شهری انسان­مدار، پایدار و مناسب شهروندان خود نموده است.

کلیدواژه‌ها

پیاده رو؛ بهسازی؛ نوسازی؛ شهر انسان مدار؛ شهر پایدر؛ مدل وایکور

مراجع

1. اپلیارد، دونالد،1381، خیابان­ها می­توانند باعث مرگ شهرها شود (رهنمودهایی برای طراحی خیابان در شهرهای جهان سوم)، ترجمه سمین تولایی، نوین، فصلنامه ابادی، شماره 39، تهران.

2. بحرینی، سید حسین، 1376، شهرسازی و توسعه پایدار، رهیافت، شماره 17.

3. بحرینی، سید حسین و مکنون، رضا، 1380،  توسعه شهر پایدار از فکر تا عمل، مجله محیط شناسی، شماره 27.

4. پاکزاد، جهانشاه، 1386، «سیر اندیشه­ها در شهرسازی (2)؛ از کمیت تا کیفیت»، شرکت عمران شهرهای جدید، چاپ اول، تهران.

5. پاکزاد، جهانشاه، 1386، راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، چاپ سوم، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، تهران.

6. حبیبی، محسن، 1380، مسیر پیاده گردشگری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 19.

7. رهنمایی، محمد تقی، 1369، مجموعه مباحث و روش­های شهرسازی (جغرافیا)، مرکز مطالعان و تحقیقات شهرسازی ومعماری وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.

8. سیف­الدینی، فرانک، 1381، فرهنگ و اصطلاحات تخصصی برنامه­ریزی شهری، انتشارات آییژ، تهران.

9. صالحی فرد، محمد، 1380، ارزیابی نقش و جایگاه الگوی توسعه­ی پایدار شهری در ساختارشهرنشینی ایران، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 189- 200.

10. قریب، فریدون، 1383، امکان­سنجی مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده­ی تهران قدیم، نشریه­ی هنرهای زیبا، شماره 19، تهران.

11. کنف لاخر، هرمان، 1381،  اصول برنامه­ریزی (طراحی) قرار داد پیاده و دوچرخه، ترجمه قریب، فریدون، دانشگاه تهران، تهران.

12. مرتضایی، سید رضا، 1375، رهیافت­هایی در طراحی مبلمان شهری، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور، تهران.

13. معیی، سید محمد مهدی، 1382،  افزایش قابلیت پیاده مداری، گامی بسوی شهری انسانی­تر، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27.

 

14. Chatterjee, p., Vijay, M. and Athawale, S., 2009, Selection of materials using compromise ranling and outranking methods. Materials and Design. Vol 30, No. 10, pp. 4043- 4053.

15.Chen, L.Y, Wang ,T.C., 2009, optimizing partners’ choice in IS/IT outsourcing projects: The strategicdecisionoffuzzyVIKOR, International Journal of .Production Economics, Volume 120, Issue 1.

16. Opricovic, S., & Tzeng, G. H., 2004, Compromise solution by MCDM methods: Acomparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156, 445–455.

17. Opricovic,S ,Tzeng H, 2007, Extended VIKOR method in comparison with outranking methods,  European Journal of Operational Research 178,514- 529.

18.Sayadi, M. K., Heydari, M. and Shahanag, K., 2009, Extension of VIKOR method for decision making problem with interval. Applied Mathematical Modeling. Vol. 33, No. 5, pp. 2257- 2262.