نقش دهیاری ها در پایداری جمعیت سکونتگاهای روستایی (مطالعه موردی: بخش میمند فارس)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 9، شماره 28، آذر 1393، صفحه 59-72   

نویسندگان

علی اکبر عنابستانی¹؛ سید عبدالرضا محمدی²؛ مجتبی روستا³؛ محمد صیادی آبگلی^{* 4}؛ اصغر آوریده⁴

¹دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²مدرس گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور جهرم، جهرم، ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

⁴دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

دهیاری­ ها نهادهای عمومی و غیردولتی هستند که طی چند سال اخیر به منظور اداره امور عمومی روستاها در عرصه نظام مدیریت روستایی کشور مطرح شده­ اند و از آنجایی که یکی از مشکلات روستا­ها در حال حاضر مهاجرت شدید روستا- شهری است. هدف تحقیق، بررسی نقش دهیاری­ ها در پایداری جمعیت روستایی در سطح بخش میمند فارس می­ باشد . تحقیق حاضر از نظر نوع توصیفی- تحلیلی و به دو صورت اسنادی و پیمایش انجام گرفته است. ابزار تحقیق، پرسش­نامه خود ساخته می­باشد. جامعه آماری این تحقیق روستاهای دارای دهیاری فعال بخش می ­باشد که از 17 روستای دارای دهیاری، روستاهای آبگل، گنک، پرزیتون، امیرسالار، مرادآباد، صحراسفید مورد مطالعه قرار گرفته که سابقه تاسیس دهیاری در این روستاها بیش از 5 سال می­ باشد. داده ­ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت.نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­ دهد سطح معناداری رابطه متغیر مستقل میزان آشنایی مردم با وظایف دهیاری­ ها و متغیر وابسته میزان موفقیت دهیاری­ ها 0/000 شده است که چون کمتر از 0/05 می ­باشد، لذا وجود رابطه معنادار بین میزان آشنایی مردم با وظایف دهیاری­ ها و میزان موفقیت دهیاری ­ها تایید می­ گردد. میزان این رابطه 0/359 شده است که این رابطه در حد متوسط است و بدان معناست که تغییرات میزان آشنایی مردم با وظایف دهیاری­ ها 35/9 درصد از تغییرات میزان موفقیت دهیاری ­ها را تبیین می­ کند. دهیاری­ ها با ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به شاغلین و بیکاران در روستاهای مذکور و جمع­ آوری و تحلیل اطلاعات و شناسایی نقاط قوت و توان­ های محیط روستاهای مذکور و توان و قابلیت­ های نیروی انسانی در روستای خویش از سوی دیگر می ­توانند به توسعه فرصت­ های شغلی در روستا بپردازند.

کلیدواژه‌ها

روستا؛ مدیریت روستایی؛ دهیاری ها؛ مهاجرت؛ بخش میمند

مراجع

1. ابراهیم­پور، حبیب و دیگران، 1390، عوامل مؤثر بر رضایت و وفاداری گردشگران در استان اردبیل (مطالعه موردی: منطقة گردشگری سرعین)،فصلنامة مطالعات گردشگری، شمارة 14، صص 92-69.

2. اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران،۱۳۸۳، و وزارت کشور.

3. استعلاجی، علیرضا و همکاران،1390، نقش دهیاری­ها در توسعه روستایی، مجله دانشنامه جغرافیا، پیاپی 82، صص 22-15.

4. اکبری، غضنفر و عبدالهی، مجید، 1384، مجموعه قوانین و مقررات ده و دهیاری، چاپ اول، انتشارات قلمستان هنر، تهران.

5. امانی، مهدی، 1354، لغت­نامه جمعیت شناسی،انتشارات،دانشگاه تهران، تهران.

6. ایمانی جاجرمی، حسین و عبدالهی، مجید، 1388، بررسیتحولاتمدیریتروستاییدر ایرانازمشروطیتتازمانحاضر، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 52، صص 244-221.

7. بزی، خدارحم و هدایتی، صلاح، 1389، تحولات مدیریت روستا در ایران با تأکید بر عملکرد شوراهای اسلامی مطالعه موردی: منطقه سیستان، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 3، صص 105-126.

8. تقدیسی، احمد و دیگران، 1389، مدیریت سیاسی روستا و تحلیل مقایسه­ای موفقیت دهیاری­ها در روستاهای بزرگ و کوچک مطالعه موردی: شهرستان دلفان، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 15، شماره 18، صص 66-51.

9. جعفری­نژاد، مسعود و همکاران، 1389، بررسی جایگاه دهیاری ها به عنوان نهادهای میانجیگری بین دولت و مردم (مورد مطالعه روستاهای شهرستان نجف آباد، مجله تحقیقات سیاسی و بین المللی، شماره 5، صص 114-85.

10. چوبچیان، شهلا و دیگران،1386، عوامل مؤثربر عملکرددهیاری‌هایاستانگیلان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 10، شماره 2، صص. 108-88.

11. حسنوند، احسان و حسن­وند، اسماعیل، 1390، تجربه دهیاری­ها، موانع توفیق و کارکردهای آن­ها: مطالعه موردی     دهیاری­های شهرستان سلسله در استان لرستان، مجله روستا و توسعه، سال 14، شماره 2، صص 164-139.

12. رضاییان، علی، 1380، مبانی سازمان مدیریت، انتشارات سمت، چاپ سوم، تهران.

13. رضوانی، محمدرضا ،1383، مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران، چاپ اول، نشر قومس، تهران.

14. رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و دیگران، 1386، نگرشی نو به مدیریت روستایی با تأکید بر نهادهای تاثیرگذار، فصلنامه روستا و توسعه، سال 10 شماره 2، صص 31-1.

15. ریاحی، وحید و کرمی نسب، صدیقه، 1392، ارزیابی عملکرد دهیاری­ها در توسعه فضایی - کالبدی سکونتگاه­های روستایی مطالعه موردی: بخش کردیان شهرستان جهرم، مجله برنامه­ریزی منطقه ای، شماره 12، صص 70-61.

16. طالب، مهدی، 1376، مدیریت روستایی در ایران، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه، تهران.

17. عبدالهیان، حمید و دیگران، 1385، اندازه‌گیری عملکرد مدیریت روستایی در ایران بر اساس عوامل تاثیرگذار بر فرایند مدیریت در روستاهای ایران، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره‌ 43، صص 267-227.

18. فراهانی، حسین و رستم خانی، احمد، 1391، بررسی و ارزیابی نقش د هیاری­ها بر کیفیت زندگی در روستاها؛ مطالعه موردی: دهستان کرسف شهرستان خدابنده، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 30، صص 206-195.

19. فرهادی، صامت و زارع، زهره، 1389، نگرشی بر مدیریت روستایی چین با رویکرد حکمروایی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شماره 132، صص 60-47.

20. فیروزآبای، سید احمد و ایمانی جاجرمی، حسین، 1391، وضعیت رضایت روستاییان و عوامل مرتبط با آن از عملکرد  دهیاری­ها مطالعه موردی: روستاهای استان قزوین، فصلنامه پژوهش­های روستایی، سال سوم، شماره 1، صص 91-61.

21. قاسم­نژاد درویشی، محمود، 1385، بررسی مقایسه­ای مدیریت روستایی در شهرستان صومعه سرا (1384-1340)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

22. قاسمی­اردهایی، علی، 1385، بررسی علل مهاجرت روستاییان به شهرها در ایران با فرا تحلیل پایان نامه­های تحصیلی (مقطع زمانی 1359-83)، فصلنامه روستا و توسعه بهار 1385; 9 (1)، صص 51- 80.

23. قدیری معصوم، مجتبی و همکاران، 1392، آسیب شناسی دهیاری­های استان آذربایجان شرقی: مظالعه موردی: شهرستان بستان آباد، فصلنامه روستا و توسعه، سال 16، شماره 1، صص 112-93.

24. کریمی، محمد، 1386، ارزیابی عملکرد دهیاری­ها در توسعه روستایی مطالعه موردی بخش  کندوان  شهرستان میانه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

25. لهسایی‌زاده. عبدالعلی، 1388، مدیریت روستایی در ایران معاصر، مجله‌ تعاون، سال 20، شماره 203 و 202، صص 67-49.

26. مرکز آمار ایران، 1390، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.

27. مشفق، محمود، 1383، برآورد شاخص­های توسعه اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مناطق روستایی استان­های ایران و بررسی تأثیر آن­ها بر مهاجرت­های روستایی در دهه 75-1365 ه.ش، مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن جمعیت شناسی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

28. مطیعی لنگرودی، سید حسن، 1382، مدیریتبراینوسازیروستاییتجربهاروپاوشمالآمریکا، فصلنامه علمی - پژوهشی جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، دانشگاه فردوسی مشهد

29. مطیعی­لنگرودی، سید حسن،1370، عمران فضای روستایی، مجموعه مقالات هفتمین کنگره جغرافیایی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، صص184-162.

30. مهدوی، مسعود، 1377، مقدمه­ای بر جغرافیای روستایی در ایران، جلد اول، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

31. مهدوی، مسعود و نجفی­کانی، علی اکبر، 1384، دهیاری­ها تجربه­ای دیگر در مدیریت روستاهای ایران (نمونه موردی: دهیاران استان آذربایجان غربی)، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 53، صص 21-39.

32. نعمتی، مرتضی، 1384، شورا- دهیاری، راهبردی اصلاح طلبانه، ماهنامه دهیاری­ها، شماره 14 صص16-14

33. نعمتی، سید مرتضی و بدری، سیدعلی، 1386، ارزیابی نقش کارکردی نظام نوین مدیریت روستایی، مقایسه تطبیقی دهیاری‌های فعال در روستاهای کوچک و بزرگ- مطالعه‌ی موردی: استان گلستان، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره‌ی 59، صص 176-161.

34. نقدی، اسدالله ،1383، تحولات شهر و شهرنشینی در ایران، مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن جمعیت شناسی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، تهران

35. یاری­بداغ، لیلا، 1388، بررسی نقش مدیریت روستایی (شوراهای اسلامی و دهیاری) در توسعه روستایی بخش اسالم، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.