ارزیابی تأثیر گسترش آبیاری تحت فشار در تغییر ساخت زراعی، الگوی کشت و راندمان تولید (مطالعه موردی: شهرستان میاندوآب)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 8، شماره 25، اسفند 1392، صفحه 147-161   

نویسندگان

عبدالحمید نظری^{* 1}؛ رضا منافی آذر²؛ عبداله عبدالهی¹

¹استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران

²دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران

چکیده

اختصاص حجم عظیمی از توان اجرایی و اعتبارات دولتی و گذشت چندین سال از استفاده و گسترش سیستم های آبیاری تحت فشار در کشور ایجاب می ­کند نقاط قوت و ضعف این طرح متناسب اهداف اولیه آن شناسایی شده تا راهنمایی برای تعیین راهبردهای آینده باشد. این مطالعه جهت بررسی و ارزیابی سیستم­ های آبیاری تحت فشار در شهرستان میاندوآب به منظور اثرگذاری بر ساخت زراعی، الگوی کشت و راندمان تولید محصولات زراعی انجام گردید. بر اساس نتایج بدست آمده با توجه به ماهیت سیستم­ ها و طراحی برای اراضی بزرگ مقیاس، یکپارچگی اراضی و کاهش تعداد قطعات در بین بهره برداران محسوس می ­باشد و از سوی دیگر با اجرای سیستم­ های آبیاری بارانی مساحت کشت چغندرقند افزایش شدیدی (دو برابر) نشان می ­دهد. نتایج ارزیابی اثر سیستم ها بر میزان تولید محصولات زراعی تحت کشت منطقه نشان داد میانگین تولید گندم، جو و چغندرقند به ترتیب 1/31، 0/52 و 31/84 تن در هکتار افزایش یافته است. بطور کلی تغییر الگوی کشت و افزایش راندمان تولید در واحد سطح با اجرا و بکارگیری سیستم­ های تحت فشار رابطه معناداری دارد

کلیدواژه‌ها

سیستم‌های آبیاری تحت فشار؛ الگوی کشت و میزان تولید؛ شهرستان میاندوآب

مراجع

1. ابراهیمی، حسین، 1385، ارزیابی عملکرد روش­های آبیاری تحت فشار در استان خراسان، علوم کشاورزی، سال 12، شماره 3.

2. ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا، 1383، توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، نشر نی، تهران.

3. اشرفی، مرتضی، مهربانیان، الهه و  احمدپور کاخکی، امیر، 1387، بررسی نظام بهره­برداری خرد و دهقانی در کشاورزی ایران؛ تنگناها و سیاست و حمایت­ها، مؤسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصادی، گروه سیاست­های حمایتی، تهران.

4. اکبری، محمد، 1378، مقایسه روش­های آبیاری سطحی و بارانی روی خصوصیات کمی و کیفی سیب زمینی، نشریه شماره 77/277، مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی.

5. محمدی دینانی، منصور و مهرابی بشرآبادی، حسین، 1379، بررسی اقتصادی تبدیل آبیاری غرقابی به آبیاری تحت فشار در نخلستان­های بم، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 8، شماره.

6. باغانی، جواد، جلینی، محمد و افشار، هادی، 1385، اثر بخشی اجرای آبیاری قطره­ای بر کشاورزان استان خراسان رضوی، سمینار علمی طرح آبیاری تحت فشار و توسعه پایدار.

7. ترکمانی، جواد و جعفری، علی­محمد، 1377، عوامل مؤثر بر توسعه سیستم­های آبیاری تحت فشار در ایران، فصل­نامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 6، شماره 22، تابستان 1377.

8. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا، 1373، بررسی دیدگاه­های مختلف در ارتباط با فرآیند یکپارچه سازی اراضی زراعی (قسمت اول)، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، سال دهم، شماره 1.

9. سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور، 1384، سیاست­ها و خط مشی­های بخش آب و کشاورزی برنامه چهارم توسعه، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور، تهران.

10.  سلطانی، غلامرضا، 1370، تهیه برنامه توسعه کشاورزی با استفاده از روش برنامه­ریزی ریاضی، نخستین کنفرانس برنامه­ریزی و توسعه، انتشارات مؤسسه عالی پژوهش در برنامه­ریزی و توسعه ایران، تهران.

11. سلطانی، غلامرضا ،1373، تعیین آب بها و تخصیص بهینه آب در اراضی زیر سد درودزن، دانشگاه شیراز، طرح پژوهشی شماره 31.

12. کرباسی، علیرضا، 1380، تحلیل اقتصادی طرح توسعه آبیاری تحت فشار در استان خراسان، اقتصاد کشاورزی و توسعه، اسل9، شماره 36.

13. معظمی گودرزی، محسن، 1388، کاهش ضایعات میوه از آرزو تا واقعیت، ماهنامه دام، کشت و صنعت، شماره 111، اردیبهشت 1388

14. منافی آذر، رضا، 1390، تحلیل فرآیند اجرای سیستم­های آبیاری تحت فشار و تأثیر آن در توسعه روستایی شهرستان میاندوآب، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور گنبدکاووس.

15. ولی­زاده، ناصر، 1382، روند توسعه سیستم­های آبیاری تحت فشار در ایران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران.

16. Musavi, s.H., Khalilian, S., & Vakilpur, S., 2007, The effect of use pressurize                irrigation system on technical efficiency of potato farms (Case study Shahrekord Township), Pajouhesh & Sazandegi No 76 pp: 171-178.

17. Wichelns, D., 1997, Economic analysis of sprinkle and siphon tube irrigation      systems, with implications for public policies, agr, water, man, 32: 259- 273.

18. Bendale S.K & H.S Chauhan., 1995, Economic analysis of micro irrigation of peregrination in india microirrigation for a changing world, procuding of the fifth international microirrigation congress, Florida.