مکانیابی پهنه های اکوتوریستی شهرستان پلدختر در فصول سال بر اساس GIS با تأکید بر زاویه تابش خورشید

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 4، دوره 8، شماره 24، آذر 1392، صفحه 55-71   

نویسندگان

محمود خسروی^{* 1}؛ مهدی مهدی نسب²؛ بهمن شفیعی³

¹دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، گروه جغرافیا، زاهدان، ایران

²عضو باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران

³مدرس دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب، گروه جغرافیا، اسلام آباد غرب،ایران

چکیده

صعنت گردشگری  به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی و منطقه­ ای می ­تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی در قلمرو ملی باشد. یکی از منابعی که امروزه توجه برنامه­ ریزان در امر گردشگری را پیش از پیش به خود جلب کرده، اکوتوریسم هستند. شهرستان پلدختر به دلیل داشتن میراث ­های طبیعی مستعد، آثار و ابینه تاریخی، شرایط اقلیمی منحصر به فرد  آب و هوای معتدل در دوره سرد سال، جاذبه تالاب های 11 گانه، آداب و رسوم و فرهنگ غنی و کهن از نظر اکوتوریسم و ژئوتوریسم دارای پتانسیل ­های مناسبی است. این پژوهش در راستای این سوال­ ها صورت گرفته است: بهترین زمان برای انجام فعالیت ­های اکوتوریستی در شهرستان پلدختر چه فصلی می ­باشد؟ در بین انواع فعالیت­ های اکوتوریستی کدام یک بیشترین پتانسیل را در شهرستان پلدختر دارند؟ جهت دستیابی به اهداف تحقیق، عوامل مورفولوژیک شیب، جهت شیب (مقدار تابش دریافتی در فصول مختلف)، ارتفاع و کاربری اراضی را به منظور بررسی امکان ­سنجی فعالیت­ های  اکوتوریستی در منطقه بوسیله توابع Overlay از نوع  هم پوشانی منطقی (Logical overlay ) و هم پوشانی اجتماعی، با یکدیگر ترکیب نموده تا پهنه­ های مناسب اکوتوریستی در فصول مختلف سال مشخص شده باشند. نتایج پژوهش نشان داد که از بین فعالیت ­های مختلف اکوتوریستی، فعالیت طبیعت گردی با  82/81درصد سطح شهرستان پلدختر بیشترین پتانسیل مناسب فعالیت اکوتوریستی را در شهرستان دارا  می­ باشد. از لحاظ تغییرات روزانه پهنه­ های مناسب اکوتوریستی، به ترتیب موقع انقلاب تابستانی با 2 /10 درصد و هنگام اعتدالین با 3/3 درصد، بیشترین و کمترین نوسانات روزانه را داشته­ اند. بنابراین بهترین زمان برای فعالیت اکوتوریستی در شهرستان پلدختر موقع اعتدالین می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

اکوتوریسم؛ شهرستان پلدختر؛ مکانیابی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی

مراجع

1. ابراهیم­زاده، عیسی، رحیمی، دانا و زهرایی، اکبر،1390، گردشگری ورزسی و مکان گزینی بهینه فضایی- مکانی آن با تأکید بر استفاده از تابش خورشید مطالعه موردی کوه­های پرآو- بیستون کرمانشاه، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال دوم، شماره هفتم، زمستان، صص 126- 111.

2. پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی، 1386، گردشگری (ماهیتومفاهیم)، انتشارات سمت، تهران.

3. پیرمحمدی، زیبا، فقهی، جهانگیر، زاهدی امیری، قوام الدین و شریفی، مرتضی، 1389، ارزیابی توان زیست محیطی متناسب با رویکرد طبیعت گردی در جنگل­های زاگرس مطالعه موردی: سامان عرفی چم حاجی جنگل کاکارضا لرستان، فصل­نامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 18، شماره 2، صص 241- 230.

4. سازمان اکوتوریسم،1380، جستاریدربارهمفهوم­ طبیعت­گردییا جهانگردی زیست­محیطی اکوتوریسم، مرکز تحقیقات و مطالعات ایرانگردی و جهانگردی.

5. شهبازی، یاسر، 1385، حیات وحش و اکوتوریسم، مجله شکار و طبیعت، شماره 94، صص 43-28.

6. طاووسی، تقی،1390، کاربرداقلیمیتابش خورشیدیدر برنامه­ریزیمحیطی، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.

7. فرج زاده، منوچهر، 1384، سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه­ریزی توریسم، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

8. فرج زاده، منوچهر و کریم پناه، رفیق، 1387، تحلیل پهنه­های مناسب توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجله پژوهش­های جغرافیا طبیعی، شماره 65، پاییز، صص 50- 33.

9. قهرودی تالی، منیژه، 1384، سیستم­های اطلاعات جغرافیایی در محیط سه بعدی GIS، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم، تهران.

10. کاویانی محمد رضا،1380، میکرو کلیماتولوژی، انتشارت سازمان سمت، تهران، ص337.

11. کاویانی، محمد رضا و علیجانی، بهلول،1380، مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت، تهران، ص 582.

12. نیازمند، مازیار، 1388، اکوتوریسم، تعاریف، مفاهیم و الزامات توسعه، مجله رشد علوم اجتماعی، دوره دوازدهم، شاره 3، بهار، صص 23- 20.

13. هنرور، افشار، غفوری، فرزاد، فرزان، فرزام و شریفیان، اسماعیل، 1386، عواملمهمدربازاریابی گردشگریورزشیدر ایران، فصل­نامه المپیک، سال پانزدهم، شماره 4، صص 31-44.

14. Burger, J., 2000, Landscape, tourism, and conservation, The Science of the Total Environment, No. 249, Pp 39-49.

15. English Tourist Board., 2000., The green light; a guide to sustainable tourism,     London: Author.pp181.

16. Dwyer L,Edwards D, mistilish N, Romanc,&Scott N., 2009, Destination & enterise management for a tourism future,Tourism management, vol.30,No.2,pp.63-74

17. Eskin,I GMmus,F.,Vezikli,A.N & Gumus M., 2007, Avalability of rural tourism for Gallipol villages Theportentials&Attitudes, Intrnational Marketing conference on           Marketing &Society,pp.111-129.

18. Malczewski, j,.1999., GIS and Multicriteria decision Analysis, John Wily Sons     Pubications, Landon

19. Rosentraub M.S,& Joo M., 2009, Tourism & economic development: Wich investments produce gain s for regions? Tourism management, vol .30,No.2,pp.759-770.

20. Sharpley, R., 2002, Rural tourism and the challenge of tourism diversification, Tourism Management. Vol. 47.

21. Wall,G., 1997, sustainable tourism-unsustianable development tourism development Growh.the challeng of sustainability Routledge, new yark, pp33-49.

22. World Tourism Organiazation (W.T.O)., 2005, National and Regional Tourism Methodologies and Case Studies, Routledge published.