آبیاری تحت فشار گامی در راستای توسعه کشاورزی و روستایی (نمونه موردی: روستاهای شهرستان علی آباد کتول)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 8، شماره 24، آذر 1392، صفحه 121-132   

نویسندگان

علی اکبر نجفی کانی^{* 1}؛ ام البنین زنگانه²

¹استادیار دانشگاه گلستان، گروه جغرافیا، گرگان، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

با توجه به شرایط اقلیمی و  بازدهی پایین آبیاری در کشور، تشویق و ترغیب کشاورزان برای ترویج آبیاری مدرن، امری اجتناب ناپذیر است. زیرا نه تنها استفاده از روش ­های مدرن آبیاری می­ تواند با بهره وری بالا باعث افزایش سطح زیرکشت و افزایش تولید محصولات در واحد سطح گردد، بلکه باعث افزایش درآمد کشاورز و در نهایت ارتقاء کیفی زیستی خانوارهای روستایی می ­گردد. بر این اساس تحقیق حاضر سعی دارد تا ضمن بررسی تاثیر روش ­های نوین آبیاری بر افزایش بهره وری، تغییر الگوی کشت و افزایش تولید، نقش دولت در ترویج و گسترش آبیاری مدرن و تأثیر آن بر بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی را مورد سنجش و تجزیه و تحلیل قرار دهد. بدین منظور کشاورزان شهرستان علی آبادکتول که با روش مدرن و سنتی مزارع خود را آبیاری می­ کنند بعنوان جامعه نمونه انتخاب شده و با هم مقایسه شدند و برای مقایسه  و سنجش متغیرها از آزمون­ های تحلیل همبستگی،  Tمستقل و مان وایتنی استفاده گردیده که نتایج حاصل از آن رابطه و تفاوت معناداری را  در دو جامعه مورد مطالعه نشان می ­دهد.

کلیدواژه‌ها

آبیاری تحت فشار؛ توسعه روستایی؛ توسعه کشاورزی

مراجع

1. اسکندری، محمدرضا، 1384، برنامه­های پیشنهادی درباره کشاورزی، فصل­نامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، شماره دهم، انتشارات سی جزء، تهران.

2. اجلالی، فرید، 1385، آبیاری عمومی، انتشارات سمت، تهران.

3. اخوان، کرامت، 1385، بررسی وضعیت آبیاری تحت فشار، فصل­نامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، شماره دوازدهم، انتشارات سی جزء، تهران.

4. سینگ، جاسبر ودیلون، اس.اس، 1385، جغرافیای کشاورزی، ترجمه سیاوش دهقانیان، انتشارات دانشگاه فردوسی، مشهد.

5. حسینی ابریشمی، سید محمد، 1367، آبیاری بارانی، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، مشهد.

6. خیرابی، جمشید، 1375، آبیاری تحت فشار، انتشارات فنی معاونت ترویج، تهران.

7. درزی، عبدا...، یاری، عقیل، 1383، برنامه­ریزی آبیاری گامی مهم برای دستیابی به کشاورزی پایدار، فصل­نامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 3، انتشارات سی جزء، تهران.

8. رضوانی، محمدرضا، 1384، مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران، نشر قومس، تهران.

9. زنگانه، ام البنین، 1389، نقش آبیاری تحت فشار در توسعه پایدار نواحی روستایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.

10.  شریعتی، محمد رضا و همکاران، 1379، اهمیت آبیاری تحت فشار در کوددهی به محصولات، تهران، انتشارات فنی، معاونت ترویج کشاورزی.

11. صداقت، محمود، 1382، زمین  و منابع آب، دانشگاه پیام نور.

12.کرباسی، علیرضا و همکاران، 1379، بررسی ارزیابی اقتصادی سیستم­های آبیاری تحت فشار، مؤسسه پژوهش های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی

13. کردوانی، پرویز، 1368، مناطق خشک، جلد دوم، دانشگاه تهران، تهران.

14. نوروزی، ناصر، 1375، شناخت و کاربرد دستگاه آبیاری بارانی و قطره­ای، انتشارات فنی معاونت ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

15. مؤمنی، عزیز و ملکوتی، محمد جعفر، 1384، وضعیت کشاورزی ایران، انتشارات سنا، تهران.

16. نوروزی، ناصر، 1375، شناخت و کاربرد دستگاه آبیاری غلطان، انتشارات فنی معاونت ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزشی و ترویج کشاورزی، تهران.

17. نجفی کانی، علی­اکبر و روشن، غلامرضا، 1388، نقش توان­های محیط با تأکید برمنابع آب و اقلیم در برنامه­ریزی روستایی، همایش ملی مدیریت بحران آب در مرودشت.

18. نجفی مود، محمد حسین، منتظر، علی اصغر  و بهدانی، محمدعلی، 1386، ارزیابی طرح­های آبیاری تحت فشار اجراشده در خراسان جنوبی، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

19. وزارت جهاد کشاورزی، 1381، سازمان جنگل­ها، مراتع و آبخیز داری، مقابله با بیابان زایی و تعدیل اثرهای خشکسالی در جمهوری اسلامی ایران.

20. David, B and Martin N E.,1986, Potential costs and benefit to arizona agriculture of the central arizona project, Dept of Agr, Economics, The Unit of Arizona, Technical  Bulletin .

21. Howe, CW Schurmeier, D,R And Show, W.D.,1986, Innovative approaches to water allocation: The potential for water market, Water Resources Research.

22. Loomis, J,B., 1994, Water transfer and major environmental provisions of the central valley project improvement Act: a preliminary economic evolution, Water         Resources Research.