بررسی روابط متقابل شهر و روستا (نمونه موردی: روستاهای دهستان عشق آباد با شهر نیشابور)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 8، شماره 24، آذر 1392، صفحه 133-145   

نویسندگان

کتایون علیزاده^{* 1}؛ محمد حسن هجرتی¹؛ محمد احمد آبادی²

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، گروه جغرافیا، مشهد، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران

چکیده

در این مقاله به بررسی روابط متقابل بین شهر نیشابور و دهستان عشق­ آباد پرداخته شده است . فضایی که از نظر طبیعی دارای ویژگی­ ها و محدودیت­ های خاص خود است. روش تحقیق بکار گرفته شده در این مقاله از نوع توصیفی - تحلیلی می­ باشد و جمع آوری اطلاعات از طریق روش کتابخانه ­ای و میدانی (به کمک پرسش­نامه) انجام گرفته است. تعیین حجم نمونه با استفاده ازروش کوکران انجام گرفت و 300 پرسش­نامه در میان  5 روستای نمونه در دهستان عشق­ آباد تکمیل گردید  و بدین وسیله فرضیه ­های ارایه شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل با نقطه نظرات مدل ارتباطات مکانی جغرافیدان معروف، ادوارد اولمن (Edward Ullman‌) بیشترین تطابق را نشان می­ دهد،‌ بنابراین در این تحقیق نتایج با این مدل مقایسه شده است.
یافته­ های بدست آمده تأییدی بر روابط جهانی مرکز - پیرامون در مقیاس ناحیه ­ای است  و نشان می­ دهد که پیرامون (دهستان عشق­ آباد) از جوانب مختلف تحت سیطره و تسلط مرکز (شهر نیشابور) قرار گرفته است. کیفیت و شدت رابطه به گونه­ ای است که تسلط شهر نیشابور به دلایل مختلف از جمله: عدم وجود امکانات کافی در مرکز دهستان، نزدیکی فاصله، اختلاف فاحش سطح خدمات در دو مرکز جمعیتی مورد مطالعه و .... بر دهستان عشق­ آباد سایه افکنده است.

کلیدواژه‌ها

روستا؛ شهر؛ روابط متقابل فضایی؛ نیشابور؛ دهستان عشق آباد

مراجع

1. آسایش، حسین، 1374، اقتصاد روستایی، انشارات پیام نور، تهران.

2. بررسی­های میدانی و محاسبات نگارندگان، 1391.

3. جهاد کشاورزی شهر عشق­آباد، 1389، بخش آمار و اطلاعات.

4. رضوانی، علی اصغر، 1382، رابطه شهر و روستا، نشر ماکان، تهران.

5. سعیدی، عباس، 1386، مبانی جغرافیای روستایی، انتشارات سمت، تهران.

6. سلطان زاده، حسین، 1367، مقدمه­ای بر تاریخ شهر نشینی در ایران، انتشارات امیرکبیر.

7. شایان، حمید، 1371، سیمای جمعیت روستایی شهرستان نیشابور، طرح و برنامه جهاد نیشابور.

8. صرامی، حسین، 1384، مرکز پیرامون و رابطه شهر و روستا،  فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 77، انتشارات آستان قدس رضوی.

9. طاهرخانی، مهدی و دیگران، 1383، مطالعه روابط متقابل شهر و روستا و نقش آن در تغییرات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی نواحی روستایی (نمونه:  شهرستان هریس، مجله رشد، شماره 67.

10. فشار کی، پریدخت، 1375، جغرافیای روستایی (عمومی)، انتشارات پیام نور.

11. مارکزیک، جوفری و دیگران، 1386، اصول طرح تحقیق و روش شناسی، ترجمه مریم خسروی، انتشارات پژوهشگاه اطلاعات وزارت علوم.

12. مجد فر، فاطمه، 1383، جامعه شناسی عمومی، جلد اول، انتشارات شعاع.

13. معاونت برنامه­ریزی استانداری خراسان رضوی، 1391، سالنامه آماری (1390).