برخی فرایندهای واجی در 15 گونه زبانی استان کرمان

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 6، دوره 3، شماره 1، آذر 1392، صفحه 139-164   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

عالیه کرد زغفرانلو کامبوزیا^{* 1}؛ پریا رزم دیده²

¹دانشیار گروه زبان شناسی همگانی دانشگاه تربیت مدرس

²دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی برخی  فرآیند­های واجی مانند درج، انسدادی­شدگی و سایشی­شدگی در 15 گونه­ی زبانی استان کرمان از جمله بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رابُر، رفسنجان، رودبار جنوب، زرند، سیرجان، شهربابک، کرمان، کهنوج، گلباف، گوغِر و میمند بر اساس نظریه­ی زایشی پرداخته­است.برخی از نتایج حاصل عبارتند از: 1- بعد از حذف همخوان سایش چاکنایی پایانی /h/، اگر واژه­ی بعدی با واکه آغاز شود، یکی از غلت­های [j] یا [w] درج می­شود که نوع غلت در جایگاه میان دو واکه، به مشخصه­های واکه­ی افزوده شده یعنی واکۀ دوم بستگی دارد. 2- در گونه­های زبانی استان کرمان همخوان انسداد چاکنایی [?] در ابتدای واژه برای ترمیم ساخت هجا درج می­شود تا واژه با واکه شروع نشود. توزیع این همخوان در گونه­های زبانی مذکور ناقص است ، به طوری که در موضع میانی و پایانی واژه­ها دیده نمی­شود. 3- در برخی از گونه­های کرمانی همخوان پیوسته، ملازی و واک­دار [R] جایگزین جفت انسدادی خود /G/ در فارسی معیار در پایان واژه یا هجا می­شود، به طوری که نوعی فرایند سایشی­شدگی محسوب می­شود.

کلیدواژه‌ها

گونه‌های زبانی استان کرمان؛ واج‌شناسی زایشی؛ درج؛ انسدادی‌شدگی؛ سایشی‌شدگی

مراجع

آئینه­نگینی؛ ولی­الله. (1382) نگین سبز کرمان(فرهنگ گویش رابر بافت). کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

ابراهیمی؛ کبری. (1386) میمند شاهکار جاودان. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

اسدی­گوکی؛ محمد­جواد. (1379) فرهنگ عامیانه­ی گلباف. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

انجم­شعاع؛ محمد. (1381) رایج­ترین اصطلاحات و گویش­های کرمان. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

برومند­سعید؛ جواد. (1370) واژه­نامه­ی گویش بردسیر. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

پرمون؛ یدالله. (1375) نظام آوایی گونه­ی کرمانی از دیدگاه واج­شناسی زایشی و واج­شناسی جزء­مستقل. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی. دانشگاه علامه طباطبایی.

حسینی­موسی؛ زهرا. (1387) ضرب­المثل­های شهربابک. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

سلطانی­نژاد؛ فرشته. (1379) مقایسه­ی گونه­های زبانی بافتی و جیرفتی، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشکده­ی علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

علویان؛ علی. (1388) مجموعه­ی طنز نسیم جنوب. یزد: انتشارات اندیشمندان یزد.

کامبوزیا؛ عالیه. ک. ز. (1381) فرایندهای واجی مشترک در گویش­های استان کرمان. نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر، شماره­ی دوازدهم (پیاپی 9)؛ 130- 111.

................... (1385) واج­شناسی: رویکردهای قاعده­بنیاد. تهران: انتشارت سمت.

.................. و هادیان؛ بهرام. (1388) طبقات طبیعی در واکه­های زبان فارسی. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره­ی پانزدهم. 143- 117.

مطلبی؛ محمد. (1385) بررسی گویش رودباری(کرمان)، رساله­ی دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

معین؛ محمد. (1364) فرهنگ فارسی(متوسط). تهران: انتشارات سپهر.

مؤید­محسنی؛ مهری. (1381) گویش مردم سیرجان(مجموعه­ی لغات و اصطلاحات و ضرب­المثل­ها). کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

نقوی؛ اکبر. (1386) فرهنگ گویش گوغر. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

نیک­نفس دهقانی؛ اسلام. (1377) بررسی گویش جیرفت و کهنوج. کرمان: مرکز کرمان­شناسی

Baerquest؛ D. A )2001) phonological Analysis: A Functional approach. Texas: SIL International.

Carr؛ Philip. (1999) English Phonetic & Phonology. Blackwell.

Crystal؛ David. (1992) An Encyclopedic Dictionary of Language & Languages. Blackwell.

…………. (2003) A Dictionary of Linguistics And Phonetics. Blackwell.

Harris؛ J. & Lindsey؛ G )1995( The elements of phonological representation, in Hayes؛ B )2009( Introduction Phonology. London: Wiley- Blackwell.

Hyman؛ L. M )1975( Phonology: Theory and Analysis. USA. Holt: Rinehart & Winston Inc.

Kenstowicz؛ Michael. (1994) Phonology in Generative Grammer. USA: Blackwell Publishers