سوگ سیاوش و شباهت آن به سوگ آیین های محلی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 7، دوره 4، شماره 1، اسفند 1393، صفحه 181-202   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

نجم الدین گیلانی^{* 1}؛ آذرنوش گیلانی²

¹دانشگاه دکتری تاریخ دانشگاه اصفهان

²پژوهشگر فرهنگ

چکیده

کشته‌شدن مظلومانۀ سیاوش، به‌دست تورانیان، باعث ایجاد نوعی سنت عزاداری در ایران شد که به سوگ سیاوش یا سیاوشان معروف است. در مناطق کرد و لرنشین آیین سوگ به‌نام چَمَر خوانده می‌شود و نحوۀ برگزاری این آیین‌ در این مناطق یکسان است. این آیین‌ با سوگواری برای سیاوش، شاهزادۀ محبوب ایرانیان، شباهت‌های فراوانی دارد. مقالۀ حاضر با هدف بررسی و توصیف آیین‌ سیاوشان و شناخت وجوه تشابه این رسم و آیین‌ با سوگ‌آیین‌‌های کردی و لری، با استناد به منابع و همچنین تحقیقات میدانی و به‌شیوۀ تطبیقی و تحلیلی نگاشته شده است. برخی آداب عزاداری، مضامین شعرها، اسب‌آرایی و... از این شباهت‌ها است.

کلیدواژه‌ها

سوگ سیاوش؛ سوگواری؛ سوگ‌آیین محلی (کردی و لری)

مراجع

۱. استارک، فریا، 1364، سفرنامۀ الموت و لرستان و ایلام، ترجمۀ علی‌محمد ساکی، تهران: علمی.

۲. اسدی طوسی، ابونصر علی‌بن‌احمد، 1354، گرشاسب‌نامه، به‌اهتمام حبیب یغمایی، چ۱، تهران: کتابخانۀ طهوری.

۳. بریان، پی‌یر، 1386، وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشی، ترجمۀ ناهید فروغان، تهران: اختران.

۴. بیرونی، ابوریحان، 1386، آثارالباقیه، ترجمۀ اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.

۵. تاج‌بخش، حسن، 1372، تاریخ دامپزشکی و پزشکی در ایران، ج۱، تهران: دانشگاه تهران.

۶. پلوتارک، 1369، حیات مردان نامی، ترجمۀ رضا مشایخی، ج۳، چ۳، تهران: علمی و فرهنگی.

۷. پورداوود، ابراهیم، 1356، فرهنگ ایران باستان، چ۳، تهران: دانشگاه تهران.

۸. حریریان، محمود و دیگران، 1380، تاریخ ایران باستان، ج۱، تهران: سمت.

۹. حصوری، علی، 1378، سیاوشان، تهران: چشمه.

۱۰. دانشور، سیمین، 1377، سووشون، تهران: خوارزمی.

۱۱. دیاکونف، ا. م، 1357، تاریخ ماد، ترجمۀ کریم کشاورز، چ۲، تهران: پیام.

12. رجبی، پرویز، 1380، هزاره‌های گمشده، ج۵، تهران: توس.

13. رجبی، پرویز، 1385، تاریخ ایران ( ایلامی‌ها و آریایی‌ها تا پایان دورۀ هخامنشی)، تهران: دانشگاه پیام‌نور.

14. سهراب‌نژاد، محمدعلی، 1379، دیوان اشعار و زندگی‌نامۀ شاکه و خان منصور، تهران: بی‌نا.

15. شارپ، رالفنارمن، 1343، فرمان‌های شاهنشاهان هخامنشی، شیراز: دانشگاه شیراز.

16. فردوسی، ابوالقاسم، 1385، شاهنامه، بر اساس نسخه ژول­مُل، به کوشش عبدالله اکبریان­راد، تهران: انتشارات الهام.

17 قائمی، محمد، 1348، ادبیات باستانی ایران، اصفهان: کتاب‌فروشی تائید.

۱۸. کاشغری، محمود، ۱۳۳۵ق، دیوان لغات الترک، تبریز: اختر. 

۱۹. کرمی، محمد، 1371، حماسه حماسه‌ها، ج۲، تهران: ویسمن.

۲۰. کریستین سن، آرتور، 1374، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: آشنا.

21. لوکاس، هنری، 1366، تاریخ تمدن، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، ج۱، تهران: کیهان.

22. ماسه، هانری و دیگران، 1339، تاریخ تمدن ایران، ترجمۀ جواد محبی، تهران: گوتنبرگ.

23. مسکوب، شاهرخ، 1357، سوگ سیاوش، تهران: خوارزمی.

24. مطهری، مرتضی، 1370، فلسفۀ تاریخ، ج۱، تهران: صدرا.

25. نرشخی، ابوبکر، 1351، تاریخ بخارا، ترجمۀ ابونصر احمد، به‌تصحیح مدرس رضوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

26. نوروزی، حمدالله، 1390، «بررسی تطبیقی مشترکات آیین سنتی چمر در ایلام و نمایش تراژدی در یونان»، فرهنگ ایلام، ش30 و 31، بهار و تابستان۱۳۹۰، ص158تا184.

27. هردوت، 1368، تواریخ، ترجمۀ ع. وحید مازندرانی، تهران: چاپخانۀ آشنا.

28. یارشاطر، احسان، 1357، تاریخ ایران کمبریج؛ «روایات ملی»، ج2و3، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.