روش بهینه سطح بندی سکونتگاه های روستایی استان گیلان از نظر توسعه یافتگی

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 4، دوره 10، شماره 30، خرداد 1394، صفحه 29-46   

نویسنده

شهرام امیرانتخابی^*

استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، استان گیلان، ایران

چکیده

شناخت گونه­های متنوع سکونتگاه­های روستایی گیلان و طبقه­بندی آن­ها، زیربنای برنامه­های توسعه روستایی و ناحیه­ای است که می­تواند رهگشای شناخت نیازها، توانمندی­ها، محدودیت­ها، تنگناهای روستاها و سنجش سطح توسعه یافتگی یا محرومیت روستاها باشد. با توجه به ویژگی­های کالبدی و اجتماعی- اقتصادی روستاهای گیلان، نمی­توان به سادگی از الگوها و روش­های رایج در طبقه­بندی سطح توسعه­یافتگی روستاها پیروی نمود. براین اساس، با گونه­شناسی روستاهای گیلان از نظر محیطی و اجتماعی- اقتصادی و شناخت تنگناها و توانمندی­های هر گروه از روستاها در سطح عرصه­های طبیعی استقرار روستاها (جلگه­ای کوهپایه­ای و کوهستانی) و در سطح واحدهای اداری (دهستان و بخش)، می­توان به سطح توسعه­یافتگی و میزان محرومیت آن­ها دست یافت. در این پژوهش با بهره­گیری و تلفیق روش­های علمی شناخته شده، کوشیده­ایم تا روش مناسب و بهینه­ای را برای طبقه­بندی روستاها و سنجش میزان توسعه­یافتگی آن­ها ارائه دهیم و بر پایه آن شاخص­های مهم بررسی میزان توسعه­یافتگی یا محرومیت روستاها را در گیلان شناسایی کنیم.

کلیدواژه‌ها

سطح بندی روستاها؛ توسعه یافتگی؛ محرومیت؛ روستاهای گیلان

مراجع

1. آسایش، حسین و استعلاجی، علیرضا، 1382، اصول و روش­های برنامه­ریزی ناحیه­ای (مدل­ها، روش­ها و فنون)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری، تهران.

2. اجلالی، پرویز، 1373،‌ تحلیل منطقه­ای و سطح­بندی سکونتگاه­ها، دفتر برنامه­ریزی منطقه­ای سازمان برنامه و بودجه، تهران.

3. بازن مارسل، 1367، تالش منطقه­ای قومی در شمال ایران، ترجمه محمد امین فرشچیان، مشهد.

4. برنار شاریه ژان، 1374، شهرها و روستاها، ترجمه سیروس سهامی، نشر نیکا، مشهد.

5. حسین­زاده دلیر، کریم،1380، برنامه­ریزی ناحیه­ای، انتشارات سمت، تهران.

6. جمعه پور، محمود، 1387، مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی: دیدگاه­ها و روش­ها، انتشارات سمت، تهران.

7. رابینو. ه . ل، 1357، ولایات دارالمرز ایران، ترجمه جعفرخمامی­زاده، کتابخانه طاعتی، رشت.

8. رضوانی، محمدرضا، 1380، سازمان­یابی فضایی- مکانی سکونتگاه­ها و بهینه­سازی آنها در نواحی روستایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره مسلسل 44 ، اصفهان.

9. سعیدی، عباس، 1384، روابط شهر و روستا و پیوندهای روستایی - شهری (یک بررسی ادراکی) در جغرافیا، ‌نشریه انجمن جغرافیدانان ایران شماره 1، صص 91-71 .

10. سعیدی، عباس، 1387، سطح بندی روستاهای کشور،انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.

11. سعیدی، عباس، 1374، شیوه سکونت گزینی روستایی مناطق زلزله زده گیلان و زنجان، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.

12. سعیدی، عباس، 1378، شالوده مکان­یابی روستاها، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.

13. سعیدی، عباس، 1376، مبانی جغرافیایی روستایی، انتشارات سمت، تهران.

14. سعیدی، عباس، 1388، الگوهای خدمات رسانی روستایی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.

15. شکویی، حسین، 1376، دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری، انتشارات  سمت، تهران.

16. صرافی، مظفر، 1379، مبانی برنامه­ریزی توسعه منطقه­ای، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی، تهران.

17. رهنمایی، محمدتقی، 1377، ‌الگوی مطلوب درساماندهی فضایی گیلان، مجموعه مقالات نخستین همایش توسعه استان گیلان، سازمان برنامه بودجه گیلان، رشت.

18. کلانتری، خلیل، 1380، برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای. انتشارات خوشبین، تهران.

19. فرهنگ آبادی­های استان گیلان، 1346، سرشماری نفوس و مسکن سال  1345، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.

20. فرهنگ آبادی­های استان گیلان، 1355، سرشماری نفوس و مسکن سال 1355، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.

21. فرهنگ آبادی­های استان گیلان، 1365، سرشماری نفوس و مسکن سال 1365، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.

22. فرهنگ آبادی­های استان گیلان، 1375، سرشماری نفوس و مسکن سال 1375، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.

23. فرهنگ آبادی­های استان گیلان، 1385، سرشماری نفوس و مسکن سال 1385، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان گیلان. رشت

24. فشارکی، پریدخت، 1375، جغرافیای روستایی،‌ انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.

25. عظیمی دو بخشری، ناصر، 1388، جغرافیای انسانی و اقتصادی گیلان، انتشارات ایلیا، رشت.

26. نظریان، ‌اصغر، 1375، جایگاه شهرهای کوچک در سازماندهی فضا و توسعه ملی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 11، شماره 42 .